VWS: focus op preventie, minder werkdruk en innovatie in AZWA

Positieve reacties voeren de boventoon na het sluiten van het Aanvullend Zorg en Welzijnsakkoord (AZWA). De bij de onderhandelingen betrokken partijen leggen de afspraken in de komende weken met een positief advies voor aan hun achterbannen. In september wordt de definitieve ondertekening verwacht. De afspraken hangen nauw samen met Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg (HLO), waarover eerder al een onderhandelaarsakkoord werd bereikt. Er wordt onder meer structureel geld gestopt in op grotere schaal invoeren van digitale innovaties, maar ook wordt gekeken naar meer samenwerking hierin en het voorkomen van dubbel werk.

Het AZWA is te zien als vervolg op of uitbreiding van het Integraal Zorgakkoord (IZA), dat eveneens gericht is op het toegankelijk en betaalbaar houden van zorg voor alle Nederlanders. Dit moet onder meer gebeuren door zorg slimmer te organiseren en goede ontwikkelingen die er al zijn te versnellen. Het groeiende personeelstekort moet worden aangepakt, er komt meer aandacht voor preventie om zorgvraag te voorkomen en zorg voor de groeiende groep ouderen moet meer aansluiten op wat zij zelf willen en kunnen.

Echt andere aanpak

Demissionair minister Daniëlle Jansen (NSC), opvolgster van Fleur Agema (PVV) stelt dat het AZWA een echt andere aanpak betekent. Zo moet het verwachte tekort aan zorgpersoneel in 2028 (300.000) met 100.000 zorgmedewerkers omlaag. Meer werkplezier, meer handen aan het bed door lagere werkdruk en administratielasten, moeten hieraan bijdragen.

“Ook zetten we in op nieuwe innovaties. Met deze maatregelen kunnen we de zorg toegankelijker houden voor iedereen die dat nodig heeft. Daar hebben we nu gezamenlijk belangrijke stappen in gezet, met een sterke samenwerking die de komende jaren de zorg in Nederland echt zal verbeteren.”

Preventie

Staatssecretaris Judith Tielen (Jeugd, Preventie en Sport, VVD) noemt als praktisch voorbeeld van preventie het nieuwe vaccinatieprogramma tegen gordelroos voor ouderen. Ook worden stappen gezet richting een stevige, gezonde en sociale basis in de eigen wijk.

“Samen met gemeenten en zorgorganisaties regelen we dat mensen met zorgen en vragen terecht kunnen. Of het nou gaat om gezonde leefstijl, kansrijk opgroeien of mentale gezondheid. Daarmee kunnen we voorkomen dat problemen uitgroeien en maken we een leven in gezondheid beter mogelijk.”

Aanvulling op HLO

In het eerdergenoemde HLO zijn al afspraken gemaakt over behoud van zelfstandigheid en eigen regie, en meer ondersteuning voor mantelzorgers. Om dat te versterken, omvat het AZWA afspraken over het versterken van voorzieningen in de buurt, bijvoorbeeld voor mensen met (beginnende) dementie. Wanneer thuis wonen niet meer gaat, moet een plek in het verpleeghuis beschikbaar zijn.

“Goede zorg en ondersteuning voor onze ouderen is van groot belang”, stelt Nicki Pouw-Verweij (BBB), staatssecretaris Langdurige en Maatschappelijke Zorg. “Onze ouderen verdienen een samenleving waarin zij waardig, zelfstandig en met voldoende zorg en sociale steun kunnen leven. Daarom doen we er alles aan om onze zorgmedewerkers in de benen houden, zodat zij zorg kunnen verlenen die aansluit bij het leven van ouderen.”

Onderhandelingspartners

De afspraken uit het akkoord zijn gemaakt met: ActiZ, De Nederlandse ggz, Federatie Medisch Specialisten, GGD GHOR Nederland, InEen, Landelijke Huisartsenvereniging, MIND, De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Patiëntenfederatie Nederland, Sociaal Werk Nederland, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland, Zelfstandige Klinieken Nederland, Zorgverzekeraars Nederland en Zorgthuisnl.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, de Nederlandse Zorgautoriteit, de speciaal gezant passende zorg en het Zorginstituut Nederland waren ook betrokken bij de totstandkoming. Het kabinet neemt de verantwoordelijkheid dat de benodigde (financiële) randvoorwaarden passend bij de uitvoering van de afspraken in het akkoord voorhanden zijn.

Het AZWA en het HLO moeten samen invulling geven aan de doelstelling om het arbeidsmarkttekort zo veel mogelijk af te wenden en tegelijkertijd de toegankelijkheid van zorg en ondersteuning voor nu en straks te borgen. De afspraken in het AZWA bouwen voort op de beweging die is ingezet met het IZA, GALA en WOZO.

Betere inzet technologie

Onderdeel van het AZWA is de inzet van (meer) technologie. Op dit moment wordt echter nog veel technologie ontwikkeld zonder goed te kijken naar behoeften in de zorg en van patiënten (technology push), zo staat in de Kamerbrief over het AZWA. Ook is er onvoldoende aandacht voor de vraag hoe en wanneer technologie het beste ingezet kan worden en hoe zorgprocessen moeten worden aangepast. Dit zorgt voor inefficiëntie en hogere kosten.

De AZWA-partijen willen meer aandacht voor de behoeften bij het ontwikkelen, implementeren en opschalen van arbeidsbesparende technologie (digitalisering, AI en medtech), zodat dit echt leidt tot arbeidsbesparing, meer werkplezier en verhoogde arbeidsproductiviteit en de ervaren kwaliteit van zorg en leven van de patiënt.

Er zijn zowel simpele hulpmiddelen als geavanceerdere technologieën en AI. De acties die de AZWA-partijen met elkaar afspreken vallen uiteen in afspraken op zowel laagdrempelige goedkopere zorgtechnologieën en geavanceerdere duurdere technologieën. De afgelopen jaren neemt de inzet van deze arbeidsbesparende innovaties toe.

Voorbeelden zijn sensoren om patiënten in verpleeghuizen beter te monitoren, of 3D-geprinte implantaten die beter passen en leiden tot minder nabehandeling. Ook kunnen robots en tilhulpmiddelen zorgmedewerkers helpen, zodat zij meer tijd hebben voor zorgverlening. Technologie kan ook zorgvragen voorkomen, bijvoorbeeld door betere diagnostiek, of door zelfmanagementtools en digitale beslisondersteuning die mensen meer regie geven.

Om inzet van arbeidsbesparende medtech te bevorderen, pakken de AZWA-partijen de volgende punten op: