De TU Delft heeft virtuele coach ontwikkeld om patiënten met posttraumatische stressstoornis (PTSS) te ondersteunen in hun behandeling. Zo’n Een virtuele coach kan in de toekomst positief bijdragen aan de therapie van mensen met PTSS, zoals oorlogsveteranen of slachtoffers van seksueel misbruik.
Zo’n coach kan patiënten motiveren om hun therapie vol te houden en hen helpen met het ophalen van traumatische herinneringen als onderdeel van een exposuretherapie. Myrthe Tielman, die op donderdag 25 januari aan de TU Delft promoveert, ontwikkelde de virtuele coach. Haar promotie is onderdeel van het grotere project ‘Virtual eCoaching and Storytelling technology for Post-traumatic stresst disorder treatment’ (VESP), dat een thuisbehandeling voor mensen met PTSS wil ontwikkelen. Virtuele coaching biedt een mogelijke verlichting voor de kosten in de geestelijke gezondheidszorg, en een toegankelijke manier van het volgen van therapie, stelt Tielman. Zo kan de inzet van e-health toepassingen een oplossing bieden voor patiënten die ver moeten reizen, maar ook voor patiënten die hun ervaringen liever privé houden.
VR steeds vaker in ggz
Virtual reality wordt steeds vaker toegepast in de behandeling van psychische klachten, zo blijkt ook uit
eerdere berichtgeving van ICT&health. Een groot voordeel van VR-toepassingen is dat patiënten met een VR-bril in de veiligheid van de spreekkamer blootgesteld worden (exposure) aan een wereld die grote gelijkenissen vertoont met de echte wereld, ofwel een veel meer gecontroleerde omgeving.
De virtuele coach van Tielman richt zich op twee specifieke groepen: oorlogsveteranen en volwassen slachtoffers van seksueel misbruik in de kindertijd – groepen die beiden vaak te maken hebben gehad met meerdere traumatische ervaringen.
Exposuretherapie in computerprogramma
Exposuretherapie, een veelgebruikte behandeling bij posttraumatische stressstoornis, draait om het confronteren van herinneringen aan zulke gebeurtenissen in plaats van het wegstoppen ervan. Tielman heeft de klinische praktijk van deze therapie in een computerprogramma gegoten. Zo kan een virtuele coach helpen bij het terughalen van traumatische gebeurtenissen.
De virtuele coach is een karakter op het computerscherm. Patiënten kunnen hun eigen virtuele coach deels zelf samenstellen door het kiezen van een uiterlijk en stem. Tielman hierover: “Soms bepaalt het systeem hoe de coach er uit ziet, bijvoorbeeld om te voorkomen dat de virtuele coach lijkt op de dader van het seksueel misbruik. De menselijke therapeut kan het verloop van de virtual reality therapie op afstand volgen en indien nodig contact opnemen met de patiënt.”
Terughalen gebeurtenissen
Met behulp van gerichte vragen assisteert de virtuele coach bij het zo goed mogelijk terughalen van de gebeurtenissen, de omgeving waarin die plaatsvonden en de gevoelens waarmee dat gepaard ging.
Deze vragen spitsen zich toe op de specifieke situatie van de patiënt. Diende de veteraan in Afghanistan of Libanon? Vond de traumatisch gebeurtenis binnen of buiten plaats? Afhankelijk van de gegeven antwoorden maakt het computersysteem automatisch een vervolgstap, bijvoorbeeld het vragen naar het weer of de legerbasis. Bij slachtoffer van seksueel misbruik kunnen de vragen eerder gaan over bijvoorbeeld de woonkamer en de dader. In een digitaal dagboek kunnen ook kaarten toegevoegd worden die betrekking hebben op de herinnering.
Hart onder riem
Tielman laat haar toepassing de patiënt ook een hart onder de riem steken met motiverende teksten. “Denk aan een geruststellende boodschap als het wat minder goed gaat met een patiënt of een compliment als de therapie goed verloopt. Deze teksten zijn gebaseerd op de kennis en ervaring van therapeuten waarmee we samenwerken.”
Dankzij die input weet het computerprogramma nu bijvoorbeeld ook dat klachten soms eerst erger worden voordat het beter gaat. De virtuele coach kan daar met het stellen van vragen op in spelen. Er is ook gekeken naar hoe de virtuele coach patiënten zou kunnen stimuleren om in bepaalde situaties toch contact op te nemen met de menselijke hulpverlener.
Een dagboek waaraan foto’s en beelden kunnen worden toegevoegd en gevoelens kunnen worden genoteerd, ondersteunt de patiënt in de virtual reality therapie. De patiënt kan met behulp van de virtuele coach de situatie uit de traumatische herinnering beschrijven in het dagboek. Hierna kan de patiënt deze situatie ook nabouwen in een bijhorende virtuele 3D-omgeving, ontwikkeld door de TU Delft Computer Graphics and Visualization groep.
Groter VR-onderzoeksproject
Het promotieonderzoek van Tielman maakt deel uit van het - door NWO gefinancierde - grotere onderzoeksproject ‘Virtual eCoaching and Storytelling technology for Post-traumatic stress disorder treatment’, ofwel VESP. Binnen dit project houdt de TU Delft zich bezig met de technische ontwikkeling van met name de virtuele coach. Het systeem is met een kleine groep voormalig patiënten en studenten getest.
De Erasmus Universiteit Rotterdam zal de effectiviteit van de therapie, inclusief de in Delft ontwikkelde virtuele coach, verder testen. Hiervoor wordt nauw samengewerkt met GGZ Delfland, Lucertis , Centrum’45 en Ambulatorium EUR. Het consortium zoekt nog patiënten die willen deelnemen aan het onderzoek.
