Tegenwoordig vinden we het in de zorg heel normaal dat de patiënt altijd betrokken is in het innovatieproces, van begin tot eind. De term ‘patient included’ komen we gelukkig steeds vaker tegen en het is meer een vanzelfsprekendheid dan iets bijzonders geworden. Hoewel je zou denken dat in een steeds digitaler wordende wereld ook iedereen daarvan kan profiteren, blijkt niets minder waar. Volgens Ron Beenen, programmamanager van Stichting Accessibility - expertisecentrum voor toegankelijke ICT - profiteert een grote groep van zo’n 15 procent van de bevolking niet of onvoldoende van digitalisering. Dit terwijl de maatschappij steeds meer verwacht van haar burgers als het gaat om zelfredzaamheid en deelname aan de maatschappij.
Stichting Accessibility is 17 jaar geleden geïnitieerd vanuit zorginstelling Bartiméus, voor mensen die slechtziend of blind zijn. Internet stond destijds nog in de kinderschoenen en in de jaren ‘90 kwam er steeds meer aandacht voor digitale toegankelijkheid. Stichting Accessibility heeft zich uiteindelijk verzelfstandigd en zich ontwikkeld tot een expertisecentrum voor toegankelijke ICT. Zij voeren zowel onderzoek uit voor de Nederlandse overheid en belangenorganisaties als direct in opdracht van bedrijven en organisaties. Een groot deel van het werk bestaat uit opdrachten voor onder meer overheid, banken, verzekeraars en webwinkels, om hen te ondersteunen in het verbeteren van de digitale toegankelijkheid van hun website. Beenen geeft aan dat in de afgelopen jaren de vraag steeds meer aan het verschuiven is van websites naar apps en internet of things. Digitale toegankelijkheid richt zich niet op mensen met een beperking, maar op de omgeving zelf. Hoe kan de omgeving zich aanpassen, zodat ook digitaal een inclusieve samenleving ontstaat en ICT voor iedereen toegankelijk is, aldus Beenen. Monitor Digitale Toegankelijkheid Zorg Begin 2018 kwam de Monitor Digitale Toegankelijkheid in de Zorg uit (zie QR-code kader pagina 37 onderaan), waarbij onderzoek was uitgevoerd onder ruim 8600 websites. De conclusie was dat websites nog veel te winnen hebben rondom de toegankelijkheid ervan. Zorg is een belangrijk speerpunt geeft Beenen aan, omdat zorg heel persoonlijk is. Hoewel digitale toegankelijkheid in de zorg nog onder de maat is, is de zorg daar niet uniek in. Maar Beenen geeft tegelijk wel aan dat het verwonderlijk is. Als voorbeeld noemt hij een Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO) met veel vertrouwelijke en gevoelige informatie. “Je vraagt dan niet zomaar je huisgenoot voor hulp. Bovendien zijn er een hoop mensen die langdurig gebruik maken van zorg, waardoor digitale toegankelijkheid een eerste levensbehoefte is. En je zou toch minstens verwachten dat het bij een PGO eenvoudig is om zelfstandig een online afspraak te maken?” Wat gaat er mis? Onbewust onbekwaam noemt de programmamanager het. “Organisaties gaan beleidsmatig met een PGO aan de slag en vergeten te kijken naar de meer kwetsbare eindgebruikers, waar het platform vervolgens aan moet voldoen, of gaan voor de laagste inkoopprijs. Digitale toegankelijkheid moet je als organisatie bestuurlijk borgen in een meerjarenplan. Het maken van goede inkoopafspraken is daarbij van belang”, geeft Beenen aan. Zo zijn er veel portalen die worden ingekocht door ziekenhuizen die in de kern niet toegankelijk zijn. Er ligt dan een rol bij koepelorganisaties, omdat het voor een ziekenhuis alleen niet eenvoudig is de leveranciers te dwingen tot aanpassingen in het portaal, om aan bepaalde eisen van toegankelijkheid te voldoen. Deze inkoopeisen zijn volgens Beenen nodig om beweging in de markt te krijgen.
Goede voorbeelden
Gelukkig ziet hij ook goede initiatieven ontstaan. Zo ook vanuit de overheid, waar wet- en regelgeving verandert en ervoor zorgt dat leveranciers zelf moeten betalen voor aanpassingen om te voldoen aan digitale toegankelijkheid. Ook hebben organisaties hier soms een Chief Accessibility Officer voor. En wordt er steeds meer bestuurlijke ruimte gegeven om met dit onderwerp aan de slag te gaan.
Beenen geeft een paar voorbeelden van ziekenhuizen die het thema van digitale toegankelijkheid structureel op de agenda hebben staan, zoals het Antonius ziekenhuis en het Viecuri ziekenhuis. Deze laatste heeft een succesvolle implementatie gedaan en mag zichzelf digitaal drempelvrij noemen.
DIGITALE TOEGANKELIJKHEID IS VAAK EEN BLINDE VLEK VOOR VEEL ORGANISATIES
