Een actieteam van experts en vertegenwoordigers van (koepel)organisaties is 15 oktober begonnen met het vormgeven van een proces om te komen tot een veldnorm. Deze norm richt zich op het beoordelen van de (medische) kwaliteit en effectiviteit van AI-gestuurde voorspellende algoritmen voor gezondheid en zorg. Om de volgende stappen in het proces te maken, zoekt het actieteam experts in AI-gestuurde voorspellende algoritmen voor de gezondheidszorg, die samen de normering gaan uitdenken en –werken.
Om het actieteam een vliegende start te laten maken, heeft het programma Waardevolle AI voor gezondheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) voorafgaand aan de oproep aan twee teams (onder leiding van Carl Moons en Niels Chavannes) gevraagd een eerste literatuuronderzoek (scoping review) te doen. Het betreft publicaties over normen en kwaliteits(instrumenten) op het gebied van voorspel algoritmen in combinatie met kunstmatige intelligentie.
Brede AI-expertise
Voor het uitdenken en –werken van de veldnorm zoekt het programma Waardevolle AI voor gezondheid onder andere expertise op het gebied van:
- Medische dataverzameling.
- Het ontwikkelen of valideren van (medische) voorspellende algoritmen in het bijzonder met AI-technieken.
- Het ontwikkelen van AI-applicaties.
- Klinische validatie of implementatie van AI gestuurde voorspellende algoritmen in de zorg.
De eerste werkgroepen zullen naar verwachting in november starten.
Het toepassen van kunstmatige intelligentie in de gezondheidszorg kan zorgverleners ondersteunen met voorspelmodellen voor preventie, diagnostiek, prognostiek, screening of behandeling, inclusief het accuraat beoordelen en samenvatten van data uit bijvoorbeeld beeldvorming, laboratorium testen, of gesproken teksten. AI biedt hierbij volgens VWS enorme mogelijkheden en heeft de potentie om impact op de kwaliteit van onze zorg en gezondheid te hebben.
Een medisch inhoudelijke veldnorm voor het beoordelen van de kwaliteit van AI-gestuurde voorspellende algoritmen kan zorgverleners helpen om de kwaliteit van aangeboden AI te beoordelen en helpt ontwikkelaars om kwalitatieve, betrouwbare AI te ontwerpen en realiseren. Inzicht in criteria en bijbehorende normen om kwaliteit van AI vanuit medisch perspectief te toetsen helpt vertrouwen in kunstmatige intelligentie voor gezondheid te realiseren. De medisch inhoudelijke (veld)norm draagt ook bij aan uniformiteit en het proces van markttoelating en vergoeding door verzekeraars.
Inzet AI vooral bij diagnostiek
Uit recent onderzoek van KPMG in opdracht van het VWS-programma bleek dat AI in de zorg nu vooral wordt ingezet bij diagnostiek in de medisch-specialistische zorg. In de gehandicaptenzorg en jeugdzorg worden toepassingen zoals machine en deep learning nog weinig toegepast. De meeste AI-toepassingen hebben als doel het verbeteren van de zorgkwaliteit of de doelmatigheid van de zorg.
Volgens het programma bevestigen de resultaten van het KPMG-onderzoek de noodzaak tot een integrale aanpak te komen, om zo de waarde van betrouwbare en mensgerichte kunstmatige intelligentie op grotere schaal voor gezondheid en zorg te laten werken. De geïnventariseerde toepassingen worden veelal kleinschalig toegepast en nog niet in alle sectoren benut. De focus ligt op toepassingsgebieden waar voordelen van AI in de praktijk al ervaren wordt, zoals beeldverwerkende technieken – veelal in de diagnostiek en aan het begin van het zorgproces.
Medische hulpmiddelen
De eerdergenoemde scoping review betrof publicaties die relevant zijn voor het ontwikkelen, valideren, implementeren en toepassen van AI-gestuurde voorspel-algoritmen (AI Prediction Algorithm - AIPA), die onderdeel kunnen worden van een medisch hulpmiddel zoals beschreven in de MDR (medical device regulation, de EU-verordening die in mei 2021 van kracht wordt). Dit literatuuronderzoek (scoping review) is afgelopen voorjaar uitgevoerd en deze zomer schriftelijk beoordeeld door diverse peer reviewers en dient als startpunt van het opstellen van de veldnorm.
Het doel van de actielijn Medische (veld)norm Kwaliteit AI is om tot een inhoudelijk bruikbare norm te komen die breed inzetbaar is en waarvan de governance en beheer structureel belegd is. De norm is in opzet generiek, maar richt zich allereerst op AI en/of complexe algoritmen voor diagnostiek, prognostiek, secundaire preventie en behandeling. De scope blijft in eerste instantie gericht op het zetten van een eerste stap richting een volledige norm (voor alle vormen van AI in de zorg en voor alle medische specialisaties), en zal beperkt zijn tot wat haalbaar is. Op die manier blijft het proces gefocust en wendbaar.
Vliegende start maken
Het programma Waardevolle AI voor gezondheid van VWS wil het veld ondersteunen door het actieteam bij elkaar te brengen, dat door co-creatie en actieleren tot een roadmap en ontwikkelstrategie voor de norm moet komen. Het literatuuronderzoek moet een goed uitgangspunt vormen voor het actieteam en experts in de werkgroepen, zodat er een vliegende start gemaakt kan worden. Het programma faciliteert verder het proces met (praktische) ondersteuning van de experts.
Voor het ontwikkelen van de veldnorm zal worden ingezet op een actielerende aanpak zodat in het uitwerken van het HOE een beoogd resultaat bereikt kan worden en een werkwijze gekozen wordt die het best past bij de behoefte van gebruikers en het momentum. Om tot het resultaat (WAT) te komen wordt bovendien maximaal gebruik gemaakt van bestaande ‘best practices’ om op basis daarvan waarde voor het hele veld te creëren.
