Cliënten in de ggz kijken niet op van het gebruik van een vragenlijst in de behandeling. ROM bestaat al een jaar of tien in deze sector. “Gebruik je dit goed, dan vertaalt dat zich in betere behandeluitkomsten”, aldus Margot Metz, senior onderzoeker bij GGz Breburg. Cliënten en behandelaars hebben baat bij de ROM-tool die de zorg helpt te verbeteren en houvast biedt.
Wie een depressie, een angst-, persoonlijkheidsstoornis of andere psychische klachten heeft, wil allereerst deskundige psychische hulp. Als de eerste psychische nood is gelenigd en er een behandeltraject volgt, komt de vraag: werkt het? In de specialistische ggz is daarop een antwoord te geven dankzij de inzet van ROM, Routine Outcome Monitoring: het meten van de uitkomsten in de behandeling. Dit houdt in dat de cliënt met enige regelmaat een vragenlijst invult. De vragenlijst past bij het ziektebeeld en bij de behandeldoelen.
De data van al die ingevulde vragenlijsten bieden uitkomstinformatie, die op meerdere manieren is te gebruiken. Dankzij uitkomstinformatie zijn zorgverlener en cliënt beter in staat om een passende behandelkeuze te maken. De cliënt kijkt door het invullen van vragenlijsten in een spiegel, kan zich door de tijd heen een beeld vormen van zijn voortgang en kan beter meepraten over zijn behandeling. Daarnaast kan een team ervan leren door te kijken naar opvallende trends in de informatie.”
ROM goed invoeren
Margot Metz weet als geen ander wat belangrijke voorwaarden zijn voor het goed invoeren van ROM in een ggz-instelling. Zij stond aan de wieg van Routine Outcome Monitoring bij GGz Breburg, een grote aanbieder van specialistische ggz in Midden- en West-Brabant. “De toenmalige bestuurder vond het belangrijk om uitkomstinformatie op de agenda te zetten, onder het motto: meten is zinvol. Inmiddels hebben bijna alle ggz-instellingen een ROM-applicatie. Regelmatig komt dat neer op het beschikbaar stellen van een vragenlijst in een ICT-applicatie. Maar dan is ROM niet ingevoerd vanuit een breed gedragen behandelinhoudelijke visie.”
Als je ROM goed wil invoeren, maak je per centrum afspraken over de te gebruiken vragenlijsten en de frequentie van meten, aldus Metz. Bij een kortlopende behandeling kan het zinvol zijn om met korte tussenperiodes een vragenlijst aan te bieden, bijvoorbeeld elke maand of elk kwartaal. Bij een langer traject kan één- of tweemaal per jaar meten voldoende zijn. Als je een zinvolle ROM afspreekt, kan het percentage ingevulde vragenlijsten oplopen tot 85 procent.
Metz: “De meeste van onze cliënten zijn positief over ROM, mits de uitslag natuurlijk gebruikt wordt in de behandeling. Het rapport geeft hen letterlijk iets in handen waar ze iets mee kúnnen. ROM gaat niet alleen over de klacht die mensen ervaren, maar ook over de kracht die mensen kunnen hervinden. Daarnaast zijn afspraken nodig over wat je met de uitkomstinformatie doet. Hoe zet je die in om de cliënt een passende behandeling te bieden én als team de behandelingen en werkprocessen verder te verbeteren?”
Er zijn meerdere ROM-applicaties op de markt. GGz Breburg koos in 2008 voor Philips VitalHealth QuestManager. Dit is een applicatie voor het uitvoeren van diagnosemetingen, kwaliteitsmetingen en uitkomstmetingen. De zorgverlener kan de data gebruiken bij consultvoorbereiding, gedeelde besluitvorming of voor het verrichten van kwaliteitsgericht en wetenschappelijk onderzoek. De applicatie wordt niet alleen gebruikt in de ggz, maar ook in de somatische gezondheidszorg.
Herstelmeting
Bij GGz Breburg beschikt de behandelaar via QuestManager over een groot aantal gevalideerde vragenlijsten, die hij kan klaarzetten voor een cliënt op een vastgesteld moment. Een voorbeeld van zo’n vragenlijst is de I.ROC. Dit is een instrument om de uitkomsten van het herstel van de cliënt te meten. Op twaalf onderdelen wordt gevraagd naar het symptomatisch, maatschappelijk en persoonlijk herstel van de cliënt. Dat loopt uiteen van de geestelijke gezondheid, lichamelijke gezondheid, zingeving en levensdoelen, zelfmanagement tot hoopvol zijn over de toekomst. Zowel de afname als de weergave via een spinnenweb zijn sterk visueel opgezet, wat uitnodigend werkt bij het invullen en het gebruik van de uitkomsten voor het opstellen en evalueren van hersteldoelen. “Cliënten zijn regelmatig trots op hun eigen spinnenweb”, weet Metz.
"Maatwerk past bij onze visie op samen beslissen"
