Digitale huisartspraktijken schieten als paddenstoelen uit de grond. De tijd is er rijp voor, nu vanwege corona het fysieke bezoek aan de huisarts aan banden is gelegd. Maar al ruim vóór corona is de kiem gelegd. Ook patiënten zijn er klaar voor, blijkt uit ervaringen van DocLine en Flexdokters. Anders dan paddenstoelen is de digitale huisarts een blijvertje. Dat moet wel, want het tekort aan huisartsen is anders niet op te vangen.
Op 1 september opende de eerste vestiging van DocLine zijn deuren in Utrecht. Bij wijze van spreken dan, want de computer en telefoon stonden klaar en meer was niet nodig om deze praktijk van de ‘nieuwe stempel’ te starten. De patiënt blijft thuis en het contact is online – digital first.
“Met DocLine bieden we huisartsenzorg op het moment dat de patiënt dat prettig vindt, via een kanaal dat hem uitkomt”, vertelt Nicole van der Meulen. Sinds begin dit jaar stuurt zij DocLine aan, een nieuw concept voor huisartsenzorg. DocLine koppelt uitgebreide digitale zorgverlening aan een goed uitgeruste, maar kleine praktijkruimte. Want meer dan de helft van de consulten kan prima op afstand. “Dat hebben we in coronatijd kunnen ervaren. Daarom kiezen we bij DocLine in eerste instantie voor digitaal en pas fysiek als dat echt nodig is.”
Ze slaat de cijfers er nog eens op na: “Uit onderzoek blijkt dat meer dan 45 procent van de patiënten zelf wil bepalen hoe en wanneer ze de huisarts willen spreken en deze groep wordt steeds groter. Deze mensen willen meer regie over hun gezondheid nemen en een gelijkwaardige relatie met de huisarts opbouwen. Wat hen ook kenmerkt, is vertrouwen in technologie. Het gaat dan niet om mensen van een bepaalde leeftijdscategorie of met een bepaalde aandoening, maar met een bepaalde mindset over hóe zij zorg willen ontvangen. Het zijn niet per definitie hoogopgeleide mensen, maar het helpt wel als je digitaal vaardig bent.”
Meer selfservice
Wat heeft de nieuwe manier van werken de huisarts te bieden? “We werken met ruime consulttijden. Op werkdagen van 8.00 tot 17.00 uur, op avonden van 17.00 tot 21.00 uur en in het weekend van 9.00 tot 12.00 uur. De patiënt kan zelf een consult inplannen, tijdens kantoortijden met een arts van de DocLine-praktijk in Utrecht, in de avonden en weekenden met een huisarts van het Medisch Contactcentrum in Arnhem. Doordat we meer selfservice bieden – bijvoorbeeld chatten tussen 7.00 en 21.00 uur en zelf herhaalmedicatie aanvragen of labuitslagen inzien – zit de patiënt zelf meer aan de knoppen en gaat de werkdruk op de praktijk omlaag.”
Lichamelijk onderzoek, dé reden voor een fysiek bezoek aan de huisarts, krijgt bij DocLine anders vorm. Huisarts Pieter Kersemakers, als kwaliteitsmanager actief voor de zorgaanbieder, geeft aan dat het vaak mogelijk is om thuis metingen te doen en online de resultaten te delen met de huisarts. “Denk aan bloeddruk meten of een foto van een verdacht plekje maken.”
Kersemakers heeft aan de wieg gestaan van DocLine, dat vorig jaar werd opgezet vanuit Arts en Zorg. Dit is een organisatie van geïntegreerde eerstelijns gezondheidscentra waarin huisartsen, fysiotherapeuten, apothekers en psychologische zorgverleners nauw met elkaar samenwerken. “In 2015 hebben we ons vier maanden ‘opgesloten’ om doelgroepgerichte zorg te ontwikkelen, onderzoek naar verwachtingen van de patiënt te doen, klantenpanels op te zetten en het concept te toetsen. Daaruit zijn duidelijke ideeën over digitale zorg ontstaan. Ons team Gezond.nl heeft er de juiste techniek bij gezocht en ingevoerd en daarna ontstond DocLine.”
Van der Meulen vult aan dat de techniek agile is, “dus wendbaar om dingen aan te passen. We hebben veel componenten zelf ontwikkeld en daarmee bestaande elementen gecombineerd, zoals een applicatie voor videobellen.”
De eerste DocLine-praktijk in Utrecht is een virtuele verbouwing van een bestaande Arts en Zorg-praktijk. Nu zijn er al diverse digitaal werkende huisartspraktijken in Nederland. Van der Meulen ziet wel een verschil: “Elders gaan het om het toevoegen van digitale componenten aan een fysiek werkende praktijk. Bij DocLine gaan we uit van digitaal. De praktijk in Utrecht werkte al vrij digitaal. De volgende DocLine-praktijken komen op nieuwe locaties. We maken de zorg niet duurder of goedkoper, maar anders. Verzekeraars zien dit als veelbelovende ontwikkeling, zowel in grote steden als in krimpregio’s.”
