Een Nieuwe Dimensie in Technologische Vrijheid

do 15 februari 2024
Een Nieuwe Dimensie in Technologische Vrijheid
AI
Premium

Als mensen me vragen wat de grootste uitvinding van 2023 was, geeft mijn antwoord me altijd evenveel kippenvel als in 1995, toen ik voor het eerst mijn inbelinternet gebruikte. Ik herinner me nog levendig mijn opwinding toen ik de beginfase van het internet begon te ontdekken. De vrijheid om toegang te krijgen tot kennis en met mensen wereldwijd in contact te komen via internet relay chat was een van de meest bevrijdende gevoelens ooit. Het was alsof ik een universele ruimte zonder barrières betrad, waar diversiteit van gedachten niet alleen werd verwelkomd, maar ook gevierd. Daarom kan ik, als ik denk aan de grootste uitvinding van 2023, slechts hetzelfde gevoel van ontzag en verwondering voelen dat ik toen voelde. Het herinnert me eraan dat innovatie het vermogen heeft om de wereld te veranderen en nieuwe mogelijkheden te openen die we nooit voor mogelijk hadden gehouden.

Dus, wat was nou de grootste uitvinding van 2023? Nou, het was het hebben van een soortgelijk AI foundation-model als chatGPT, maar dan volledig ontwikkeld door de open source-gemeen- schap van miljoenen mensen. Wat deze uitvinding vooral opmerkelijker maakte, was dat ik het kon uitvoeren in vliegtuigmodus. Edge AI is eindelijk gearriveerd en geeft me toegang tot de kennis van de wereld terwijl ik volledig losgekoppeld ben van internet. 

De mogelijkheid van een AI-assistent zonder zorgen over gegevens-privacy of gegevensuitbuiting, voelde extreem bevrijdend. En net als chatGPT stelde het me in staat om productiever en efficiënter te zijn. Zelfs na een grootschalig incident dat het internet zou platleggen, blijf ik toegang hebben tot de kennis van dat internet. En allemaal dankzij de kracht van open source-technologie en de vindingrijkheid van de ontwikkelaars die het mogelijk maakten. 

Dit is een bewijs van de kracht van menselijk vernuft en het grenzeloze potentieel van menselijke samenwerking. Het is een herinnering dat, als we samenwerken en onze kennis en middelen delen, we echt verbazingwekkende dingen kunnen creëren. En het herinnert ons eraan dat de toekomst rooskleurig is en dat er altijd meer te verkennen valt.

Toen ik dit foundation-model installeerde op de telefoons van mijn artsenvrienden, waarschuwde ik ze dat het nog in de experimentele fase zat - met kinderziektes dus. Het viel me echter op hoe ongelooflijk enthousiast ze werden. Eén vriend noemde het ‘absolute vrijheid’, terwijl een ander het beschreef als een "sociale creatie, ontworpen voor een sociaal effect". Ze waren enthousiast over het vooruitzicht om een AI-assistent te hebben die hen kon helpen met hun werk, zelfs als ze offline waren of in gebieden met beperkte connectiviteit.

Feodale greep BigTech

Deze ontwikkelingen staan in schril contrast met de trend dat BigTech op veel gebieden een ooit open en vrij internet monopoliseert. De ongekende informatie- en machts-asymmetrieën die hier het gevolg van zijn, hebben geleid tot een zorgwekkende beperking van de diversiteit aan ideeën en perspectieven. De dreigende schaduw van monopolisering werpt niet alleen een donkere sluier over de diversiteit van gedachten en standpunten, maar brengt ook het fundament van vrije informatie in gevaar. 

De opkomst van BigTech wekt bezorgdheid op over de beperking van toegang tot verschillende perspectieven en tast de autonomie van gemeenschappen, naties, en het potentieel van Europa als geheel aan. In deze zorgwekkende trend schuilt behalve het risico van informatiebeperking ook het verlies van soevereiniteit op zowel lokaal als Europees niveau.

BigTech praat graag over democratisering van informatie of diensten - in zorgsector over democratisering van de geneeskunde.1 Het huidige digitale ecosysteem is echter een neo-feodale machtsstructuur aan het worden, waarbij gebruikers ('lijfeigenen') gegevens afstaan aan leidinggevenden van techbedrijven (‘landheren’) in ruil voor het recht om in de digitale ruimte te bestaan. 

Vrije informatiestroom

Gegevens vormen het fundament voor het platform, de grond waarin onze digitale identiteiten geworteld zijn en de voedingsbodem waarin onze toekomstige digitale zorgsystemen gedijen. Deze gegevens zijn het levensbloed dat de algoritmes en systemen voedt die de koers van onze toekomstige gezondheid bepalen. Het belang van een gezonde informatiestroom wordt hiermee benadrukt als een cruciale voedingsbron voor onze digitale ecosystemen en de fundamenten van de technologische landschappen waarop we steunen.

In het feodale tijdperk werd informatie vaak streng gecontroleerd en beperkt door de machthebbers. Het feodale systeem kende een hiërarchische sociale structuur, met heren en edelen aan de top en boeren en lijfeigenen aan de onderkant. Kennis en informatie waren waardevolle activa om de macht en controle over de bevolking mee te behouden. 

