Het ministerie van OCW investeert 22 miljoen euro in het project Lifelong Vision, waarin onderzoekers nieuwe therapieën ontwikkelen die ingezet kunnen worden bij verschillende vormen van blindheid. Met de subsidie van van het NWO Zwaartekracht-programma zet een door Caroline Klaver van het Radboudumc geleid consortium mooie stappen naar innovatieve behandelingen tegen blindheid.
Het ambitieuze project, genaamd Lifelong Vision, combineert technologieën zoals gene editing, bioprinting van netvliezen en de inzet van kunstmatige intelligentie (AI). Bovendien putten de onderzoekers inspiratie uit het zelfherstellende vermogen van zebravissen. Het consortium, onder leiding van Caroline Klaver van het Radboudumc, wordt ondersteund met 22 miljoen uit het NWO Zwaartekracht-programma en zet in op nieuwe behandelingen voor verschillende vormen van blindheid.
Zelfherstellende zebravis
De aanpak bestaat onder meer uit gene editing, het bioprinten van netvliezen, en het ontrafelen van de geheimen achter het zelfherstellende vermogen van de zebravis. Zebravisjes helpen wetenschappers om afwijkingen in genen te ontdekken. Een goed voorbeeld hiervan is, naast het onderzoek naar blindheid, ook een onderzoek met zebravissen bij Erasmus MC om om het gen te vinden dat een zeldzame hartspierziekte bij kinderen veroorzaakt.
Het wonderlijke grote zelfherstellende vermogen van zebravissen lijkt ook mogelijkheden te bieden voor zelfherstellende therapieën bij mensen. Interessant is dat zebravissen eigenhandig hun netvlies kunnen herstellen; iets dat mensen niet kunnen. De onderzoekers willen graag begrijpen hoe zebravissen dit voor elkaar krijgen en uitzoeken of dit ook bij mensen mogelijk gemaakt kan worden.
Netvliesaandoeningen
De onderzoekers ontwikkelen hiernaast celtherapieën en zetten kunstmatige intelligentie in. AI helpt ze bijvoorbeeld onder meer om de effectiviteit van behandelingen te maximaliseren, doordat het de juiste patiënten op het juiste moment kan identificeren. De focus van het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor erfelijke netvliesaandoeningen en ook op maculadegeneratie.
Een belangrijk onderdeel van het project is gentherapie. Als een fout in een gen leidt tot blindheid, kunnen artsen nu al een heel nieuw gen introduceren. Ze spuiten dat onder het netvlies in het oog, in de hoop dat het de juiste cellen bereikt en daar zorgt dat die cellen weer gezonde eiwitten gaan maken. Volgens hoogleraar epidemiologie en genetica van oogziekten Caroline Klaver van het Radboudumc werkt dit in de praktijk echter nog niet goed. 'Veel genen zijn hiervoor niet geschikt, omdat ze te groot zijn. We willen daarom de reparatie veel preciezer gaan uitvoeren, met gene editing. Hierbij herschrijven we alleen het foutje in het gen, en vervangen we dus niet langer het hele gen.'
Meer zicht op Zwaartekracht
Het programma Zwaartekracht financiert met 22 miljoen dit bijzondere onderzoek dat ernaar streeft om mensen weer te laten zien. Het programma Zwaartekracht wordt in opdracht van het ministerie van OCW door NWO uitgevoerd. De zeven consortia die dit jaar geselecteerd zijn krijgen samen zelfs 160,5 miljoen euro.
Onderzoekers kunnen op die manier gedurende tien jaar toponderzoek doen en multidisciplinair samenwerken. Minister Robbert Dijkgraaf (OCW) vertelt op de website van NWO: “Met investeringen als deze zorgen we dat we in Nederland bij de wetenschappelijke wereldtop blijven. Dat levert niet alleen belangrijke nieuwe inzichten op, maar verstevigt ook de kracht van onze economie. En het brengt innovaties met zich mee waar we allemaal van profiteren. Ik ben er trots op dat we in ons eigen land zulk wetenschappelijk talent hebben. Dat is niet vanzelfsprekend. Echt iets om te koesteren.”
