Behandelmethodes op basis van DNA kunnen zowel op fysiek als geestelijk gebied effect hebben. Onderzoekers van het Cancer Center Amsterdam tonen op basis van een langjarige studie aan dat het injecteren van synthetisch DNA de terugkeer van melanomen kan tegengaan. In afzonderlijk nieuws stelt het Erasmus MC dat het de dosering op maat van psychiatrische medicatie kan realiseren op basis van een DNA-profiel. Het gaat vooralsnog om een proef.
Bij patiënten met een vroeg stadium van de meest dodelijke vorm van huidkanker, melanoom, kan na het aanvankelijk verwijderen van de tumor, de kanker toch nog terugkeren en uitzaaien. Nieuw onderzoek wijst erop dat een simpele injectie met synthetisch DNA dit mogelijk kan voorkomen. Het lichaam reageert onmiddellijk op de injectie met de stof CpG-B die het immuunsysteem stimuleert. Dat helpt waarschijnlijk om resterende tumorcellen op te ruimen en zo de terugkeer van de kanker te voorkomen.Voor bovenstaande claim zijn aanwijzingen gevonden in een langjarige studie, uitgevoerd door onderzoekers van Cancer Center Amsterdam onder huidkankerpatiënten. Onderzoekers Tanja de Gruijl, Bas Koster en collega’s hebben hierover een artikel gepubliceerd in het Amerikaanse tijdschrift Clinical Cancer Research. Volgens De Gruijl zijn de resultaten van deze studie hoopvol, maar is vervolgonderzoek nodig bij een grotere groep patiënten voordat deze vorm van immuuntherapie kan worden toegepast.
Onderzoek VUmc geeft eerste inzichten
Melanoom is de meest agressieve vorm van huidkanker, die jaren na een succesvolle behandeling kan terugkeren. Onderzoekers van VUmc deden in 2004 tot 2007 een onderzoek onder 52 patiënten met melanoom in een vroeg stadium. Van de patiëntengroep (30 personen) die de injectie met een lage dosis CpG-B kregen, hadden twee mensen (dus minder dan 10% van de deelnemers) in 2015 uitzaaiingen gehad. Beiden zijn overleden.Van de controlegroep was het melanoom bij 9 mensen (40%) uitgezaaid; van hen zijn zes mensen overleden; drie zijn opnieuw geopereerd aan huidkanker. De studie toont in een kleine groep aan dat de injectie het afweersysteem tegen melanoom activeert. Dit zorgt er waarschijnlijk voor dat de terugkeer van kwaadaardige huidkanker voorkomen wordt bij een deel van de behandelde patiënten.
De relatief goedkope stof CpG-B lijkt op bacterieel DNA en wordt door het immuunsysteem als een mogelijke dreiging herkend waarop gereageerd moet worden. Inspuiting op de plek in de huid waar de tumor zat, is voor de patiënt weinig belastend. De stof komt terecht in de lymfeklieren, waar het direct de afweerrespons tegen eventueel achtergebleven of uitgezaaide kankercellen activeert. Zo kan het – zelfs jaren later - terugkeer van de kanker tegengaan.
Op dit moment wordt de stof CpG-B niet meer door de farmaceutische industrie gemaakt. De onderzoekers verkennen daarom de mogelijkheid zelf een nieuwe voorraad CpG-B te laten produceren alsmede de optie om vergelijkbare beschikbare middelen te verkrijgen voor een grootschalige vervolgstudie
Medicatie op maat via DNA-profiel
Het Erasmus MC heeft een polikliniek Farmacogenetica in het leven geroepen. Hier kunnen patiënten terecht die beginnen met psychiatrische medicatie. De dosering wordt in deze polikliniek vastgesteld op basis van hun DNA-profiel, waardoor medicatie op maat mogelijk is. Vooralsnog betreft het een proef tot eind 2017.Medicatie voor psychiatrische patiënten heeft vaak bijwerkingen of blijkt niet effectief. Het is vaak zoeken naar het juiste medicijn en de juiste dosering per individuele patiënt. De genetische aanleg van patiënten kan een rol spelen in het omzetten en afbreken van medicatie. Vijf tot 10 procent van de mensen heeft bijvoorbeeld een probleem een enzym in de lever waardoor ze meer bijwerkingen of minder werkzaamheid van medicatie kunnen hebben dan andere mensen.
Met DNA-profilering heeft men bij voorbaat meer zekerheid over de werking van de medicatie. Tot medio december 2017 kunnen patiënten verwezen worden via het verwijsformulier op de website: www.erasmusmc.nl/psychiatrie/verwijzers.
De polikliniek Farmacologie is een initiatief van de afdelingen Klinische Chemie (Prof. Dr. Yolanda de Rijke Yolanda de Rijke en Prof. Dr. Ron van Schaik) en Psychiatrie (Prof. Dr. Witte Hoogendijk) en wordt gehouden door dr. Roos van Westrhenen, psychiater en klinisch farmacoloog. Het Erasmus MC is naar eigen zeggen uniek met deze specialistische polikliniek. De poli past in het streven van het academisch ziekenhuis om te komen tot Personalised medicine: effectievere zorg met minder bijwerkingen, dus een veiligere behandeling.