Af en toe trek ik een niet helemaal nauwkeurige en misschien provocerende analogie met digitaal feodalisme en gesloten AI-systemen, waar de toegang tot algoritmen en gegevens beperkt is en trainingsgegevens in een geheim archief worden bewaard. Net zoals machtige platforms ooit Galileo Galilei onderdrukten voor zijn baanbrekende astronomische observaties, wat leidde tot huisarrest en inquisitie, namen ze drastische maatregelen tegen Giordano Bruno. Deze visionair filosoof onderging in 1600 het gruwelijke lot van de brandstapel. Zijn misdaad? Het voorstellen van kosmologische theorieën die de heersende doctrines durfden uit te dagen. De echo's van historische machtsdynamieken weerklinken in de manier waarop informatie wordt beheerd, wat leidt tot vragen over de implicaties van een dergelijke controle bij het vormgeven van onze hedendaagse digitale samenleving.

Open Source Revolutie

De komst van de drukpers en de Verlichting speelden een cruciale rol in onze emancipatie en zorgden voor opmerkelijke vooruitgang. De verspreiding van kennis via gedrukte materialen verbrijzelde de monopolistische controle over informatie, waardoor individuen toegang kregen tot ideeën buiten de grenzen van het gezag. De Verlichting, met haar nadruk op rede, wetenschap en individuele vrijheden, katalyseerde verder een transformerende verschuiving in de maatschappelijke houding.

Het nieuwe vermogen om ideeën in twijfel te trekken, uit te dagen en te verspreiden, legde de basis voor de wetenschappelijke revolutie en de idealen van de Verlichting die het pad van de menselijke beschaving bepaalden. De bevrijdende krachten van de drukpers en de waarden van de Verlichting voedden niet alleen de intellectuele vooruitgang, maar maakten ook de weg vrij voor de opkomst van democratische principes en een opener en beter geïnformeerde samenleving.

In het huidige tijdperk ontvouwt zich een parallelle revolutie met de opkomst van kunstmatige intelligentie en het ethos van open source samenwerking. Net zoals de drukpers en de Verlichting de bevrijding van intellectuele beperkingen katalyseerden, dient de democratisering van AI via open source initiatieven als een moderne poort naar vooruitgang. Het collaboratieve karakter van open source-technologie, verwant aan de verspreiding van gedrukte kennis in het verleden, stelt individuen in staat om bij te dragen aan en toegang te krijgen tot geavanceerde ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie.

In dit digitale tijdperk weerspiegelen de waarden van openheid en gedeelde kennis de idealen van de Verlichting, waardoor het idee van exclusieve controle over AI-algoritmen en -gegevens in twijfel moet wordt getrokken. De democratisering van AI maakt niet alleen de toegang tot krachtige technologieën vrij, maar bevordert ook een omgeving waarin collectieve intelligentie kan gedijen. Net zoals het AI foundation-model dat momenteel op mijn telefoon draait, vinden we in de hedendaagse digitale context een vergelijkbaar streven naar toegankelijkheid en samenwerking. De mogelijkheid om AI-innovaties in twijfel te trekken, eraan bij te dragen en erop voort te bouwen, is vergelijkbaar met de intellectuele vrijheid die werd ontketend door de drukpers en de waarden van de Verlichting.

Net zoals het tijdperk van de Verlichting een intellectuele en maatschappelijke transformatie teweegbracht, heeft de fusie van open source-principes met AI het potentieel om innovatie te stimuleren, de toegang tot technologie te democratiseren en een meer inclusieve en goed geïnformeerde digitale samenleving vorm te geven. De parallellen tussen deze historische tijdperken onderstrepen de diepgaande impact die de democratisering van kennis en technologie kan hebben op de vooruitgang en evolutie van de menselijke beschaving.

Kinderen en Kennis 

En last but not least, het verschaffen van toegang aan onze kinderen tot deze technologieën via open source is precies wat ze nodig hebben. Ik wens dat ze volledig doorgronden wat er zich afspeelt achter de schermen van de tools die hen in al hun levensvragen assisteren. Ik wil dat ze niet alleen in staat zijn om AI te gebruiken, maar ook om het te creëren en op hun telefoon installeren, zodat ze een gevoel van empowerment ervaren. 

Welke visie verdedigen we als we de toegang tot de fundamenten van de essentiële kennis van de toekomst beperken? Als Gutenberg het alfabet had gepatenteerd, zou Luther dan in staat zijn geweest om zijn Bijbel te verspreiden? 

Net zoals we geloofden in het emanciperende potentieel van lezen en schrijven, moeten we nu streven naar een wereld waarin wij en onze kinderen niet alleen consumenten, maar ook actieve bouwers en beheerders van technologische vooruitgang kunnen zijn. Het openstellen van de bouwstenen van kennis geeft niet alleen ruimte voor begrip, maar ook voor creativiteit en innovatie, waardoor de volgende generatie klaar is voor de uitdagingen en mogelijkheden van de toekomst.

Hoe we dit kunnen doen, vertel ik tijdens de ICT&health World Conference. Ik hoop jullie daar te zien. 

Referenties

  1. Link

Auteur

Bart de Witte
CEO - HIPPO
Gastauteur