Regelmatig loop ik met collega’s uit de zorg mee om te ervaren wat hun werk inhoudt. De dag dat ik met collega Nikki op pad ga, zal ik niet snel vergeten. Op een stralende ochtend deze zomer stap ik samen met Nikki van wijkteam Nieuwegein om 7.30 uur uit de auto om de eerste cliënt te ondersteunen bij het douchen en aankleden. We praten over het mooie weer en over een uitje dat later die dag gepland staat, als mevrouw vertelt: “Ik mis mijn man, hij is 1,5 jaar geleden overleden, ik mis hem elke dag.”
Een soort schaduw valt opeens over deze zonnige maandagmorgen. Mevrouw vertelt moedig dat ze nadenkt over 'straks'. Ze denkt na over verhuizen, misschien wel naar Noord-Holland bij haar dochter. Ze heeft er zichtbaar last van en vraagt zich af waar ze moet beginnen en bij wie zij terecht kan met haar vragen.
Mevrouw vertelt over de 60 jaar samen met haar man, het verdriet en haar zoektocht naar de volgende fase van wonen en zorg. Mevrouw stelt eigenlijk de vraag: ‘Wie zorgt er straks voor mij?’. Vaak hebben we het over deze vraag. Het is er eentje die ons allemaal bezighoudt, het houdt mevrouw zichtbaar bezig.
Ruimte voor menselijke maat
Terwijl we midden in het gesprek zitten, voel ik de tijdsdruk: de volgende cliënt wacht op Nikki. Ik ervaar haar spagaat. Ik doorleef die ochtend dat deze moedige mevrouw die zich kwetsbaar durft op te stellen, ruimte en aandacht verdient. Om haar vragen te beantwoorden, is het nodig om goed te luisteren naar haar behoeften en wensen.
Tijd én aandacht betekent contact vanuit de menselijke maat en is hard nodig. Dit in combinatie met kennis over meerdere domeinen: het lokale netwerk, zorg en wonen. Wat heeft ze nodig, wat kan ze zelf en wie kan iets aanvullend bieden? Het antwoord vraagt om maatwerk vanuit de zorg én hulp vanuit haar een netwerk. Dus een combinatie van formele en informele zorg.
Leuk en waardevol
Je gunt zorgprofessionals de tijd om hierbij stil te staan en dit rustig te bespreken. Immers, zij kunnen hier sámen met het netwerk juist het verschil maken. Alleen past dit niet binnen de kaders van ‘tijdsdruk’ en werkdruk, gezien de schaarste aan deskundig zorgpersoneel. Kan het niet anders? Mijn gedachten dwalen af. Ik denk na over het perspectief van zorgprofessionals in de wijk. Hoe blijft het werk leuk en waardevol en niet een dag vol onmacht?
Mijn gevoel wordt bevestigd door een nieuwsbericht over het SCP-onderzoek (8 juli 2021): ‘Deel thuiswonende ouderen ontvangt te weinig passende zorg’. Het artikel constateert: ‘Er komen veel regels, protocollen en papierwerk bij kijken, dus zorgverleners kunnen vaak niet doen wat zij willen. Ze hebben goede intenties, maar zijn beperkt in wat ze kunnen en mogen doen’. Het SCP pleit voor vervolgonderzoek om tot concrete oplossingen te komen voor de geconstateerde knelpunten.
Hoe gaan we samen verder?
Met het oog op het toenemend aantal ouderen enerzijds en de krapte op de arbeidsmarkt anderzijds, is het de hoogste tijd om na te denken over toekomstige rol van zorgprofessionals. De zorgprofessional kan dit niet alleen. Als de menselijke maat écht ruimte verdient en het werkplezier van de zorgprofessional als belangrijk erkend wordt, dan pas kan het verschil worden gemaakt. Hiervoor is ondersteuning van informele en formele zorg een must.
Bovendien kunnen slimme (digitale) mogelijkheden hier ondersteunen. Hoe zorgen we ervoor dat het gevoel van onmacht omgezet wordt in kracht? Dit vraagt onderzoek zoals het SCP stelt én actie.
Graag zou ik de ervaringen van onze zorgprofessionals willen delen en samen willen onderzoeken hoe professionals hun expertise optimaal kunnen inzetten: door goede ondersteuning van het netwerk en het toepassen van digitale mogelijkheden. Pas dan zijn we in staat om gezamenlijk een passend antwoord te geven op de indringende vraag die mevrouw mij stelde op die mooie zomerochtend: ‘Wie zorgt er straks voor mij?’
Van onderzoek en denkvermogen, naar ‘doe vermogen’: tijd voor gezamenlijke actie!
