Oost NL, de Universiteit Twente (UT) en een aantal informal investors investeren in QuiX, een spin-off van de UT die chips ontwikkelt die quantumeigenschappen van licht benutten voor het uitvoeren van complexe berekeningen. De fotonische chip richt zich primair op onderzoekers en R&D-afdelingen.
Volgens de UT staan de mogelijkheden om te experimentere met compleet nieuwe hardware én software voor quantumcomputers nog in de kinderschoenen. Daarin wil QuiX verandering brengen door quantumeigenschappen van fotonen te benutten. Quantumcomputers zijn tot nu toe vaak gebaseerd op de eigenschappen van elektronen, met ‘qubits’ als informatiedragers. Die werken alleen bij afkoeling tot nabij het absolute nulpunt (min 273 graden Celsius). Door met licht te werken, kan het ook op kamertemperatuur.
Medicijn op maat
Van quantumcomputers en hun rekenkracht wordt al decennia veel verwacht. Vergeleken met de huidige computersystemen, rekenen quantumcomputers niet met louter enen en nullen. Door het samenspel, interferentie, van quantumeigenschappen, wordt het aantal mogelijke toestanden veel groter. Daardoor zijn naar verwachting grote complexe problemen beter door te rekenen. Bijvoorbeeld het doorrekenen van hoe een molecuul functioneert, voor het vinden van een goede sleutel voor informatiebeveiliging of het kiezen van een medicijn dat precies op het individu is toegesneden.
Met de fotonische processor richt QuiX, opgericht door de UT-wetenschappers Willem Vos, Pepijn Pinkse, Ad Lagendijk, Klaus Boller en Jelmer Renema, zich niet zozeer op een brede consumentenmarkt, maar primair op onderzoekers en R&D-afdelingen die de technologie willen verkennen en nieuwe toepassingen ontdekken.
Verlies onderweg zoveel mogelijk beperken
Jelmer Renema, UT-onderzoeker en chief technology officer (CTO) van QuiX, en zijn collega’s Caterina Taballione en Tom Wolterink, vonden bij toeval uit dat een bestaande fotonische chip ook geschikt is voor quantumtoepassingen. De chip, met acht ingangen en acht uitgangen, leidt fotonen door een stelsel van lichtkanalen en splitsingen. Dit stelsel is van buitenaf te beïnvloeden door ‘wissels om te zetten’. De eigenlijke berekening vindt plaats door de interactie van de fotonen die onderweg zijn, bijvoorbeeld via quantumverstrengeling.
De huidige chip is al een van de grootste in zijn soort, maar QuiX denkt aan opschalen van 8 bij 8 naar bijvoorbeeld 20 bij 20 of 50 bij 50 in- en uitgangen. Het is daarbij de kunst om het verlies onderweg zoveel mogelijk te beperken, anders dooft het foton al uit voor het de uitgang kan bereiken en is daarmee de moeite voor niets geweest. De lichtgeleiders die ontwikkeld zijn door het MESA+ NanoLab van de UT en de onderneming LioniX, staan bekend om hun lage verliezen.
Vanuit het Innovatiefonds Overijssel verstrekt Oost NL nu een financiering aan QuiX, evenals Universiteit Twente vanuit Holding Technopolis Twente en RAPH2INVEST, dat ook eerder al investeerde in de nieuwe onderneming.
