Uit een eerste cross-sectorale verkenning naar AI-systemen tegen registratielast in Nederland blijkt dat er zorgbreed aandacht is voor het gebruik van AI-systemen tegen registratielast. Vooral spraakgestuurd rapporteren staat op de meeste agenda’s. In gekozen aanpak en voor welk doel men AI-systemen gebruikt, verschillen de zorgsectoren nauwelijks. Wel zijn er verschillen te zien in welke fase zorgaanbieders en sectoren zich bevinden. De cijfers van her verkennend onderzoek zijn vandaag door Nictiz bekend gemaakt.
De verkenning is uitgevoerd door Nictiz met tien partnerorganisaties: Academy Het Dorp, ActiZ, GGZ Nederland, Health-RI, InEen, NL-AIC, Vilans, VGN, V&VN en Zorgthuisnl onder 319 zorgprofessionals, beleidsmakers en onderzoekers. Meer resultaten van de uitvraag zijn in twee publicaties te lezen die Nictiz vandaag uitbrengt: de verkenning ‘AI-systemen tegen registratielast’ met daarin de volledige resultaten. En het magazine ‘AI tegen registratielast, #nooitmeertypen’: een glossy met verdiepende verhalen.
Het resultaat van het onderzoek levert een aantal adviezen op aan zorgaanbieders en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Ook geeft het richting aan activiteiten van Nictiz zelf. AI dwingt ook tot maken van keuzes. De respondenten geven aan dat de inzet van AI-systemen tijdswinst, werkplezier en meer focus op patiënt en cliënt oplevert. Maar Nictiz stelt dat de tijdswinst ook vragen oplevert. Want, wordt deze gewonnen tijd gebruikt om productie te vergroten door meer cliënten te zien, om kwaliteit te verhogen door meer tijd voor elke cliënt te nemen of juist voor een betere privé-werk balans voor medewerkers?
Gewonnen tijd benutten
Om deze vragen te beantwoorden, adviseert Nictiz aan zorgaanbieders om het gesprek te voeren over de gewonnen tijd door de inzet van AI-systemen. De inzet van AI-systemen roept vragen op die niet per se met technologie te maken hebben, bijvoorbeeld over wat het verminderen van registratielast precies betekent. Volgens de respondenten is dat enerzijds het verminderen van kopieer- en plakwerk en dubbel invullen van gegevens en anderzijds het verminderen van de hoeveelheid registraties. Moeten we dus minder of beter registeren? Nictiz roept beslissers binnen de zorgaanbieders op oom eerst duidelijkheid te verkrijgen over noodzakelijke registraties, om deze dan in makkelijkere processen te regelen. Vooral daarvoor zijn AI-systemen volgens Nictiz een veelbelovend hulpmiddel.
AI-systemen zijn niet een technische quick-fix. Ze vereisen integratie in bestaande werkprocessen, nieuwe kennis en vaardigheden, verandermanagement en het aanpakken van ethische vraagstukken zoals duurzaamheid, privacy en afhankelijkheid van technologie en -bedrijven. Daarom zijn AI-systemen niet alleen relevant voor techneuten, maar ook voor bestuurders, managers, en zorgprofessionals. Het betrekken van zorgprofessionals bij het ontwerpproces helpt zodat systemen goed aansluiten bij hun werkwijze. Nictiz raadt zorgaanbieders aan om veilige testomgevingen te creëren waarin zorgverleners zelf de systemen kunnen testen en de resultaten kunnen zien. Dit verandert mogelijk de houding ten opzichte van AI in positieve zin.
Focus Nictiz: datakwaliteit
Omdat veel van de ervaren knelpunten niet uniek zijn per sector, raadt Nictiz zorgaanbieders aan te kijken bij en leren van anderen binnen en buiten de eigen sector. Nictiz komt samen met andere kennisinstellingen en systeempartijen tot bundeling van kennis op basis van de gedane verkenning. Een ander belangrijk thema voor Nictiz is het knelpunt datakwaliteit. In 2025 en 2026 werkt het kenniscentrum daaraan verder onder de noemer ‘bruikbare data’. Voor VWS geldt het advies ontwikkelruimte mogelijk te maken en bredere ethische vraagstukken aan te pakken.
Ook praktijkvoorbeeld is het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Naar aanleiding van een pilot die het afgelopen jaar met 52 neurologen, medisch psychologen en longartsen is gehouden, wordt verwacht de registratielasten voor zorgprofessionals met 15 procent te kunnen verminderen door de inzet van spraakherkenning.
