Een nieuw AI-systeem kan endoscopisten helpen bij het vroegtijdig herkennen van slokdarmkanker. Dit blijkt uit een recente studie van Amsterdam UMC en de TU Eindhoven. De uitkomsten van het onderzoeken werden eind november gepubliceerd in The Lancet Digital Health. De nieuwe kunstmatige intelligentie tool is speciaal ontwikkeld voor patiënten met een zogeheten Barrett-slokdarm. Het project werd gedaan door een internationaal consortium van vijftien ziekenhuizen, onder leiding van Amsterdam UMC en de TU Eindhoven.
“Hoe eerder je slokdarmkanker herkent, des te beter de uitkomst voor de patiënt”, vertelt Jacques Bergman, hoogleraar Endoscopie van Amsterdam UMC op de website van het ziekenhuis. “We zijn dan ook erg blij met deze hulp van kunstmatige intelligentie.”
De resultaten van de Amsterdamse studie zijn eind november gepubliceerd in The Lancet Digital Health. Voor deze studie is de endoscoop verbonden met het AI-systeem dat de beelden beoordeelt tijdens de behandeling. Bij een endoscopie brengt de arts een bestuurbare slang (de endoscoop) via mond of anus in het lichaam. Hierdoor kan hij of zij de binnenkant van slokdarm, maag of darmen inspecteren.
Endoscopisch onderzoek
De nieuwe vorm van kunstmatige intelligentie werd speciaal ontwikkeld patiënten met een Barrett-slokdarm. Dit is een aandoening waarbij het weefsel van de slokdarm onder invloed van langdurige blootstelling aan maagzuur verandert. Het normale slokdarmweefsel wordt vervangen door weefsel dat meer lijkt op de binnenkant van de darm en dit kan het risico op het ontwikkelen van slokdarmkanker verhogen.
Vanwege subtiele veranderingen is bij hen slokdarmkanker zeer moeilijk te herkennen en artsen missen het zodoende regelmatig. De patiënten krijgen daarom eens in de paar jaar een endoscopisch onderzoek. Met de AI-hulp voor een betere herkenning van slokdarmkanker komt er meer zekerheid voor deze groep patiënten.
Slokdarmkanker herkennen
Uniek aan dit systeem is dat het - tijdens het endoscopisch onderzoek - slokdarmkanker op het endoscopiescherm kan herkennen. Meer dan 100 endoscopisten uit verschillende landen hebben het systeem getest met videobeelden op een computer. Wanneer zij assistentie krijgen van het AI-systeem, herkennen ze aanzienlijk vaker een vroege vorm van slokdarmkanker. Zonder AI als copiloot ontdekken ze het in 67% van de gevallen en mét AI in 79% van de gevallen.
Ook werd de nauwkeurigheid van het systeem vergeleken met die van internationale experts: endoscopisten die gespecialiseerd zijn in deze vorm van kanker. Het bleek dat het systeem ongeveer net zo vaak slokdarmkanker herkende als deze experts. Door de resultaten van de studie hopen de onderzoekers dat de hulp van AI zo snel mogelijk kan worden ingezet bij endoscopisch onderzoek onder patiënten met een Barrett-slokdarm.
AI als copiloot bij kanker
Kunstmatige intelligentie wordt steeds vaker ingezet als copiloot bij het ontdekken en zelfs bij het behandelen van kanker. Dit leidt tot innovaties zoals deze AI-tool voor patiënten met een Barrett-slokdarm. Er zijn ook tal van andere mooie voorbeelden waarbij AI ingezet wordt bij het traceren of bij het behandelen van kanker. LUMC onderzoeker dr. Tanja Alderliesten en prof. dr. Peter Bosman van het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) hebben bijvoorbeeld in juli 2023 een subsidie ontvangen van 2,6 miljoen. Met dat geld gaan ze in de vorm van een consortium een goed ‘uitlegbare’ aanpak met kunstmatige intelligentie ontwikkelen voor vrouwen die een voorstadium van borstkanker hebben. Met behulp van deze innovatieve aanpak willen ze een gepersonaliseerde benadering realiseren.
Ook kan met endoscopische technieken, in combinatie met AI, inmiddels effectiever worden geopereerd. Beginnende darmkanker kan bijvoorbeeld met endoscopische technieken worden verwijderd. Een AI-systeem in het Catherina Ziekenhuis helpt hierbij door de operateur naar poliepen of beginnende tumoren te leiden en er een ‘vierkantje’ omheen te plaatsen.
