Een doel kan het onderzoeken zijn van het potentieel van sociale robotica binnen de zorg. Tijdens die verkenning is een uitgangsbasis nodig waaraan je de opgedane praktijkervaringen kunt toetsen. Zoals Philadelphia Zorg duidelijk stelt in haar roboticaprogramma: een exploratief traject na te streven. Waarbij van te voren duidelijk is waaraan sociale robots een bijdrage zouden moeten leveren - een meer zelfstandig leven voor cliënten en daarmee meer kwaliteit van leven.
Zo begon het in 2016 bij Philadelphia Zorg met de aanschaf van een robot met een mogelijke potentie. Pas na het stapsgewijs toetsen van die visie bij cliënten en medewerkers zelf, werd op iteratieve wijze duidelijk waarin die potentiële toegevoegde waarde concreter zou kunnen zitten.
Een doel kan heel goed stapsgewijs van aard zijn, zolang je einddoel maar je ijkpunt blijft. Het hogere doel dient minimaal een invulling van tijd en resultaat te hebben. Zo heeft Philadelphia zich ten doel gesteld dat als de potentiële meerwaarde van sociale robots zich blijft bewijzen in de praktijktoepassing, dat in 2020 de eerste sociale robots in dienst zullen komen bij de organisatie. En daarvoor moet veel gedaan worden op weg daar naartoe. Philadelphia koos voor de opzet van een meerjarenprogramma.
Denken in ‘meerjaren’
Hierin zit al grote winst, namelijk dat er in termen van meerjaren wordt gedacht. Dit maakt dat een dergelijke verkenningstocht voldoende ruimte en rust kan behouden. Ruimte is nodig om continu bijstellingen te kunnen doen. Bewandel zoveel mogelijk wegen naar Rome. Bedenk dat een goede voorbereiding het halve werk is, maar ook het meeste werk.
Als voorbeeld: een robotteam opzetten en klaarstomen voor een reis met een sociale robot kost investering in tijd en aandacht. Neem hier voldoende tijd voor en blijf er gedurende de reis van bewust dat dit team een goed adaptief vermogen dient te hebben. Een innovatiereis vraagt om deskundige reisleiders. Echter in het geval van sociale robotica betreden deze reisleiders werelden waar ook zij nog nooit eerder zijn geweest.
Stapsgewijs beproeven
Sociale robotica bevindt zich nog volop in de prototype-fase, een innovatiefase die gebaat is bij op kleine schaal, stapsgewijs beproeven. Het is daarom van groot belang dat er continu focus en visie blijft op het bewaken van de balans van:
- Het ontwikkeltempo van de robottechnologie.
- De verwachtingen van mensen.
- Het verandertempo van mensen.
- De match tussen behoefte en robot- functionaliteit.
- De inbedding van robotica in het dagelijks leven.
Dit maakt het woord ‘opschaling’ opeens bijna ambivalent van aard. Bij Philadelphia ontstaat opschaling als het ware uit zichzelf binnen de aanpak van het sociale roboticaprogramma. Als het aan zorglocaties en cliënten ligt, dan zijn de sociale robots per direct welkom om te komen werken in de dagelijkse zorg. Echter, bij het toepassen van een sociale robot in de praktijk komt veel meer kijken dan waar velen van ons een beeld bij hebben.
Zo moeten er meerdere programmasporen begeleid worden, waarbij geldt dat sommige sporen op zichzelf al een zeer intensief traject vormen. Kortom: een robot mee laten draaien in de dagelijkse operatie heeft meer voeten in de aarde dan bijvoorbeeld eenmalig een product testen bij gebruikers op functionaliteiten. Een sociale robot introduceren heeft impact. Voor zowel de zorg- als organisatiekant.
Intensieve sporen
Binnen Philadelphia’s sociale robotica-programma vormen twee sporen - locatie-bezoeken en logeerperiodes - zeer belangrijke en tegelijkertijd intensieve sporen. Dit nog naast alle andere sporen zoals het technologische ontwikkelspoor. Toch lukt het om die diverse sporen tegelijkertijd te laten lopen, ondanks dat ze tot hetzelfde onderlinge iteratieve proces behoren. Ze zijn namelijk afhankelijk van elkaar, maar hebben ieder een eigen tempo.
Sociale robotica staat aan het begin van een nieuwe fase in de zorg en ons leven
Locatiebezoeken vormen bij Philadelphia de eerste kennismaking tussen robot en mens. Zo reist robot Phi samen met andere robots en het robotteam het hele land door langs inmiddels meer dan 90 zorglocaties van de organisatie. Tijdens deze locatiebezoeken wordt veel nuttige feedback opgehaald bij de directe doelgroepen: cliënten, medewerkers en verwanten. Ook dragen deze locatiebezoeken bij aan het veranderproces rondom sociale robotica. Op deze wijze worden cliënten en medewerkers al vroegtijdig in het ontwikkelproces betrokken en blijft het ontwikkeltraject transparant en toegankelijk voor hen.
Logeerperiodes
Het in de praktijk brengen van een sociale robot is van grote waarde voor de ontwikkeling van de robots en software. Die kan alleen ontworpen worden op basis van wat in de praktijk geobserveerd en verzameld wordt aan ervaringen. Kortom, het is dus ook in de eerste fases van innovatie van belang alvast deels op te schalen in de praktijk. Want een groter bereik betekent meer input.
De aanpak daarin moet echter wél van kleine aard te zijn, zodat er op kleine schaal beproefd kan worden. Bij Philadelphia zijn dat de logeerperiodes van robot Phi bij cliënten. Elke maand draait de sociale robot twee weken mee in de dagelijkse zorg en neemt daarin een aantal taken van de begeleiding waar. De robot woont gedurende die periode twee weken bij een cliënt in huis en ondersteunt de cliënt op alle door de cliënt en begeleiding gewenste vlakken.
Het spoor van de logeerperiodes is zeer intensief en dé voorbode van de uiteindelijke opschaling en implementatie. Tijdens het logeren van de robot komen alle aspecten aan bod die ook komen kijken bij latere inbedding van robotica in de dienstverlening van de organisatie. Alle (f)actoren zijn aanwezig in de setting van logeren.