Digitale dokterstas
Bijzonder is de ‘digitale dokterstas’ die de huisarts kan inzetten. Hiermee kan bijvoorbeeld een doktersassistente of een verzorgende naar een zieke stappen en de huisarts kan vervolgens op afstand onderzoek doen. Heeft de patiënt oorpijn? Met een apparaatje bekijkt de doktersassistente het trommelvlies. De beelden gaan online naar de DocLine-dokter en die kan beoordelen of er sprake is van een ontsteking. Hetzelfde geldt voor hoestklachten.
In de tas zit een digitale stethoscoop die op de borst kan worden geplaatst. De signalen gaan online naar de dokter, die van afstand naar de longen kan luisteren. Ook kan er op die manier naar het hart worden geluisterd. Zo is er ook apparatuur om in de keel te kijken, de saturatie (hoeveelheid zuurstof in het bloed) te meten en heel simpel de temperatuur op te nemen.
Alle uitkomsten zijn direct beschikbaar bij de huisarts, die op grond van de uitkomsten een diagnose kan stellen of alsnog kan besluiten dat een fysiek bezoek nodig is. Kersemakers: “Inmiddels hebben we geoefend met deze tassen en weten we goed hoe ze in te zetten zijn. Het zou me niet verbazen als we al snel een nog hoger percentage patiënten digitaal kunnen ontvangen.”
Flexdokters
Een ander initiatief is dat van Flexdokters, opgezet door Vladan Ilic, huisarts te Amsterdam. Het Flexdokters-model heeft zich al meerdere jaren (ver voor de coronacrisis) en op meerdere locaties bewezen. Bij Flexdokters bepaalt de patiënt zelf de lengte en het type consult (via chat, telefoon, videoconsult of fysiek). De arts is het eerste aanspreekpunt voor de patiënt. Het idee achter Flexdokters is dat de arts weer echt dichtbij de patiënt staat en voldoende tijd heeft om goede zorg te leveren: persoonlijk en betrokken.
Het vak van huisarts verandert, maar onze rol als vertrouwenspersoon blijft
Lydia ten Napel, zelfstandig praktijkhouder in Apeldoorn, wordt ondersteund door Flexdokters. “Samen met mijn collega Morna Veenhuizen ben ik op 1 september een praktijk gestart in de nieuwbouwwijk Zuidbroek volgens het Flexdokters-model. De wijk kenmerkt zich door een jonge populatie met veel digitaal georiënteerde mensen. Wij bieden samen alle zorg die nodig is, verder is er geen personeel. We stimuleren patiënten om via de webapplicatie contact te leggen. Daarna zijn er tal van contactmogelijkheden: beeldbellen, een consult boeken of een terugbelverzoek doen. Dat laatste garandeert dat er altijd telefonisch contact met de huisarts is.”
Voor Ten Napel en Veenhuizen scheelt deze manier van werken veel overleg en heen en weer bellen. “Stel dat iemand echt gezien moet worden, dan bellen we zelf om een afspraak te maken. Patiëntveiligheid staat op de eerste plaats en dat zal altijd zo blijven. Het voordeel van bellen: mensen zijn eerder geneigd het advies van de huisarts aan te nemen dan van de doktersassistente, zo werkt dat nu eenmaal. Is het nodig om iemand fysiek te zien, dan komt hij of zij naar de ruimte die we huren. We hebben maar één ruimte nodig en geen wachtkamer. Voor de consulten plannen we ruim de tijd: twintig minuten, zodat we voldoende tijd hebben tussen patiënten.”
Dokter in balans
Jarenlang werkte Ten Napel als waarnemer in andere praktijken. Hoewel ze volop plezier heeft in haar vak, was het wel puzzelen voor de balans tussen werk en thuis-met-jonge-kinderen. “Ik ben gaan zoeken naar digitale mogelijkheden en kwam op het spoor van Vladan Ilic. Ik heb een dag met hem meegelopen in Amsterdam en was gelijk om. Nu is mijn werk veel beter planbaar en beter te combineren met een gezin.”
Flexdokters is volgens de huisarts ook een goede mogelijkheid voor krimpregio’s waar niet de hele week een huisarts beschikbaar hoeft te zijn. De opstartkosten voor startende praktijken zijn relatief laag en het is mogelijk om een groot deel van de zorgvragen locatie- onafhankelijk te beantwoorden. Ook de webapplicatie is 24/7 beschikbaar. Dat geeft rust en een gevoel van vertrouwen. “Het vak van huisarts verandert, maar onze rol als vertrouwenspersoon blijft. Juist mensen die anders alleen bij de assistente komen, zien wij nu zelf.”
Voorbeelden online huisartsenzorg
Als redactie zijn we benieuwd naar andere voorbeelden van online huisartsenzorg. Stuur uw reactie of voorbeeld naar redactie@icthealth.nl. In een volgende editie besteden we opnieuw aandacht aan dit onderwerp.
