In een brief aan de Tweede Kamer in de vierde week van maart 2023 laat minister Conny Helder weten dat, ondanks allerlei maatregelen, het personeelstekort in de zorg de komende tien jaar zorgwekkend toeneemt. In 2032 wordt zelfs een tekort verwacht van 155.000 zorgmedewerkers. Als die prognose wordt aangepast aan de effecten van onder meer IZA en WOZO, blijft het verwachte tekort nog steeds 138.000 medewerkers.
Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) informeerde de Tweede Kamer over de uitkomsten van de nieuwe prognose van het verwachte personeelstekort in de verschillende branches van zorg en welzijn. De cijfers zijn zorgwekkend en blijven dat ook, zelfs als verse maatregelen zoals als IZA en WOZO in de prognose worden mee gecalculeerd. Zonder die maatregelen zou het tekort in 2032 echter nog enkele tienduizenden hoger uitpakken.
137.000 mensen tekort in 2032
IZA staat voor het Integraal Zorgakkoord waar omtrent minister Kuipers (VWS) onlangs nog de eerste wapenfeiten presenteerde. WOZO is het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor ouderen (WOZO) dat Helder in juli 2022 naar de Tweede Kamer stuurde. Ondersteunende technologie in de ouderenzorg is een belangrijke sleutelfactor in dit programma.
De komende jaren lijkt het personeelstekort redelijk constant te blijven. Weliswaar loopt de vraag naar zorgmedewerkers tot en met 2023 op naar een pittige 55.000 mensen, maar daarna blijft dat tekort naar verwachting een aantal jaren vrij stabiel. Vooral na 2026 zal het tekort echter zorgwekkend snel toenemen. In 2032 zal het personeelstekort naar verwachting, wanneer de nieuwe maatregelen worden zoals IZA en WOZO worden meegenomen, plusminus 137.000 bedragen.
Personeelstekort per sector
In de Kamerbrief van Helder worden de tekorten verder gespecificeerd. De grootste tekorten zijn te verwachten in de zorgcentra (VVT), maar de tekorten nemen in bijna alle branches toe. In absolute aantallen zijn de verwachte tekorten het grootst bij verzorgenden op mbo 3 niveau en bij verpleegkundigen op alle niveaus. Rekening houdend met de grootte van de beroepsgroepen, is het verwachte tekort óók relatief groot voor beroepen als specialist ouderengeneeskunde, arts verstandelijk gehandicapten, GGZ-beroepen, huisartsen, psychologen en sociaal geneeskundigen. De zorg loopt naar verwachting in 2029 tegen de grens van 1 op 6 werknemers in de zorg aan. Wanneer wordt vastgehouden aan dat plafond van 1 op 6, moet in 2032 de arbeidsvraag in de zorg (bovenop het geraamde tekort van 137.000 medewerker) ook nog eens met 39.000 geremd worden.
Innovatieve werkvormen en technologie
De nieuwe arbeidsmarktprognose laat dus zien dat het personeelstekort de komende 10 jaar onverminderd groot blijven en na 2026 zelfs versneld toeneemt. Hier ligt volgens Helder een gedeelde arbeidsmarktopgave. “We gaan die uitdaging samen met alle relevante partijen in zorg en welzijn - zoals zorgmedewerkers, zorgorganisaties, zorginkopers, opleiders en beroepsorganisaties -aan. Hiervoor is expliciet het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en welzijn (TAZ) ingericht. De ambitie van dit het programma is een transitie in gang te zetten om het werk anders te gaan organiseren. Op die manier moet de toegankelijkheid van zorg en welzijn ook in de toekomst worden gegarandeerd.”
Een belangrijk doel van het programma TAZ is onder meer om er voor te zorgen dat er voldoende ruimte is voor innovatieve werkvormen en technologie. Daarnaast moet er werk worden gemaakt van het behoud van medewerkers en ruimte gemaakt worden voor leren en ontwikkeling, zodat de sectoren zorg en welzijn fijne sectoren zijn om in te werken. Centraal in de aanpak staat het perspectief van de zorgmedewerker: Wat heeft hij of zij nodig om in de zorg te blijven werken? Voor de zomer van 2023 ontvangt de Tweede Kamer een voortgangsrapportage over het programma TAZ.
