Onder de naam ReplicAId willen Deloitte en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) met marktpartijen een snelle en doelgerichte opschaling bewerkstelligen van de AI-initiatieven die in de ziekenhuizen worden ontwikkeld. Het uitgangspunt is dat AI nodig is om de grootste uitdagingen in de zorg het hoofd te kunnen bieden, én dat die opschaling de enige manier is om AI te laten renderen en echt arbeidsbesparend te kunnen laten zijn.
In de ziekenhuizen gebeurt beslist het nodige op het gebied van AI-ontwikkeling; veel van de toepassingen op dit gebied hebben betrekking op de radiologie. “Het besef dat AI de oplossing kan bieden voor veel van de huidige problemen in de zorg is er wel”, zegt Mark van Buchem, hoogleraar en afdelingshoofd radiologie in het LUMC. “Maar we zien wel een beetje dat ieder ziekenhuis hierbij zijn eigen wiel aan het uitvinden is.”
Ook de early adaptors op dit gebied lopen daarbij aan tegen het probleem dat ze geen businesscase kunnen maken om de investering in de ontwikkeling terug te verdienen. Een AI-tool kost al gauw twintig- à dertigduizend euro per jaar. En dat bedrag moet je tientallen malen uitgeven als je er echt je workflow mee wilt veranderen. Van Buchem: “Afgezien daarvan vraagt het effectief uitvoeren van AI zowel technisch als intermenselijk een mate van expertise die niet altijd aanwezig is in de ziekenhuizen.”
Het feit dat de ziekenhuizen hun handtekening hebben gezet onder het Integraal Zorgakkoord maakt het logisch dat ze hierin de samenwerking met elkaar zoeken. “Je ziet inderdaad initiatieven ontstaan om de krachten te bundelen”, vervolgt Van Buchem. “Het verklaart ook waarom wij nu met het initiatief ReplicAId komen. Hiermee willen we de uitdaging aangaan om AI from PowerPoint to practice te brengen.”
Duidelijke voordelen
De initiatiefnemers zijn ervan overtuigd dat AI een rol kan spelen om de opdrachten van het IZA ten uitvoer te brengen. “Toepassing van AI kan in de zorg op veel aspecten belangrijk voordeel bieden”, vertelt Maurice Fransen, partner AI en data & future of health lead bij Deloitte. “Denk aan administratie en dossiervorming. Denk ook aan ondersteuning van logistieke processen, bijvoorbeeld om op basis van algoritmen te voorspellen of patiënten komen opdagen voor hun afspraak. Maar denk zeker ook aan ondersteuning in het zorgproces zelf, met beeldbeoordeling in de radiologie als bekend voorbeeld.”
Van Buchem kent nog een ander aansprekend voorbeeld. “Een bekende klacht van zowel artsen als patiënten is dat de arts alle informatie die de patiënt in de spreekkamer vertelt, moet invoeren in het EPD. Hij moet hiervoor de hele tijd naar zijn beeldscherm kijken en heeft dus amper gelegenheid om de patiënt aan te kijken. Terwijl ook visuele informatie van belang is om een goed beeld te krijgen van de patiënt. Die patiënt voelt zich hierdoor terecht niet gezien. Daarom zijn we in ons ziekenhuis bezig met het project digital scribe, waarbij de relevante informatie uit het gesprek tussen arts en patiënt automatisch op de goede plek in het EPD terechtkomt.”
Hij benadrukt hierbij het belang van quadruple aim: kosten, kwaliteit, patiëntervaring en werkplezier. “Toepassing van AI kan op alle vier deze punten voordeel bieden. Taken automatiseren verlaagt kosten. Voorspellen welke patiënt wel en niet voordeel heeft van dure geneesmiddelen – een zeer actueel thema in de oncologie – verbetert de patiëntuitkomst en verhoogt dus de kwaliteit van zorg. Een arts die de patiënt aankijkt in plaats van naar zijn beeldscherm te turen, draagt bij aan een betere patiëntervaring. En routineklussen automatiseren verhoogt het werkplezier van zorgprofessionals.”
Opschalen
Met ReplicAId is het de bedoeling de mogelijkheden om tot quadruple aim te komen voor de toepassing van AI ten volle te benutten. “Zoals gezegd zijn veel ziekenhuizen al bezig met de ontwikkeling van AI-toepassingen, echter opschalen naar andere ziekenhuizen gebeurt vrijwel niet”, zegt Maurice Hartevelt, Senior Consultant Customer Strategy & Design bij Deloitte. “De businesscase voor AI zit juist in de opschaling hiervan.”
