Kwaliteit van zorg is grotendeels afhankelijk van de kwaliteit van zorginformatie, maar die kwaliteit laat in de praktijk regelmatig te wensen over. Al wordt er veel geregistreerd, door gebrek aan standaardisatie is de bruikbaarheid van data beperkt. Kansen blijven onderbenut om zorgkwaliteit te verbeteren - met gevolgen voor bijvoorbeeld kwaliteit van zorg, patiëntveiligheid en zorgkosten. Om zorgorganisaties te helpen meer gestandaardiseerd informatie te registreren en uit te wisselen, zijn zorginformatiebouwstenen (zibs) ontwikkeld. Zibs zijn nuttig, maar de ontwikkeling en adoptie ervan niet altijd eenvoudig.
Vanuit de Master Advanced Health Informatics Practice (hogeschool Inholland) zijn we op bezoek bij het zib centrum van het ‘Nationaal Instituut voor ICT in de zorg’ (Nictiz): het kenniscentrum waar de standaarden voor de digitale informatievoorziening in de zorg worden ontwikkeld en beheerd. Als oud-docenten geven we het woord aan onze alumnus Marty Oude Luttikhuis. We verkennen wat zibs zijn, hoe ze ontwikkeld en beheerd worden, welke dilemma’s zich daarbij voordoen en wat nodig is om zibs in de praktijk te benutten.
Health Informatician
Hoewel Marty bij Nictiz in dienst is als informatiearchitect, noemt hij zichzelf liever Health Informatician. “Een architect is maar een gedeelte van het vak van Health Informatician (zorginformaticus)", vertelt hij in ICT&health 2. "Mijn opleiding tot master Advanced Health Informatics Practitioner (AHIP) was uiteindelijk een stuk breder, want die bestaat bijvoorbeeld ook uit onderdelen als informatiemanagement, implementatie en advisering. Met passie kan ik bij Nictiz vanuit al die perspectieven naar de informatievoorziening kijken.”
Toen Marty begon bij het zib-centrum ging hij naar bijeenkomsten met alle deskundigen op het gebied van zibs en modellering. Een vraag die regelmatig naar voren kwam was ‘Wat is een zib’? “Dat vond ik heel bijzonder, want ik dacht: ‘Jullie zijn toch de deskundigen?’ Nu begrijp ik die vraag beter, want een zib kun je niet makkelijk uitleggen, een zib heeft veel verschillende perspectieven.”
Gezamenlijke afspraak
In Marty’s woorden is een zib een vastgelegde en beheerde gezamenlijke afspraak tussen verschillende zorgverleners over de betekenis van een medisch concept. Bijvoorbeeld het concept ‘bloeddruk’. Een bloeddruk heeft een aantal eigenschappen of kenmerken, zoals een bovendruk, een onderdruk of een meetmethode.
“Zodra er tussen zorgverleners overeenstemming is over de betekenis van het medisch concept, nemen we die eigenschappen over in een informatiemodel. Het generieke informatiemodel of bouwblokje kan vervolgens worden gebruikt in informatiestandaarden, uitwisselingsstandaarden (FHIR) of als specificatie voor lokale zorginformatiesystemen. Hiermee wordt, met behulp van eenheid van taal en begrip, een eerste noodzakelijke stap tot hergebruik en databeschikbaarheid van zorginformatie over domeinen heen gezet. Ik zie zibs dan ook als diamantjes in het zorginformatiestelsel.”
Ingebruikname zib’s
“Met het project registratie aan de bron zijn met name de zib regelingen geïntroduceerd en afspraken gemaakt over het implementeren van de zibs. Dat is begonnen bij UMC’s. Die maakten afspraken over de definiëring van concepten met behulp van zibs en die zijn langzamerhand gebruikt voor de implementatie in hun informatiesystemen. Inmiddels gebruiken ook algemene ziekenhuizen en andere typen organisaties zibs hiervoor.”
Nictiz probeert zoveel mogelijk zibs in informatiestandaarden te krijgen, zodat wanneer je de informatiestandaard overneemt je ook tegelijkertijd de zib meeneemt. Aangezien zibs open source zijn, staat het organisaties vrij om ze te gebruiken. Dus wanneer iemand een zorginformatiesysteem bouwt of inricht, heeft hij de keuze om bijvoorbeeld de specificaties van de zib of de zelfbedachte specificaties van het concept bloeddruk te gebruiken. Het spreekt volgens Marty voor zich, dat wanneer hergebruik en databeschikbaarheid nodig is, het informatiemodel waar zorgverleners in Nederland de overeenstemming over hebben vastgelegd, dan de beste keuze voor de te gebruiken specificaties is.
Lees het hele artikel in de onlangs verschenen tweede editie van ICT&health 2.
Door innovation partner
Auteurs
