De forensische psychiatrie is een specifieke tak binnen de psychiatrie die zich richt op de behandeling van patiënten die vanuit psychiatrische problematiek delictgedrag vertonen en bevindt zich op het kruispunt tussen psychiatrie en justitie. Het voornaamste behandeldoel is dan ook het voorkomen van recidive in plaats van het verlichten van psychisch lijden, zoals in de reguliere psychiatrie het geval is. In de loop der jaren zijn er veel face-to-face interventies voor forensisch psychiatrische patiënten ontwikkeld en geëvalueerd, maar de resultaten daarvan zijn grotendeels teleurstellend. Meta-analyses van interventies die zich richtten op plegers van huiselijk geweld, jeugddelinquenten en terugvalpreventie vonden allen lage effect sizes [1-3].
Deze lage effectiviteit kan deels verklaard worden door de specifieke eigenschappen van de forensisch psychiatrische patiëntenpopulatie. Een voorbeeld van zo’n eigenschap is de lage behandelmotivatie die veel patiënten hebben voor hun, vaak verplicht opgelegde behandeling [4]. Een andere complexe factor is dat een groot deel van de patiënten leidt aan meerdere psychiatrische stoornissen [5, 6]. Verder zijn forensisch psychiatrische patiënten gemiddeld armer en laaggeletterder dan de reguliere populatie [7].
Ondanks deze complexiteit en diversiteit die onder andere veroorzaakt wordt door gebrek aan behandelmotivatie, comorbiditeit en laaggeletterdheid, hebben veel interventies een ‘one size fits all’ approach en houden geen rekening met individuele verschillen [8]. Het gebruik van technologie in interventies en een goed ontwikkelproces kan bijdragen aan een betere fit tussen interventies, patiënten en hun context.
Mogelijkheden van e-health
E-health biedt hier veel mogelijkheden. Ten eerste kan de inhoud, de manier van communiceren en het design van technologie aangepast worden aan de individuele gebruiker of specifieke subgroepen. Dit wordt ook wel personalisatie en tailoring genoemd [9] en kan veel bijdragen aan interventies voor diverse en complexe gebruikers. Verder kan technologie de motivatie van de patiënt verhogen door gebruik te maken van innovatieve, state-of-the-art technologieën die aansluiten op de beleefwereld van de patiënt. Denk hierbij aan serious gaming, wearables of Virtual Reality [10-12].
Een bijkomend voordeel van het gebruik van deze technologieën dat specifiek geldt voor de laaggeletterde forensisch psychiatrische patiënt, is dat deze interventies weinig tot geen gebruik maken van geschreven tekst. Ook bieden deze technologieën nieuwe mogelijkheden die niet bereikt kunnen worden door middel van face-to-face contact of geschreven interventies, zoals het volledig ondergedompeld zijn in een VR-omgeving of het 24 uur per dag monitoren door wearables.
Het Centre for eHealth & Wellbeing Research van de Universiteit Twente, het Erasmus MC en Stichting Transfore, een instelling voor forensische psychiatrie, onderzoeken gezamenlijk de ontwikkeling en het gebruik van monitoring en coaching technologieën binnen de forensische psychiatrie in het FoReTech project. Op dit moment werken twee PhD-studenten direct aan dit project. Zij zullen hun onderzoeken in 2021 afronden, maar er wordt verwacht dat er gaandeweg meerdere onderzoekers aan zullen sluiten.