Ieder ziekenhuis ervaart volgens Hartevelt implementatieproblemen en problemen op het gebied van wet- en regelgeving als het met AI aan de slag gaat, laat staan als deze toepassingen worden opgeschaald naar andere ziekenhuizen. “Met ReplicAId willen we de schaalvergroting faciliteren en lessons learned op dit gebied delen. Daarnaast gaan we samenwerken met onderzoeksinstituten om alle ontwikkelingen te testen in de praktijk. Juist als je wilt gaan opschalen, komt daar heel veel bij kijken. Daarom gebeurt dit ook niet, er is per individueel ziekenhuis geen businessmodel voor.”
Waarom niet gebruikmaken van technologie- partijen, die wel de kracht hebben om dit te doen? “Daar hangt wel een prijskaartje aan, daarnaast is er al zo veel moois ontwikkeld door Nederlandse ziekenhuizen”, zegt Hartevelt. Een alternatief is gebruikmaken van wat startups ontwikkelen. “Maar dan koop je punt- oplossingen”, voegt Van Buchem toe. “Bovendien moet je die applicaties zien te integreren in je workflow. Op dat punt gaat het vaak mis.”
Rol zorgverzekeraars
Een van de sterke punten van ReplicAId is dat het de zorgverzekeraars aan boord heeft. “Dat is in de eerste plaats belangrijk om in aanmerking te komen voor de IZA-transformatiemiddelen waarvoor we een aanvraag willen gaan indienen”, zegt Van Buchem. “Maar het is ook belangrijk omdat veel applicaties om een investering vragen die pas later winst voor de zorg oplevert in het zorgproces voor de patiënt. Om dat te kunnen bekostigen hebben we de zorgverzekeraars echt nodig.”
Er is ook momentum, onderstreept Van Buchem, en niet bij de zorgverzekeraars alleen. “De covid-periode heeft de zorgaanbieders een sense of urgency gegeven. Toen we daaruit kwamen, was het net of we uit een tijdcapsule kwamen en het angstbeeld van het dreigende zorginfarct ineens allemaal voor het eerst heel helder voor ons zagen. Dit is dus het juiste moment voor ReplicAId, een initiatief voor samenwerking op deze grondslag was er ook nog niet eerder. We beginnen met een aantal ziekenhuizen, topklinisch en algemeen. Daar zitten de netwerken NFU, Santeon, mProve en SAZ achter.”
Fransen vult aan: “Dat zijn de partijen buiten de eerste ring van de ziekenhuizen waarmee we in eerste instantie aan de slag gaan. We hebben met die netwerken ook al gesprekken gevoerd en krijgen overal enthousiaste reacties. Iedereen snapt het. En het feit dat het van en voor de zorg is, zonder winstoogmerk dus, helpt ook. Net als het feit dat kunnen beschikken over IZA-transformatiemiddelen echt staat of valt met samenwerking.”
Organisatievermogen
Voor Van Buchem is het van grote waarde dat Deloitte een rol heeft in ReplicAId. “Als ziekenhuizen hebben we niet het organisatievermogen dat nodig is om de doelen van ReplicAId te verwezenlijken”, zegt hij. “Deloitte heeft dat wel en beschikt over heel veel kennis die bij onze ambitie van waarde is.”
Voor Deloitte is de betrokkenheid hierbij ook belangrijk, benadrukt Fransen. “We geloven echt dat de versnelling die ReplicAId voorstaat nodig is en dat het ook de juiste aanpak ervoor heeft gekozen. We zien ook een maatschappelijke rol voor onszelf om dat dreigende zorginfarct te helpen voorkomen.”
Van Buchem zegt de ReplicAid-aanpak te zien als een pijplijn. “De translatie van AI naar de praktijk kun je zien als een baan met hordes op gebieden zoals ethiek, recht, techniek, verandermanagement. Op iedere horde maken we kennisgroepen. Binnen het LUMC zijn de AI-activiteiten gebundeld in het CAIRELab, dat vervolgens weer aangesloten is bij SAILS, het interfacultaire AI-kennisnetwerk van de Universiteit Leiden. We streven ernaar dit kennisnetwerk uit te breiden met andere academische partners. In dit netwerk mobiliseren en bundelen we de kennis waarmee we over de verschillende hordes van het implementatietraject van AI in de zorg hopen te komen. Wellicht kunnen we met de kennis die we in ReplicAid opdoen zelfs tot nieuwe ideeën komen voor wet- en regelgeving op het gebied van de toepassing van AI in de zorg.”
