De op 8 april 2020 ingevoerde opt-in maakt het voor huisartsen op een HAP en SEH-artsen mogelijk om gegevens van een mogelijke corona-patiënt op te vragen bij diens huisarts. Hiervoor hoeft de patiënt niet al, zoals normaal wel geldt, expliciete toestemming gegeven te hebben. Er waren vanaf het begin bij onder meer de PvdD zorgen over de impact op de privacy van mensen.
Amvb moet gedoogmaatregel vervangen
Van Arks voorganger Van Rijn benadrukte in mei 2020 dat er sprake was van een tijdelijke maatregel: puur bedoeld voor zorgverleners betrokken bij de behandeling van COVID-19-patiënten, of wanneer de gegevens nodigzijn voor het beoordelen van patiënten met mogelijke COVID-19-verschijnselen. In december 2020 werd bekend dat de gedoogmaatregel om gegevensuitwisseling voor acute zorg te bespoedigen zou worden omgezet in een tijdelijke AMvB. Een voorstel hiertoe lag op dat moment voor advies bij de AP.
Van Ark benadrukt in haar antwoorden dat de opt-in als tijdelijke oplossing nodig blijft zolang er geen tijdelijke AmvB is. De druk op de zorg is onverminderd groot: vanwege de aanhoudende stroom (acute) Covid-patiënten en omdat tegelijkertijd de reguliere acute en geplande zorg zoveel mogelijk doorgang moet vinden. Dit maakt snelle triage en behandeling op de HAP en SEH nog steeds van het grootste belang.
Voldoende waarborgen corona opt-in
Zij vindt dat er in het kader van de Corona Opt-in voldoende waarborgen zijn om de maatregel, zolang nodig in het kader van Covid-19, te laten voortduren. Alleen geautoriseerde zorgprofessionals bij HAP’s en SEH’s (met een UZI-pas) kunnen de medische gegevens inzien die raadpleegbaar zijn via de Corona Opt-in. En dit dan alleen als zij een behandelrelatie hebben met de patiënt. Deze werkwijze is opgenomen in de Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts – huisartsenpost – ambulancedienst – afdeling spoedeisende hulp. Deze richtlijn is door het veld vastgesteld in 2014.
"Dit zijn gekwalificeerde zorgprofessionals die in het kader van goede zorg en behandeling deze gegevens nodig achten. Voordat zij deze gegevens raadplegen, dienen zij toestemming te vragen aan de patiënt. Daarbij wordt raadpleging gelogd en deze loggegevens zijn ook weer inzichtelijk voor patiënten (via volgjezorg.nl https://www.volgjezorg.nl/). Daarnaast houdt de zorgaanbieder (HAP/SEH) een eigen logging bij. De uitwisseling zelf wordt gemonitord op potentieel misbruik."
Van Ark maakt ook duidelijk dat het niet klopt dat apothekers toegang zouden hebben tot de gegevensset. “Het is niet precies te zeggen is hoeveel medewerkers van HAP’s en SEH’s toegang hebben op enig moment. Er zijn in totaal 113 HAP’s (peildatum oktober 2020) en 83 SEH’s (peildatum juli 2020). Dienstdoende medisch specialisten hebben toegang. Er zijn 582 SEH-artsen geregistreerd (peildatum 1 jan 2019), waarvan vermoedelijk 97 procent werkzaam is. Verder zijn er 2.984 SEH-verpleegkundigen werkzaam (peildatum 1 januari 2020).”
Nieuwe gedragslijn
Tot slot merkt Van Ark op dat het voorbeeld van de eerder dit jaar opgelegde boete aan het OLVG niet betekent dat bij ziekenhuizen het toezicht op onrechtmatige inzage onvoldoende is. De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) heeft een Gedragslijn toegangsbeveiliging digitale patiëntendossiers opgesteld met aandacht voor registreren van gebeurtenissen zoals toegangslogs. Zij hebben de aangesloten ziekenhuizen gevraagd om zich hierop uiterlijk 31 mei 2021 te laten auditen door onafhankelijke IT auditors.
Het idee daarbij is om alle ziekenhuizen voor een aantal onderdelen van de NEN 7510 – waaronder onderdelen over toegang tot dossiers - op hetzelfde niveau te brengen. Daarover zullen de NVZ en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische centra (NFU) gezamenlijk rapporteren aan de AP conform gemaakte bestuurlijke afspraken met de toezichthouder hierover. Zowel de AP als de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) gebruiken de NEN 7510 als uitgangspunt in hun toezicht. De AP doet dit vanuit het perspectief van gegevensbescherming en privacy, de IGJ vanuit het oogpunt van continuïteit van zorg.
Geen toestemming 6,5 mln mensen
Op 27 februari 2021 hadden 8,2 miljoen mensen hun toestemming geregistreerd om hun gegevens bij spoed raadpleegbaar te maken voor de HAP. Op 24 februari waren er 6,5 miljoen mensen die nog geen keuze kenbaar hadden gemaakt. Van al deze mensen is de relevante set informatie - de Professionele Samenvatting (PS) - in het kader van de coronacrisis tijdelijk te raadplegen op de HAP en SEH onder voornoemde voorwaarden.
