De huidige technologische vooruitgang heeft de ontwikkeling van een groot aantal e-health-instrumenten mogelijk gemaakt, waardoor gebruikers een breed scala aan opties krijgen. Slechts enkele daarvan ondergaan echter een deskundige beoordeling, en een aanzienlijke meerderheid komt niet verder dan de pilotfase omdat de meerwaarde ontbreekt, of er sprake is van implementatiebarrières.
Hoewel er talloze beoordelingsinitiatieven en -kaders bestaan, stuiten deze inspanningen op aanzienlijke uitdagingen, waaronder de contextuele complexiteit van de gezondheidszorg, een gebrek aan validatie, onvolledige criteria of gewoon vanwege praktische belemmeringen.
Om een aantal van deze uitdagingen aan te pakken, presenteert de studie ‘A sociotechnical framework to assess patiënt-facing e-health tools: results of a changing Delphi process’1, een gevalideerd sociotechnisch raamwerk, dat uitgebreid rekening houdt met verschillende criteria voor het beoordelen van patiëntgerichte e-health-instrumenten. Het internationale panel dat het raamwerk valideerde en mede creëerde, bestond uit 57 experts uit 18 landen en 9 groepen belanghebbenden.
“Ons doel was om bij te dragen aan een gebied dat nog steeds wordt gevormd en ontwikkeld door het analyseren en samenvoegen van bestaande criteria door middel van rigoureus academisch onderzoek en systematische review van bestaande raamwerken. Dit wordt gecombineerd met een praktijkgerichte aanpak door middel van discussie, druktesten en co-analyse. Zo creëerden we, met een diverse groep experts, een relevant en toegankelijk beoordelingsinstrument die alle relevante groepen belanghebbenden omvat”, zegt Christine Jacob, projectleider en eerste auteur van het onderzoek.
Consensus over criteria
Er werd consensus bereikt over 46 criteria, onderverdeeld in fundamentele en contextuele criteria:
De 36 fundamentele criteria waren gericht op de evaluatie van het e-health-instrument zelf. Ze werden gegroepeerd in negen clusters: technische aspecten, klinisch nut en veiligheid, bruikbaarheid en mensgerichtheid, functionaliteit, inhoud, gegevensbeheer, goedkeuring, onderhoud en ontwikkelaar.
De tien contextuele criteria zijn gericht op het evalueren van factoren die variëren afhankelijk van de context waarin de tool wordt beoordeeld, en zijn gegroepeerd in zeven clusters: naleving van gegevensbescherming, naleving van veiligheidsvoorschriften, interoperabiliteit en gegevensintegratie, culturele vereisten, betaalbaarheid, kosten-batenanalyse en uitvoerbaarheid.
De classificatie van criteria in fundamenteel en contextueel helpt ons niet alleen de kwaliteit van een geïsoleerd hulpmiddel te beoordelen, maar ook de potentiële geschiktheid ervan in een specifieke setting. Criteria-subschalen kunnen bijzonder relevant zijn bij het bepalen van de sterke en zwakke punten van het instrument. Dankzij deze granulariteit kunnen verschillende betrokken partijen weloverwogen beslissingen nemen over welke instrumenten ze moeten overwegen op basis van hun specifieke behoeften en prioriteiten.
Wisselende zorgcontext
Uit onderzoek blijkt dat elementen die verder reiken dan het e-health-instrument zelf, zoals implementatiekosten, klinische workflows, noodzakelijke middelen, infrastructuur, patiëntkenmerken en sociaaleconomische status, een substantiële impact hebben op de acceptatie en adoptie van e-health.
Het inherente contextuele karakter van de gezondheidszorg vormt een opmerkelijke uitdaging bij het omgaan met e-health-instrumenten zonder contextueel bewustzijn. Ondanks de bestaande standaarden voor het beoordelen van de bruikbaarheid en het wetenschappelijk bewijs van tools, lijkt er een leemte te bestaan in de richtlijnen die de evaluatie van de implementatie en de processen ervan ondersteunen. Dit leidt dan ook tot een gebrek aan contextuele beoordelingscriteria.
Fundamentele criteria.
