Ethische en filosofische overwegingen zijn al essentieel tijdens de ontwikkeling van technologie in het algemeen en zorgtechnologie in het bijzonder. Een team van hogeschool Fontys van het lectoraat Moral Design Strategy heeft voor het maken van dergelijke afwegingen een tool ontwikkeld: de Technology Impact Cycle Tool. Het is geen ethiekfilter maar een framework om technologie ‘te bevragen’ bijvoorbeeld omtrent privacy, security of bias.
Overal rukt technologie en digitalisering op in de wereld. Juist in de zorgsector is zeer veel hightech beschikbaar en wordt gretig gebruik gemaakt van AI, digitalisering, hoogstaande apparatuur en tal van andere technologische hoogstandjes. De TICT-tool biedt een hulpmiddel om al tijdens de ontwikkeling van technologie gestructureerd rekening te houden met ethische vragen die kunnen ontstaan.
Kritische ethische blik
Hoe krijg je de menselijk maat terug in de machine? Hoe kun je AI, bijvoorbeeld in de zorg, op een ethisch verantwoorde manier inzetten? Die laatste vraag is onder meer actueel bij een AI-systeem dat in theorie geheel autonoom beeldmateriaal van patiënten kan beoordelen. Het is natuurlijk zaak dat de producenten al tijdens de ontwikkeling hiervan rekening houden met de ethische vragen die dit oproept. In de zorgsector zijn ook vragen over privacy en cybersecurity, net als in andere sectoren, zeer actueel. “Ofwel: het is belangrijk om al tijdens het ontwikkelingsproces van technologie een kritische ethische blik toe te voegen”, valt te lezen in het boek Technofilosofie in de praktijk van auteurs Jo-An Kamp, Huub Prüst en Wouter Lancee.
TICT-tool is framework
Een nuttige tool om dit te realiseren is de Technology Impact Cycle tool van het Fontys team van het lectoraat Moral Design Strategy. DE TICT-tool is expliciet geen 'ethiek-filter', maar een framework om technologie te bevragen. “Je kunt niet elk effect van een innovatie voorzien, maar als het gaat om bias, privacy of security kun je er wel alert op zijn. De tool helpt om vanuit verschillende invalshoeken een technologie breed te evalueren. Er zit niet echt een moreel oordeel in de tool ofwel hij bepaalt niet wat goed of slecht is.
“Het is vooral een instrument om bijvoorbeeld ontwikkelaars van technologie om de juiste ethische afwegingen te maken”, aldus de ontwikkelaars. De TICT-tool is publiek toegankelijk via www.tict.io en bevat niet alleen de tool, maar ook cursusmateriaal en verwijzingen naar andere toolkits. Het boek Technofilosofie in de praktijk kan door geïnteresseerden gratis worden gedownload in het Nederlands en Engels. Het boek is compact, maar biedt genoeg kaders om het denken over technologie te duiden want het is belangrijk dat ethiek en technofilosofie niet alleen beschouwen maar óók doen.
