Er zijn ruim 350 reacties binnen gekomen op de discussienota 'Zorg voor de toekomst'. Dat schrijft minister Hugo de Jonge (VWS) in de Kamerbrief die het verslag over de nota begeleidt. De openbare internetconsultatie begon halverwege december. Met name op het gebied van 'vernieuwing en werkplezier' speelt digitalisering volgens de nota een belangrijke rol. Bijvoorbeeld in het ondersteunen van zorgpersoneel en het bieden van meer grip op de eigen gezondheid van burgers. Een volgend kabinet moet op basis van de nota en de reacties erop concrete stappen zetten.
De kernvraag van de Discussienota is hoe de houdbaarheid van de Nederlandse zorg gewaarborgd kan worden in het licht van uitdagingen, schrijft De Jonge. Belangrijke voorbeelden zijn vergrijzing, gebrek aan zorgpersoneel en stijgende zorgkosten. De precieze opgave verschilt per zorgdomein, waarbij de Discussienota zich qua perspectief richt op alle domeinen en de verbindingen daartussen. Op veel gebieden wordt het gebruik van e-health toepassingen en andere vormen van digitale zorg als faciliterend beschreven, bijvoorbeeld om ouderen langer thuis te laten wonen, ter preventie van gezondheidsproblemen en personeelskrapte op te vangen.
Discussienota: herijking op drie gebieden
De nota benadrukt de noodzaak van een herijking op drie gebieden (1) preventie en gezondheid, (2) regie en organisatie van de gezondheidszorg en (3) vernieuwing en werkplezier in de gezondheidszorg. Een rode draad is dat de stelsels voldoen, maar dat de gelijkgerichtheid in en tussen die stelsels vergroot moeten worden, terwijl regionale samenwerking en domeinoverstijgende coördinatie versterkt moeten worden.
Er is veel overeenstemming over waarom er in de zorg veranderingen nodig zijn en tot op zekere hoogte ook over wat er moet veranderen. De reacties lopen het meest uiteen over de vraag hoe die transformatie in de gezondheidszorg in Nederland bereikt moet worden. De diversiteit aan reacties toont volgens De Jonge dat het nodig is de verschillende oplossingsrichtingen verder te doordenken. Daarbij is het van belang dat het vormgeven van de toekomst van de zorg in goede samenwerking gebeurt met alle betrokken partijen, zoals gemeenten (in hun rol als mede-overheid), zorgverzekeraars, aanbieders en burgers. Voor elke partij geldt dat bij de uitwerking van opties gekeken moet worden of de van hen gevraagde rol en bijdrage realistisch is.
Innovatie via e-health
De Discussienota schetst dat vernieuwing essentieel is om de uitdagingen die op ons af komen het hoofd te bieden. Innovatie via e-health kan bijvoorbeeld helpen om zorg meer persoonlijk en dichter
bij huis of thuis te kunnen blijven verlenen. Vernieuwing in de manier van werken is ook nodig om professionals meer ruimte te geven en hun werkplezier te bevorderen, zodat werken in de zorg aantrekkelijker wordt. Om zorgverleners tot maatwerk in staat te stellen, is meer aandacht nodig voor passende zorg, uitkomstgerichte zorg en elektronische gegevensuitwisseling.
De partijen die reageerden, benadrukken het belang en de uitdaging van voldoende gekwalificeerd zorgpersoneel. Veel partijen herkennen ook de punten van te hoge werkdruk en het aantrekkelijker maken van werken in de zorg en onderstrepen het belang van innovatie. Het merendeel onderschrijft opties zoals het landelijk bundelen van innovatiekracht, het beter benutten van de ervaringsdeskundigheid van patiënten en de constatering dat de zorgprofessionals de sleutel tot verandering zijn.
Innovatie belangrijk middel
Innovatie wordt in de reacties als belangrijk middel gezien om het zorgpersoneel en de patiënt te ondersteunen. Vaak genoemd worden het onderbenutte potentieel van de digitalisering, de innovatieve contractvormen en een sterk ecosysteem. Daarbij acht men het wel van belang dat dit breed wordt opgepakt en niet verkokerd opgezet wordt. Ook gaf men aan dat financiering vaak te kort schiet of moeilijk toegankelijk is. Verder worden scholing van personeel in gebruik van digitale middelen, privacy en toegankelijkheid voor eindgebruikers zoals ouderen veel genoemd.
Gegevensuitwisseling wordt gezien als een belangrijk thema waar nog grote stappen te zetten zijn. Partijen zien volgens het verslag diverse oorzaken waarom dit nog te mondjesmaat van de grond komt, maar men onderschrijft over het algemeen het belang dat er landelijke regie plaatsvindt op het komen tot meer uniforme gegevensuitwisseling.
Er wordt aangegeven dat het nodig is om vanuit wet- en regelgeving tot visie, uniforme afspraken en gecoördineerde implementatie te komen. Ook onderkent men dat dit in diverse domeinen hard nodig is, zoals het jeugd- en het sociaal domein. Men ziet de noodzaak dat ten minste op regionaal niveau patiënteninformatie laagdrempelig en snel kan worden uitgewisseld. Sommige partijen missen ambitie in de Discussienota en pleiten voor meer ingrijpende maatregelen, zoals het komen tot een regionale ICT-infrastructuur met basisfinanciering.
Nieuwe balans privacy, beschikbaarheid
Meerdere partijen bepleiten een nieuwe balans tussen privacy en beschikbaarheid van gegevens, omdat privacy nu te vaak als beperkend wordt ervaren voor het komen tot goede data-uitwisseling. Tegelijkertijd wijzen enkele partijen op de risico’s rondom privacy en beveiliging.
Op het gebied van gegevensuitwisseling komt een aantal aanvullende ideeën naar voren. Meerdere partijen noemen de optie om data eenmalig vast te leggen voor meervoudig gebruik. Ook wordt aangegeven dat het verstandig is om in Europees verband samen te werken aan uniformering van gegevensuitwisseling, zodat bijvoorbeeld bij pandemieën sneller tot gezamenlijke inzichten kan worden gekomen. Een ander nieuw idee is om te komen tot een individuele en beveiligde medische pas, waarop de volledige medische historie van patiënten staat, gekoppeld aan een onvoorwaardelijke toestemmingsverklaring.
Alle schriftelijke reacties zijn openbaar toegankelijk. Lees op ICT&health onder meer de reacties van De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) en het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG); VNO-NCW en MKB-Nederland; de Nederlandse zorgverzekeraars.
