Samen met zorgorganisaties is Vilans op zoek gegaan naar de meerwaarde van zorgtechnologie. In het kader van Anders Werken in de Zorg (AWIZ) Midden- en West-Brabant zijn ditmaal twaalf verschillende technologieën onder de lopen genomen. Hierbij stonden vragen centraal zoals: Hoe kunnen digitale zorgtechnologieën zoals een bedsensor, innovatief hoeslaken, heupairbag of beeldbellen helpen? Wat hebben zorgverleners eraan en hoe ondersteunen deze technologieën de zelfredzaamheid van cliënten in de praktijk?
Onderzochte technologieën
Een van de onderzochte technologie is de slimme bedsensor. De bedsensor geeft zorgmedewerkers een beter beeld van de cliënt in de nacht. Daardoor kan er betere, persoonsgerichte zorg worden geboden. De sensor wordt gebruikt bij mensen die valgevaarlijk of onrustig zijn, zoals cliënten met dementie. Uit eerder onderzoek met de bedsensor bleek dat die zorgmedewerkers rust en overzicht biedt tijdens de nachtzorg. Uit het nieuwe onderzoek blijkt dat de sensor ook van meerwaarde is voor de ochtendzorg, die daarmee op het juiste moment plaatsvindt.
Naast detecteren en signaleren, verzamelt de bedsensor ook over een langere periode data. Die informatie is nuttig om de zorg beter af te stemmen op het leef- en slaapritme van de cliënt en de zorgroosters kunnen daarop worden aangepast.
Ook de slimmere planningsmethode is meegenomen in het onderzoek. Zorgorganisaties willen hun medewerkers zo efficiënt mogelijk inplannen, mede door het groeiende personeelstekort. Welke zorgvragen en -taken zijn er en wie kunnen deze het beste doen? TONOS Plannen is een slimme planningsmethode die laat zien op welk moment je welke zorgtaak het beste uitvoert. En hij zorgt ervoor dat dit gebeurt door zorgmedewerkers van het juiste niveau. Tijdens het onderzoek zijn er interviews gehouden met organisaties die deze planningstool inzetten. Dankzij de planningstool bleek het mogelijk versnipperde diensten beter op elkaar te laten aansluiten.
Spraakgestuurd rapporteren
Sowieso wordt in de zorg veel tijd besteed aan plannen, registratie en rapporteren. Volgens VIlans neemt dat ongeveer 35 procent van de werktijd in beslag. Daarom is er gekeken naar het spraakgestuurd rapporteren. Omdat de zorgmedewerker de rapportage inspreek in plaats van typt, wordt eer aanzienlijk veel tijd bespaard. Dat ondervonden ruim een jaar geleden artsen in het MCL al nadat zij een oplossing van Microsoft testten. Vilans en Anders Werken in de Zorg publiceerden onlangs een factsheet over spraakgestuurd in de zorg. Daarbij zijn ook 16 ouderen- en thuiszorginstellingen betrokken. Uit het onderzoek blijkt dat 83 procent van de respondenten aangeeft dat spraakgestuurd rapporteren inderdaad minder tijd kost; de geschatte rapportagetijd per dag is gedaald van 56 naar 42 minuten. Van de zorgmedewerkers die ‘klassiek’ rapporteren, doet twee derde (66%) dat direct na het zorgmoment, bij spraakgestuurd rapporteren is dit gestegen naar 86 procent. Daarnaast geeft ongeveer de helft (51%) van de zorgmedewerkers aan klassiek te rapporteren aan het einde van de dienst, bij spraakgestuurd rapporteren is dat gedaald tot iets meer dan een kwart (28%).
De tijdsbesparing hangt wel af van het soort functie. Verzorgenden besparen de meeste tijd (namelijk 15 minuten per dag), maar hbo-verpleegkundigen hebben juist meer tijd nodig voor spraakgestuurd rapporteren (geschat bijna 30 minuten per dag). Dit komt onder meer doordat ze nog moeten leren omgaan met deze nieuwe manier van werken. Over de kwaliteit van de spraakgestuurde rapportages zijn de meningen verdeeld.
Tijdsbesparing speelt ook een rol bij de inzet van beeldbellen. En ook beeldbellen is in het onderzoek meegenomen. Zorgmedewerkers en specialisten zijn vaak veel tijd kwijt met het reizen tussen verschillende cliënten of zorginstellingen. Specialisten hebben een volle agenda, waardoor zij cliënten niet altijd even snel kunnen helpen. Technologieën om ‘op afstand’ met elkaar te communiceren of mee te kijken kunnen dit probleem oplossen.
Zorg en expertise op afstand
In dit onderzoek werd onderscheid gemaakt tussen Zorg op afstand en Expertise op afstand. Hierbij is Zorg op afstand contact op afstand van zorgverleners met cliënten door technologieën als beeldbellen. Expertise op afstand staat voor technologieën waarbij zorgverleners contact met elkaar hebben. Bijvoorbeeld wanneer er een expert op afstand meekijkt met een zorgmedewerker in de zorginstelling en advies geeft via een beveiligde communicatie-app. Het onderzoek heeft de zorgmomenten in kaart gebracht waarbij deze technologieën bruikbaar zijn en welke effecten die hebben.
Zorg en Expertise op afstand worden vooral ingezet als de zorgmedewerker voornamelijk begeleidt of controleert en bijna geen fysieke handelingen uitvoert. Met Expertise op afstand kunnen specialisten meekijken bij bijvoorbeeld wondzorg, bloedtransfusies of gedragsobservaties. De verwachting is dat de reistijd vermindert, maar ook dat zorgmedewerkers en specialisten beter en sneller gaan samenwerken. Hierdoor kunnen cliënten sneller de juiste zorg krijgen.
Heupairbag
In het onderzoek is verder nog gekeken naar het innovatieve hoeslaken en naar de heupairbag. In het eerste geval gaat het om een hoeslaken dat cliënten helpt om gemakkelijker te draaien en te bewegen in bed, zodat problemen als doorligplekken worden voorkomen. De conclusie uit dat onderzoek is dat zo’n laken vooral op personeelsinzet bespaart.
De heupairbag meet bewegingen en bij een val worden automatisch luchtkussens opgeblazen om de heup te beschermen. Vilans heeft deze heupairbag onderzocht in intramurale en extramurale setting. Sommige cliënten durven door de heupairbag weer zelf te lopen, maar anderen zien het juist als een teken van hun kwetsbaarheid of hebben meer hulp nodig bij het aan- en uittrekken van de heupairbag. Extramuraal lijkt de inzet van de heupairbag lastiger. Cliënten moeten zelf, vaak met familie, het gebruik regelen.
Op de website van Vilans zijn de verschillende resultaten beschreven. Ook is daar het onderzoek te downloaden dat Vilans eerder al heeft gedaan in het kader van Anders Werken in de Zorg.
