ICT-systemen, zoals EPD’s, moeten open worden in de zin dat gegevens tussen verschillende zorgprofessionals probleemloos moeten kunnen worden uitgewisseld. Het is daarom belangrijk dat de functionaliteit van systemen gescheiden wordt van de data-uitwisseling. Dit blijkt uit het in onlangs gepubliceerde onderzoek ‘Marktwerking in de zorg-ICT-Markt’ van Deloitte.
De zorg-ICT-Markt is langzaam maar zeker vastgelopen. De oorzaken van die disbalans liggen zowel bij de aanbodzijde als de vraagzijde van de markt. De afnemers van zorg-ICT voelen zich vaak te afhankelijk van hun leverancier vanwege hoge overstapkosten en beperkte mogelijkheden tot uitwisseling van gegevens. Regelmatig hebben ze zelfs het gevoel dat ze in een vendor lock-in zijn beland. De leveranciers op hun beurt hebben last van gebrek aan (Europese) standaardisatie, de versnippering van vraagarticulatie van verschillende afnemers, de gedifferentieerde subsidies en het complexe zorg-ICT-landschap.
Knelpunten zorg-ICT-Markt oplossen
De grote disbalans op de markt wordt volgens het rapport niet opgelost door de marktwerking te schrappen, maar juist door de marktwerking te verbeteren. Maurice Fransen, partner Deloitte: “Het is nodig dat de markt zijn werk weer kan doen door knelpunten op te lossen. Het allerbelangrijkste daarbij is dat data op een soepele wijze uitgewisseld kunnen worden omdat dit voor de zorg essentieel is. De kern van de visie in het rapport is dan ook dat er een landelijke infrastructuur dient te komen waarover de data uitgewisseld en beschikbaar kan worden gemaakt.”
Scheiding functionaliteit en data-uitwisseling
In de zorgsector wordt volgens Fransen momenteel nog te weinig transparantie en een gebrek aan data-interoperabiliteit ervaren en dat is fnuikend voor de marktwerking. “De belangrijkste boodschap in ons rapport is dan ook dat ICT-leveranciers in goed overleg moeten zorgen voor een scheiding van de functionaliteit van hun systemen en de data-uitwisseling. Zodra uitwisseling van die data soepel en veilig kan gebeuren, geeft dat een grote impuls die bij zal dragen tot een gezondere markt. Tevens wordt bij open systemen de toetreding van innovatieve startups eenvoudiger mogelijk.”
Rapport Marktwerking in de zorg-ICT-Markt
Het rapport ‘Marktwerking in de zorg-ICT-Markt’ is gebaseerd op interviews en workshops met belangrijke spelers in het zorg-ICT-landschap. In de recente kamerbrief van begin september 2022 over Informatie- en Communicatietechnologie (ICT) in de Zorg van minister Kuipers van VWS wordt expliciet gerefereerd aan de inzichten die dit rapport heeft opgeleverd. Een essentieel punt dat in het rapport en de brief wordt aangestipt is dat (aanstaande) wetgeving, zoals Wegiz, ook het doel moet hebben om het Zorg-ICT-landschap opent te breken en hierop aangescherpt moet worden. Naast de wetgeving kan ook certificering een rol spelen in het behalen van een open zorg-ICT-landschap.
Ook wordt - naast open systemen en een centrale data-infrastructuur gepleit - voor het optuigen van een centrale data-autoriteit, die integraal verantwoordelijk is voor de architectuur, standaarden en infrastructuur. Zo’n autoriteit moet dan een belangrijke rol krijgen bij het toetsen van de haalbaarheid van het implementeren van beleid.
Zelfregulering met controle en sturing
Een aandachtspunt is tot slot betere samenwerking en afstemming tussen alle actoren. Maurice Fransen: “Om de versnippering van vraag, waar leveranciers last van hebben, te voorkomen is het bijvoorbeeld nodig dat vraagbepalende partijen om tafel gaan zitten. Alleen zo kunnen ze tot effectieve gezamenlijke inkoop en vraagarticulatie komen. Herziene samenwerking tussen zorgaanbieders zou ook andere of zelfs buitenlandse toetreding tot de zorg-ICT-markt kunnen stimuleren, bijvoorbeeld door het delen van kosten en het combineren van subsidiegelden. Tot slot is het mogelijk om zelfregulering toe te passen om maatschappelijk verantwoord te acteren. Dit begint allemaal met het opstellen van een code of conduct of convenant. Idealiter gaat deze zelfregulering gepaard met controle en sturing vanuit toezichthouders.”
