“Er is recent geen enkele patiënt op mijn spreekuur geweest die ik op afstand had kunnen helpen.” Aan het woord is een 3e-jaar AIOS Huisartsgeneeskunde tijdens een workshop over digitale zorg. De andere AIOS delen haar mening, maar een uur later komen ze met mooie en creatieve voorbeelden van problemen waarbij zorg op afstand mogelijk zou kunnen zijn.
In de afgelopen jaren heb ik de positieve ervaringen die wij in onze huisartsenpraktijk hebben opgedaan met digitale zorg al veel gedeeld met collega’s. Een ervaren collega verleiden om iets op een andere manier te gaan doen blijkt echter niet eenvoudig. Bij AIOS is dat anders: ze weten hoe het in de huidige situatie gaat, maar zitten nog niet vast in patronen. Bovendien hebben ze in dit geval het voordeel dat ze zijn opgegroeid met digitale communicatie.
Anderzijds zijn ze tegen de tijd dat ze zelf praktijkhouder zijn, veelal zo gevormd door hun oudere collega’s dat ze meegaan in de bestaande manier van werken. Naar mijn idee hebben we een creatieve en flexibele manier van aankijken tegen de invulling van ons vak als huisarts de komende jaren echter keihard nodig, als we alle Nederlanders van adequate huisartsenzorg willen blijven voorzien.
Beschikbaarheid zorg niet vanzelfsprekend
Het afgelopen jaar heeft namelijk op grote schaal laten zien dat beschikbaarheid van zorg niet altijd vanzelfsprekend is, maar helaas geldt dat al langer voor een deel van de Nederlanders. Er speelt namelijk een ander probleem dat de beschikbaarheid van huisartsenzorg niet vanzelfsprekend maakt: de arbeidsmarkt.
Op dit moment zijn er al meerdere regio’s in Nederland met een tekort aan huisartsen (onder meer in Zeeland, Noord-Holland, Friesland en Twente). De komende jaren zal dit tekort alleen maar toenemen. Het NIVEL heeft becijferd wat de gevolgen zullen zijn als de komende jaren de zorgvraag bij huisartsen met 0,9 procent (de minimum variant) respectievelijk 1,8 procent (de maximum variant) per jaar toeneemt (zie Figuur 1).
Ongelijke verdeling huisartsen
In het meest negatieve scenario zullen alleen in de regio Amsterdam nog voldoende huisartsen beschikbaar zijn, maar ook in het positieve scenario kan in de helft van Nederland niet voldaan worden aan de vraag naar huisartsenzorg. Wat echter opvalt in Figuur 1 is dat er (voorlopig) niet een tekort is aan huisartsen, maar dat ze ongelijk verdeeld zijn over de regio’s. Het voornaamste kenmerk van digitale zorg, plaatsonafhankelijkheid, zou hierbij wel eens een oplossing kunnen bieden. Want stel nou dat een huisarts in Amsterdam zorg zou kunnen leveren in Zeeland?
Om dat mogelijk te maken moeten we onze manier van denken wel veranderen. Bij het vergelijken van digitale oplossingen met de huidige situatie is er nog de neiging om de bestaande situatie te handhaven, als we voor de digitale optie het proces moeten aanpassen, of als de meerwaarde niet direct duidelijk is.
Digitale zorg als uitgangspunt
Naar mijn idee is het interessant om de gedachte om te keren: digitale zorg als uitgangspunt en alleen fysieke zorg als dat beter is. Hoever zouden we dan kunnen komen zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van onze zorg? En zouden we daarmee een duurzame oplossing kunnen creëren om alle Nederlanders in de toekomst te (blijven) voorzien van huisartsenzorg?
Het afgelopen jaar ben ik aan de slag gegaan met deze gedachte en ik denk dat het kan. Tijdens de ICT&health openingsmanifestatie op 17 juni zal ik met veel plezier het resultaat met jullie delen!