In tegenstelling tot verschillende beoordelingsinitiatieven en raamwerken die zich uitsluitend richten op het evalueren van het instrument zonder rekening te houden met de gezondheidszorgcontext, benadrukt het socio-technische raamwerk dat in deze studie wordt geïntroduceerd, de opname van contextuele criteria. Deze omvatten factoren zoals de gereedheid van de lokale infrastructuur, de middelen die nodig zijn voor opschaling, kosten-batenanalyses, vergoedingsnormen en culturele aspecten zoals het gebruik van de lokale taal.
Uitgebreid bewijsmateriaal onderstreept de aanzienlijke invloed van deze contextuele factoren op de adoptie en opschaling van dergelijke tools. De unanieme consensus onder deskundigen (100%) over het opnemen van contextuele criteria bevestigt opnieuw het belang en de relevantie ervan voor een alomvattende beoordeling.
Balanceren prioriteiten
Verschillende beoordelingsinitiatieven, vaak gericht op het cureren, certificeren of accrediteren van e-health-instrumenten, maken vaak gebruik van een single-score-aanpak om een algemene indicatie van de kwaliteit te geven. Het doel is om vergelijkingen voor potentiële klanten te vereenvoudigen en hen te helpen onderscheid te maken tussen aanbiedingen van lage en hoge kwaliteit.
Hoewel deze initiatieven aanzienlijk bijdragen aan de beoordelingsinspanningen, beweren wetenschappers dat ze mogelijk geen duidelijke richtlijnen bieden over de meest effectieve instrumenten voor naadloze integratie in specifieke gezondheidszorgcontexten. Bijgevolg kan een scorecardbenadering geschikter zijn voor contextspecifieke evaluaties waarbij meerdere belanghebbenden betrokken zijn.
Dit werd bevestigd door de sterke consensus onder deskundigen (78%) die de voorkeur voor een scorecard sterk steunden. Zij zien de scorecardbenadering als een meer evenwichtige manier om beoordelingsresultaten te presenteren. De deskundigen voerden aan dat een enkele score cruciale details zou kunnen verdoezelen, en benadrukten dat de werkelijke waarde van het beoordelingsinstrument ligt in het begrijpen van de uitsplitsing.
Subjectieve aard criteria
Het opnemen van subjectieve metingen heeft aanleiding gegeven tot discussie in de literatuur op grond van het gevaar van variabiliteit in beoordelingsresultaten, door de subjectieve perspectieven van beoordelaars.
Eerder onderzoek heeft aangetoond dat bepaalde kenmerken van e-gezondheidsinstrumenten een uitdaging vormen voor een consistente beoordeling. Ondanks deze uitdaging pleiten verschillende wetenschappers sterk voor het opnemen van subjectieve criteria, waaronder factoren als gebruiksgemak en visuele aantrekkingskracht, gezien hun belangrijke rol als fundamentele drijfveren voor adoptie.
Het integreren van subjectieve criteria in het beoordelingsproces schept de mogelijkheid om de therapietrouw te vergroten en de gezondheidsresultaten te verbeteren. De consensus onder experts ondersteunde dit perspectief ondubbelzinnig, waarbij meerdere subjectieve criteria voldeden aan het vooraf gedefinieerde consensusniveau.
Diversiteit beoordelaars
Om de variabiliteit in de beoordeling van subjectieve criteria te beperken, hebben deskundigen verschillende aanbevelingen gedaan. De belangrijkste hiervan was het pleidooi voor de diversiteit van beoordelaars, waardoor een goed afgeronde beoordeling vanuit diverse perspectieven wordt gewaarborgd.
Contextuele criteria.
Het projectteam ontwikkelt momenteel een webgebaseerd beoordelingsinstrument2 op basis van de uitkomsten van dit onderzoek. Het biedt de beoordelaars een stapsgewijze begeleiding in het beoordelen van de evaluatiemaatregelen, en in het invoeren en downloaden van elk criterium. Daarnaast levert het hen een rapport met daarin de beoordelingsresultaten en dashboards. Dit alles heeft tot doel besluitvormers te voorzien van een beoordelingsinstrument dat is toegesneden op het ondersteunen van hun besluitvorming, op basis van hun specifieke behoeften en prioriteiten binnen de verschillende contexten waarin zij een instrument evalueren.
Dit innovatieproject wordt gesponsord door Innosuisse (het Zwitserse innovatiebureau), met de University of Applied Sciences and Arts Northwestern Switzerland FHNW als onderzoekspartner en Roche en KPT Insurance als praktijkpartners. Voor meer details en bronnen kunt u de projectpagina raadplegen.
