De komst van een corona-app waarmee de verspreiding van het virus beter en sneller in kaart gebracht kan worden houdt de gemoederen in Nederland al vele weken bezig. Terwijl de lockdown maatregelen langzaam maar zeker steeds verder versoepeld worden, is de algemene consensus onder virologen en experts dat een tweede golf schier onvermijdelijk zal blijken.
De noodzaak voor de komst van een corona-app lijkt daarmee bewezen, maar uit recent onderzoek van drie universiteiten en het RIVM blijkt dat de bereidheid van Nederlanders voor het gebruik van een dergelijke app de afgelopen weken afgenomen is.
In april concludeerde het Erasmus MC naar aanleiding van een onderzoek nog dat een corona-app door zes op de tien Nederlanders geïnstalleerd zou worden. Bovendien zou nog eens een kwart van de bevolking bereid zijn de app onder bepaalde voorwaarden te installeren. Het recente onderzoek van de Universiteit Maastricht, de Vrije Universiteit Amsterdam, de TU Delft en het RIVM, waarvan de resultaten vandaag gepubliceerd zijn, laat een heel ander beeld zien.
Verdeeldheid over gebruik corona-app
Daarbij valt, behalve de afname van de installatie bereidheid, ook de verdeeldheid tussen voor- en tegenstanders op. Het komt er op neer dat eenderde van de Nederlanders bereid zijn de app direct te installeren. Eenderde zegt de app niet te zullen installeren en eenderde twijfelt nog. Een dergelijk grote verdeeldheid hebben de onderzoekers nog niet eerder gezien, aldus het rapport.
Van de ruim 900 respondenten die in het nieuwe onderzoek ondervraagd zijn geeft ongeveer eenderde aan dat ze de corona-app sowieso zouden installeren. Deze groep geeft aan dat de app een effectief middel is om het coronavirus in te dammen en besmettingen zoveel mogelijk te voorkomen. Een veelgehoord argument voor installatie onder deze groep is de wens om snel te weten te komen of zijzelf mogelijk besmet (kunnen) zijn. Zij vinden dat de app meer duidelijkheid kan verschaffen over waar zij aan toe zijn.
Twijfelende groep van cruciaal belang
Omwille van de effectiviteit van de corona-app is het belangrijk dat de app door minimaal 60 procent van de bevolking geïnstalleerd gaat worden. Met een installatie bereidheid van, ruwweg, 33 procent is dat dus niet haalbaar. Er van uit gaande dat de tegenstanders, ook zo'n 33 procent, niet meer van mening verandert, betekent dit dat de beslissing die de groep twijfelaars uiteindelijk gaat nemen cruciaal zal zijn voor het al dan niet slagen van de corona-app.
De groep die nog twijfelt voert daarvoor meerdere reden aan. Een belangrijk argument is dat zij willen dat een aantal vragen omtrent de privacy en de werking van de app beantwoord worden. De onderzoekers hebben de volgende vragen geïnventariseerd die voor de groep twijfelaars van belang zijn.
- Krijgt men een melding waar het contact met de besmette persoon heeft plaatsgevonden, hoe lang er sprake is geweest van contact en binnen welke afstand?
- Op basis van welke gronden heeft het kabinet besloten om deze meer gedetailleerde informatie wel of niet
te geven? - Wordt de melding alleen gegeven wanneer de GGD heeft vastgesteld dat een persoon besmet is of ook als iemand symptomen krijgt nadat hij/zij in contact is geweest met iemand die besmet is?
- Wie beslist in het laatste geval dat de symptomen erg genoeg zijn om een melding te geven?
Om de kans van slagen van de corona-app - het behalen van een penetratie van 60 procent - zo groot mogelijk te maken, adviseren de onderzoekers dan ook om de informatie omtrent de werking van de corona-app, en het antwoord op bovenstaande vragen, vóór de lancering, zo open en duidelijk mogelijk te communiceren.
Timing en schijnveiligheid corona-app
Volledige openheid en betrouwbare informatie rondom de werking, het doel en de verwachte resultaten van de corona-app kan een deel van de twijfelaars overstag helpen. Maar er speelt meer, zo concluderen de onderzoekers. Zoals het grondig onderzoeken van de reden om de app te gaan lanceren en vooral ook te kijken naar de mogelijke (negatieve) gevolgen die een dergelijke app kan veroorzaken. Die zorgen werpen ook een aantal vragen op.
- Hoe groot is de kans op schijnveiligheid en de kans dat mensen daardoor de andere coronamaatregelen (afstand houden) laten verslappen?
- Moet de app wel zo snel mogelijk gelanceerd worden, of moeten we wachten tot meer kennis beschikbaar is over schijnveiligheid en de voorkeuren van Nederlanders over de mate waarin de app detailinformatie geeft over de locatie en het tijdstip van contact met een besmet persoon?
Met andere woorden, komen we tegemoet aan de behoefte van de twijfelende middengroep en lanceren we de app pas als de antwoorden op deze vragen ook duidelijk zijn.
Twijfelaars over de streep halen
De onderzoekers hebben ook gekeken naar de meest optimale configuratie van de corona-app waarmee de kans dat twijfelaars toch voor installatie zullen kiezen. Zo neemt de twijfel om te installeren af wanneer besloten zou worden dat horeca en winkels geen toestemming krijgen om mensen te weigeren die de app niet gebruiken. Hetzelfde geldt als de app testen op corona binnen drie dagen mogelijk maakt.
De crux bij het tegemoetkomen aan de twijfelaars is wel dat bepaalde voorwaarden niet hard in de app te verankeren zijn. Zo geven de twijfelaars aan dat wanneer door de app het 7.000 tot 10.000 sterfgevallen voorkomen kunnen worden, de bereidheid om de corona-app te installeren veel groter is dan wanneer dat aantal op 'slechts' 1.000 zou uitkomen.
Gezien het belang van de twijfelende middengroep voor het al dan niet effectief kunnen slagen van de corona-app stellen de onderzoekers dat meer onderzoek naar de voorkeuren van die groep wenselijk is. Daarnaast wordt ook gekeken naar de wensen van jongeren. Zij zijn relatief sterk vertegenwoordigd in de groep van twijfelaars. Zouden zij mogelijk eerder geneigd zijn de corona-app te installeren wanneer ze daardoor weer festivals en discotheken mogen gaan bezoeken?
Kortom, over de komst van een corona-app en welke kans van slagen die in Nederland zal hebben, daarover is nog lang niet alles duidelijk. Feit is wel dat de bereidheid om een dergelijke app te gaan installeren en gebruiken afgenomen is en dat de groep twijfelaars groter en belangrijker is dan voorheen. Het volledige rapport van het onderzoek is hier te downloaden.
