Ziekenhuizen en zorgverzekeraars hebben vorige week tijdens een gezamenlijke bijeenkomst over de aanpak van ‘Juiste zorg op de juiste plek’ (JZOJP) willen tonen dat er goede samenwerkingen bestaan om een zorgtransitie te realiseren. De afgelopen tijd was dit niet altijd even duidelijk. Zo wezen beide partijen onlangs naar elkaar, toen bleek dat er van Transformatiegelden bedoeld voor zorgtransitie nauwelijks nog iets is uitgegeven.
Tijdens de bijeenkomst ‘Samen aan de slag met de transformatie naar JZOJP’ van ziekenhuiskoepel NVZ en brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland (ZN) werd er vooral gehamerd op de noodzaak als partners samen ambities te formuleren en omliggende regio’s van ziekenhuizen mee te nemen in de zorgtransitie. Elkaar kennen én vertrouwen werden genoemd als randvoorwaarden om de juiste zorg op de juiste plek vorm te kunnen geven.
Transformatie niet snel genoeg
“De transformatie is de enige goede manier om de kosten en volumeontwikkeling in de zorg binnen de perken te houden”, stelde David Jongen, vicevoorzitter van de NVZ en bestuursvoorzitter van het Zuyderland MC, tijdens de opening van de bijeenkomst. Dat gaat nu nog niet snel genoeg, meent Jongen, meer tempo is nodig.
Daarvoor zijn onder andere gelijkvormige afspraken op regionaal niveau nodig, evenals een volledige inzet van Transformatiegelden. In juli bleek dat van de 70 miljoen euro voor verplaatsen, voorkomen en vervangen van ziekenhuiszorg in 2019 pas 1,4 miljoen euro geoormerkt was. Destijds wezen beide partijen naar elkaar als reden voor het trage inzetten van de overheidsgelden.
Gelijkvormigheid in afspraken is ook belangrijk volgens Ab Klink, ZN-bestuurslid en lid van de raad van bestuur van VGZ. “De richting van de contracten moet hetzelfde zijn. Maar het moet geen eenheidsworst worden. Een zekere variatie en onderhandelingsvrijheid moet zeker mogelijk blijven. Belangrijk is dat we met elkaar hetzelfde doel voor ogen hebben. En gemaakte afspraken nakomen.”
Afspraken voor zorg dichterbij
Er is het afgelopen jaar al wel degelijk een aantal lokale en regionale overeenkomsten gesloten tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars, met als doel ziekenhuiszorg waar mogelijk dichterbij mensen te brengen. Een aantal van deze voorbeelden werd nog eens toegelicht tijdens de bijeenkomst, zoals van Isala en Zilveren Kruis (10% ziekenhuiszorg naar thuis verplaatsen) of het tienjarencontract tussen Zuyderland en CZ (zie ook verderop in dit bericht).
Ziekenhuizen en zorgverzekeraars denken dat de programma’s die uit de afspraken voortgekomen zijn, als vliegwiel kunnen dienen voor het opschalen betere en betaalbaardere zorg. Maar uitdagingen zijn er ook, zien zij, zoals structurele financiering en het verlagen van de kosten. Transitie van en in zorg is een kwestie van lange adem, reden voor het sluiten van meerjarencontracten.
Die contracten kunnen de tijd bieden die nodig is om de transformatie te realiseren. Een transformatiebudget kan helpen om financiële belemmeringen weg te nemen – zoals het wegvallen van budget wanneer zorg niet meer binnen de ziekenhuismuren wordt geboden – en om tijd te geven aan cultuurverandering en het kweken van vertrouwen.
Betrokkenheid artsen
Ook de betrokkenheid van artsen is volgens de partijen essentieel voor de benodigde inhoud, draagvlak en energie in een project. Zo hebben de JZOJP-projecten van ZGT en Menzis altijd een ‘medisch eigenaar’, ook om het enthousiasme in de rest van de vakgroep over te brengen.
In het programma Zorg van Waarde zijn artsen eveneens ‘in the lead’, aldus Nanni Ruedisueli, programmamanager in het Albert Schweitzer Ziekenhuis. “Onze uitdaging is nu om verpleegkundigen meer aan boord te krijgen. Verpleegkundig specialisten hebben unieke competenties om een project verder te brengen.”
Urgentie Juiste zorg op Juiste plek
De urgentie is wél aanwezig om de beweging vorm te geven, stelde NVZ-directeur Sander Gerritsen afsluitend met ZN-directeur Wout Adema. “We moeten toewerken naar een andere organisatie van zorg om de continuïteit te borgen op de langere termijn. Dat betekent: niet langer denken in traditionele organisaties, maar uitgaan van regionale netwerken, met alle partijen die daarbij horen.”
De NVZ stelt nog in het eigen bericht over de bijeenkomst dat het de gezamenlijke ambitie voor JZOJP ondersteunt met het programma JuMP: Juiste medisch specialistische zorg voor de patiënt. Tijdens bijeenkomsten en via stroomversnellers delen NVZ-leden ervaringen en tips hoe zij JZOJP verder ontwikkelen.
Enkele voorbeelden van samenwerking:
- Het Isala Ziekenhuis en Zilveren Kruis willen binnen drie jaar 10 procent van de patiënten thuis behandelen én de demografische groei in de regio Zwolle verslaan. Een transitieteam met deskundigheid vanuit het ziekenhuis, de zorgverzekeraar én medisch specialisten geeft de transitie vorm. Mooie resultaten zijn al zichtbaar, ziet Frans Bierens, manager strategie en sales bij het Isala. “Hartpatiënten die we thuis opnemen, onder regie van het ziekenhuis, krijgen minder vaak een delier, zijn mobieler en hebben geen last van ziekenhuistrauma’s.”
- Zuyderland MC en CZ sloten een tienjarencontract om samen met ketenpartners de uitdagingen in Zuid-Limburg oppakken, de regio met de hoogste zorgkosten van Nederland. Om te beginnen door de zorgprocessen voor kwetsbare ouderen en chronisch zieken slimmer in te richten. De partijen willen het grootschalig aanpakken. Want, stellen ziekenhuis en zorgverzekeraar, “schaal is nodig om de bedrijfsvoeringskosten te verlagen.” De contractering tussen CZ en Zuyderland – dat naast ziekenhuis ook ggz-, grz-, ELV-, wijkverpleging- en thuiszorgaanbieder is - verloopt via één loket. Daarnaast kent het contract de vorm van een aanneemsom, waarbij is afgesproken dat het ziekenhuis stuurt op verlaging van volume en kosten.
- In de Twentse regio zijn Menzis en Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) een meerjarige alliantie aangegaan, gericht op waardegedreven zorg. De samenwerking is gebaseerd op partnerschap en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ook ketenpartners, waaronder huisartsen en de vvt, zijn nauw betrokken. De bouwstenen uit het JuMP-programma helpen om de beweging vorm te geven. “Zo hoeven we niet zelf het wiel uit te vinden”, aldus Ramon de Nooijer, medisch specialist bij ZGT.
- Het Albert Schweitzer Ziekenhuis en VGZ werken op hun beurt meerjarig samen aan zinnige zorg via het programma Zorg van Waarde. “We krijgen de beweging alleen op gang door voor een langere periode met elkaar aan de slag te gaan”, zegt Marjo Vissers-Kuipers, divisievoorzitter Zorg van VGZ. “Een langlopend contract biedt de veiligheid om risico’s te nemen en te innoveren.”
