Kunstmatige intelligentie (AI) is al jaren een grote belofte, ook in de zorg. Voorspellende inzichten en betere diagnostiek kunnen zorgkwaliteit verbeteren en zorgprofessionals ondersteunen. Los van ethische vraagstukken rondom AI is voor goed gebruik van AI-toepassingen van belang dat op een veilige, betrouwbare en transparante manier voldoende en kwalitatief goede data beschikbaar is. Om dit hergebruik van data voor AI mogelijk te maken, is samenwerken een must, stelt Nictiz. De Nationale Routekaart Databeschikbaarheid AI moet houvast bieden.
Beloften AI niet ingelost
Momenteel worden de grote beloften van kunstmatige intelligentie nog niet ingelost door vertraagde ontwikkeling van toepassingen. Zo is er rijke variëteit, volume en kwaliteit van data nodig om algoritmes te ontwikkelen, te trainen, te valideren en toe te passen in de praktijk. Er is geen sprake van gebrek aan data, maar wel aan het hergebruiken van beschikbare gezondheidsdata. Dat blijkt onder andere uit het in november 2020 verschenen rapport ‘Nulmeting databeschikbaarheid in gezondheid en zorg’ van Capgemini.
Reden voor de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC), Nictiz en het Ministerie van VWS om samen te onderzoeken wat de achterliggende oorzaken van het ontbreken van data voor AI zijn. Uit de (al bestaande) onderzoeken, rapporten en aanbevelingen distilleerden zij 31 bouwblokken voor databeschikbaarheid die nog onvoldoende opgestart, ontwikkeld of belegd zijn. Het lagenmodel van Nictiz en het datavolwassenheidsmodel vormden daarbij de basis.
Gesprekken met veldexperts gaven inzicht in de mate van compleetheid van bouwblokken. Daarna zijn de blokken in een overzichtelijke routekaart geclusterd op hoofdonderwerp, met als uitgangspunt de mate van nationale beschikbaarheid van data: lokaal implementeren of landelijk organiseren. Vervolgens heeft een grotere groep experts en stakeholders in het veld bepaald welke bouwstenen in Nederland als eerste moeten aangepakt moeten worden om sneller en op grotere schaal data voor kunstmatige intelligentie beschikbaar te krijgen. Ook is gekeken welke partijen een verantwoordelijkheid hebben in de oplossing per bouwsteen.
Top 5 bouwblokken
Vervolgens zijn 11 bouwblokken geïdentificeerd met de grootste impact op korte termijn, wanneer partijen deze gezamenlijk oppakken. Dat leidde weer tot een top 5 onderwerpen waar als eerste actie op moet worden genomen:
- Toegang tot data voor AI-gebruik.
- Gebruik standaarden en definities.
- Vertrouwen in werking door transparantie van AI.
- Zorgvuldige introductie van AI.
- Patiënten betrokkenheid en -rechten.
Nictiz roept mensen op die zich bezig houden met het maken van beleid, het ontwikkelen van producten om het zorgveld te ondersteunen of het toetsen van AI-toepassingen zich aan te sluiten bij een winter-community. Die gaat de komende maanden samen aan de slag om het gedeelde eigenaarschap van een bouwblok in te vullen met een concrete aanpak. In het voorjaar van 2022 vindt een nieuwe dialoogsessie plaats waarin de vorderingen op deze gezamenlijke beweging ter tafel komen.
