De Universiteit Twente (UT) heeft haar eerste MDR-conforme open-source medische hulpmiddel gepresenteerd: de 3D-voetplaat. Het hulpmiddel is speciaal ontwikkeld voor medische beeldvorming van complexe achtervoetpathologieën en biedt uitkomst voor kleine patiëntengroepen waarvoor commerciële ontwikkeling vaak niet rendabel is. Dankzij een open-source ontwerpstrategie wordt de voetplaat binnenkort beschikbaar voor clinici via een vrij toegankelijk platform, inclusief volledige documentatie conform de Medical Device Regulation (MDR).
De ontwikkeling van medische hulpmiddelen is doorgaans een langdurig en kostbaar traject. Zeker voor hulpmiddelen gericht op zeldzame aandoeningen of kleine patiëntengroepen is het moeilijk om een rendabel verdienmodel te vinden. Daardoor blijven veel nuttige innovaties hangen in het prototype-stadium. De UT onderzoekt binnen de leerstoel Biomedical Device Design & Production (onderdeel van het TechMed Center) alternatieve routes om dergelijke hulpmiddelen tóch beschikbaar te maken. De 3D-voetplaat fungeert als pilotproject in deze bredere strategie.
Eenvoud en reproduceerbaarheid
Wat de 3D-voetplaat uniek maakt, is het modulaire ontwerp volgens de Design for Assembly-principes. Door gebruik te maken van standaardcomponenten, lasersnijden en 3D-printtechnologie is een ‘IKEA-stijl’ constructie gerealiseerd. De voetplaat is eenvoudig te assembleren door medische professionals, zonder specialistische productiekennis of dure apparatuur. Het hulpmiddel positioneert de voet nauwkeurig ten opzichte van het onderbeen tijdens CT-scans, waardoor stress-situaties kunnen worden gesimuleerd en diagnostische nauwkeurigheid toeneemt. Hierdoor kunnen relatieve botbewegingen worden gemeten die relevant zijn voor behandelplanning en postoperatieve beoordeling.
De UT levert bij het ontwerp een volledig technisch dossier: van risicoanalyse tot montagehandleiding, en van evaluatietests tot het technische constructiedossier. Deze templates verlagen de administratieve drempel voor zorginstellingen aanzienlijk en maken het mogelijk om het hulpmiddel veilig en volgens de richtlijnen toe te passen binnen het eigen kwaliteitsmanagementsysteem.
Wereldwijde schaalbaarheid
Hoewel het hulpmiddel momenteel vooral in academische centra als het AUMC en MUMC wordt toegepast, biedt de open-source aanpak kansen voor bredere verspreiding, ook in lage- en middeninkomenslanden. Door het democratiseren van ontwerp en productie wil de Universiteit Twente bijdragen aan een duurzame en toegankelijke zorginfrastructuur. Het project is daarmee niet alleen een voorbeeld van technologische innovatie, maar ook van maatschappelijke verantwoordelijkheid in de medische sector. Verdere open-source hulpmiddelen zijn al in voorbereiding.
In 2022 werkte Zuyd Hogeschool aan het project ‘Ergotherapie en DIY-technologie’. Daarbinnen werd onderzoek gedaan naar manieren waarop Do-It-Yourself-technologie, zoals 3D-printen, kan worden ingezet binnen de ergotherapie om betaalbare, op maat gemaakte hulpmiddelen te ontwikkelen voor mensen met beperkingen. Naast concrete hulpmiddelen heeft het project geleid tot praktische handvatten zoals procesbeschrijvingen en een online platform (Hulpmiddelentips.nl) waar slimme 3D-ontwerpen worden gedeeld. Dit draagt bij aan betere participatie in de samenleving voor mensen met beperkingen en laat zien hoe technologie en zorg elkaar versterken.
