De explosieve groei van ICT-toepassingen zorgde afgelopen decennia in menig beroep óók voor een andere manier van werken. Denk aan het werken in de luchtvaart, de banksector of het onderwijs. Maar ook in de zorg heeft ICT zijn intrede gedaan, met alle gevolgen van dien. Inmiddels hebben vrijwel alle instellingen een Elektronisch Patiënten Dossier of Elektronisch Cliënten Dossier. Binnen de zorg houden diverse programma’s zich bezig met de vraag ‘welk soort gegevens waar’ moeten worden vastgelegd in het digitale dossier. Naast digitalisering is het belangrijk om de stap te kunnen zetten naar automatisering, zodat het ICT-systeem voor de dokter gaat werken bij eenduidig noteren. Daarvoor moet worden bepaald hoe we gegevens vastleggen. Zo wordt Eenheid van Taal bereikt, zodat overal ter wereld gegevens hetzelfde betekenen en kunnen worden hergebruikt. Hiervoor is SNOMED CT (Snomed) het antwoord.
Snomed is een internationaal, medisch terminologiestelsel dat een groot aantal termen en synoniemen bevat. Inmiddels wordt het in meer dan vijftig landen gebruikt voor het vastleggen van klachten, symptomen, omstandigheden, ziekteprocessen, interventies en diagnoses. In totaal bevat Snomed ruim 340.000 termen met bijbehorende synoniemen. Sinds eind 2017 wordt door Nictiz hard gewerkt aan een grootschalige vertaling van de termen in Snomed. Binnen dit project worden 86.750 termen met bijbehorende synoniemen naar het Nederlands vertaald. Nederlandse programma’s als MedMij, VIPP en Registratie aan de Bron gebruiken Snomed-vertalingen in Zorginformatiebouwstenen (Zibs) en de Basisgegevensset Zorg (BgZ). Ook de Verrichtingenthesaurus wordt aan Snomed gekoppeld. Snomed bereikt op de achtergrond dus veel trajecten.
Maar even terug naar de praktijk. Want wat merkt de zorgverlener in de praktijk van Snomed? “In tegenstelling tot wat er zoal gebeurt op het gebied van het stroomlijnen van de werkwijzen met ICT-trajecten, is het antwoord op deze vraag heel eenvoudig. Als het goed is, dan merkt de zorgverlener namelijk niets van Snomed,” vertelt Frank van Oosterhout. Hij heeft veertig jaar als orthopeed gewerkt en is CMIO bij het Rivas ziekenhuis in Gorinchem.
Van Oosterhout heeft tientallen ICT-ontwikkelingen binnen de zorgverlening van dichtbij meegemaakt. Hij zet zich daarnaast in voor het landelijk programma Versnellingsprogramma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional (VIPP). Dit programma is ontwikkeld door de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en heeft als doel om extra stappen te kunnen zetten om de patiënt digitaal toegang te geven tot de eigen medische gegevens.
Snomed raakt VIPP
Snomed raakt ook het Versnellingsprogramma, vertelt Van Oosterhout: “Mijn ervaring als zorgverlener komt daarbij goed van pas. De programma’s gaan over beschikbaarheid van gegevens voor zorgverleners en patiënten. Maar misschien slaan we dan een stap over. Minstens zo belangrijk is dat we dezelfde taal spreken en dat iedere zorgverlener hetzelfde bedoelt met zijn aantekeningen. Voorheen had iedere zorgverlener zijn eigen manier van noteren. Om maar te zwijgen over het soms niet al te duidelijke handschrift. ‘Potjeslatijn’ en zelf verzonnen afkortingen waren aan de orde van dag.”
[caption id="attachment_26474" align="alignright" width="300"]
Frank van Oosterhout[/caption]
Een concreet voorbeeld: de ene arts bedoelt met ‘pijn in bb’ misschien pijn in de bovenbuik, terwijl een andere arts met ‘pijn in bb’ wellicht pijn in het bovenbeen bedoelt. “In de loop der jaren heb ik ICT de hoeksteen van de zorg zien worden. Steeds meer zag en zie ik dat eenduidige informatie-uitwisseling belangrijker wordt. Tja, wat verstaan we dan onder eenduidig hè,” verzucht Van Oosterhout. “Maar daarom is Snomed nu zo belangrijk. Het zorgt voor het Eenheid van Taal.” Het doel is dat er uiteindelijk zonder problemen met elkaar kan worden gecommuniceerd en dat iedereen hetzelfde bedoelt met de gegevens die hij of zij opschrijft. Behalve het vertalen van de termen moet er ook aan de promotie van Snomed worden gewerkt. Hoe krijg je Eenheid van Taal op het netvlies van bijvoorbeeld artsen. Vraag eens aan een zorgverlener of hij bekend is met Snomed.
‘Onder de motorkap’
“De praktiserende dokter zegt Snomed weinig. Daarmee moet je de artsen ook niet lastigvallen. De enige vraag die de artsen beantwoord willen zien is: wat levert Snomed mij op in mijn werk? Dat is lastig uit te leggen want de inzet van Snomed speelt zich als het ware af onder de motorkap. In die beeldspraak willen artsen op een slimme manier autorijden en volgens een eenduidige route hun patiënt zo goed mogelijk helpen.
Wat dat betreft leven doktoren nog in het predigitalisatie-tijdperk”, zegt CMIO en internist-nefroloog bij het UMCG, dr. Marc Seelen.
