In de komende edities van ICT&health gaan we dieper in op innovaties of hulpmiddelen die de zorg door de eeuwen heen, of op enig moment, verbeterd hebben. De eerste aflevering gaat over het mondneusmasker. Een hulpmiddel dat sinds de coronacrisis tot ons dagelijkse leven doorgedrongen is.
Amper een jaar geleden werden mondneusmaskers, onder te verdelen in chirurgische mondmaskers en maskers ter bescherming van de ademhaling, vrijwel uitsluitend gebruikt in ziekenhuizen, tandartspraktijken en privéklinieken. Het belangrijkste doel is het beschermen van de patiënt voor infecties tijdens een ingreep. Maar ze worden uiteraard ook gebruikt om te voorkomen dat de drager schadelijke, met virusdeeltjes of bacteriën gevulde uitgeademde lucht - zogenoemde aerosolen - van zieke personen inademt.
SARS-COV 2, het nieuwe coronavirus, is zo’n ‘airborne’ virus waardoor mondmaskers nu bijna niet meer weg te denken zijn uit het straatbeeld. In supermarkten, bij sportwedstrijden, op kantoor.
De blauwe, roze of stoffen wegwerp FFP-maskers worden verreweg het meest gebruikt. Maar inmiddels hebben honderden bedrijven en nijvere handwerkers ook alternatieve mondneusmaskers ontworpen en geproduceerd. In de praktijk worden die meerdere keren – en dagen – achtereen gebruikt en als ze ‘vuil’ zijn kunnen de meesten gewoon met de witte was meedraaien. Zoveel smaken, zoveel designs.
Over de medische effectiviteit van die maskers kan getwist worden, maar die discussie is niet alleen van nu. Tijd om eens te kijken waar het mondneusmasker zijn oorsprong vond en hoe het masker door de eeuwen, of moeten we zeggen millennia, heen veranderd is.
Romeinen en Egyptenaren
Alom wordt aangenomen, en daar is ook documentatie van, dat de Romeinen de eerste ‘medische’ mondneusmaskers fabriceerden van een geitenblaas. Hetzelfde materiaal dat zij gebruikten als de eerste primitieve condooms. Over de werking van de geitenblaas als mondneusmasker, zo’n 2000 jaar geleden, is niet veel bekend. Wel weten we dat ze in mijnen onder de grond, tegen het inademen van schadelijke gassen, en bij het smelten van metalen zoals rood lood, gebruikt werden.
Maar zelfs de Romeinen waren niet de eersten die beschermende gezichtsbedekking, anders dan op het slagveld, gebruikten. Naar verluidt gebruikten de oude Egyptenaren al vellen bladgoud om hun mond en neus te beschermen tegen het inademen van ‘slechte lucht’ en ziektekiemen.
