Het Nederlandse zorgstelsel kreunt in zijn voegen. De zorgvraag blijft groeien en de kosten rijzen de pan uit. Tegelijkertijd is er een nijpend personeelstekort, waardoor de werkdruk voor zorgprofessionals ondraaglijk dreigt te worden. Ingrijpende maatregelen zijn noodzakelijk om de zorg betaalbaar en bereikbaar te houden voor alle Nederlanders. De hoop is gevestigd op technologie, digitalisering en doelmatigheid op basis van zogenoemde passende zorg. Dat wil zeggen: de juiste zorg op de juiste plaats. Dit begint met goede diagnostiek. Innovatieplatform iDx zet in op vernieuwing van diagnostiek om de huisartsengeneeskunde te verbeteren. Belangrijke speerpunten zijn doelmatigheid, meer wisselwerking tussen arts en patiënt en verlaging van de werkdruk.
Het aandachtsgebied van huisartsengeneeskunde strekt zich in de visie van iDx uit van de bank thuis en de dokterspraktijk tot het in samenspraak opgestelde behandelplan. Het doel is om de relatie tussen de patiënt en de dokter opnieuw vorm te geven, zodat dokter en patiënt samen optrekken. Een eerste vereiste is dat het diagnostisch proces beter aansluit op hun leven en behoeften.
Dit is de titel van een citaat
Author Attribution
Daartoe moet de diagnostiek verbreden vanuit een gedeelde visie op wat het diagnostisch proces omvat. Op grond daarvan kunnen patiënt en dokter samen besluiten en acties nemen over gezondheid, ziekte en zorg. Directeur-bestuurder Cherelle de Graaf licht toe: “Nauwere samenwerking tussen arts en patiënt zorgt voor een andere rolverdeling waarmee de zorg passender en menselijker wordt. Door de patiënt meer te betrekken krijgt hij een actievere rol en wordt hij zelfredzamer. Hierdoor helpen we tevens de werkdruk in de praktijk verlagen.”
Vreemde eend
De Graaf is een beetje een vreemde eend in de bijt in zorgland. Ze is geen medicus of gezondheidswetenschaper, maar afkomstig uit de mediawereld. Maar ze heeft de sector de afgelopen jaren van binnenuit leren kennen.
“In opdracht van zorgbestuurders heb ik me bij verschillende organisaties beziggehouden met strategie- en conceptontwikkeling om de organisaties toekomstbestendig(er) te maken. Daarbij ben ik steeds op zoek naar de sociaal-maatschappelijke meerwaarde van de organisatie - oftewel de bijdrage die men aan de samenleving levert of kán leveren. Bovendien ben ik al sinds mijn jeugd ervaringsdeskundige, want ‘chronisch patiënt’. Die combinatie van professional en zorgconsument heeft mijn kritische blik aangescherpt. En vreemde ogen dwingen. Dat helpt soms ook bij het doorvoeren van veranderingen.”
Kennisnetwerk
De Graaf voelt zich geïnspireerd door andere veranderingsinitiatieven die in korte tijd relevant zijn geworden. Als voorbeeld wijst ze op het National eHealth Living Lab (NeLL), waaraan zij meegebouwd heeft. De kennisinstelling, verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), verbindt mensen en partijen om samen te werken aan toekomstbestendige digitale zorg en faciliteert wetenschappelijk onderzoek naar e-healthtoepassingen.
Voor iDx ziet Cherelle een soortgelijke rol weggelegd. “We houden het zo ‘slim’ mogelijk. iDx is een onafhankelijke, financieel gezonde organisatie. Dat stelt ons in staat om initiatieven en projecten los van andere (deel)belangen kritisch onder de loep te nemen en het kaf van het koren te scheiden. We zijn geen groot bureau, maar een klein team dat door middel van zorgvuldige projectselectie de juiste mensen uit het netwerk samenbrengt en initiatieven verbindt en opstart. Daarbij sluiten we zoveel mogelijk aan bij wat anderen al doen. Zo denken meerdere instellingen en organisaties na over de toekomst van de eerstelijnszorg.”
Waar mogelijk wil IDx daarbij volgens De Graaf graag focus aanbrengen op de rol van de diagnostiek. Ook studies naar de effecten en meerwaarde van digitalisering van onder andere de Universiteit Maastricht bieden aanknopingspunten. “Verder werken we samen met het UMCU en zijn we aangesloten bij het landelijk consortium Urban DX en zijn we voortdurend op zoek naar interessante partners in het veld.”
Patiënten bevragen
Tot mogelijke partners behoren nadrukkelijk ook bedrijven. Zij zijn de leveranciers van nieuwe systemen, apparaten en producten voor de zorg en investeren in research en ontwikkeling. Door beter samen te werken, kan de sector een belangrijke bijdrage leveren aan de vormgeving van de zorg van de toekomst. Datzelfde geldt voor zorgverzekeraars en de politiek. En last but not least, integendeel, voor patiënten, stelt De Graaf. “We gaan alle belanghebbenden de komende tijd uitvoerig bevragen over de (on)mogelijkheden, wensen en voorwaarden van vernieuwing van het diagnostisch proces, met speciale aandacht voor de samenwerking en communicatie tussen patiënt en huisarts.”
De bedoeling is om zo meer inzicht te krijgen in wat er beter moet, om het werkprogramma daarop af te stemmen. De Graaf: “We zijn kritisch en hebben ons ten doel gesteld, dat onze projecten serieuze maatschappelijke impact hebben. Dat wil zeggen dat onze projecten de patiënt én de huisarts echt vooruit helpen en problemen oplossen die zij ervaren. Daartoe hebben we een duidelijk toetsingskader opgesteld om de intentie en potentie van projectvoorstellen zorgvuldig te beoordelen.”
Dialoog
De focus ligt zoals vermeld op diagnostiek in de huisartsengeneeskunde, volgens iDx het hele traject van bij mensen thuis op de bank tot in de huisartsenpraktijk en bij terugkomst thuis. “Diagnostiek is vreemd genoeg een onderbelicht onderdeel van het zorgproces, terwijl een diagnose je leven kan veranderen. We lijken belangrijke stappen over te slaan als we kijken naar de rol en betekenis van diagnostiek. Zeker is dat voor het stellen van de juiste diagnose meer nodig is dan bloedprikken en het duiden van laboratoriumuitslagen. De communicatie en de samenwerking tussen dokter en patiënt spelen daarin een belangrijke rol.”
Dit vraagt ook om educatie, meent De Graaf. Zij vindt dan ook dat er meer aandacht moet zijn voor effectief communiceren, waaronder het betrekken van de patiënt. “De meeste mensen zijn prima in staat zelf een actievere rol te spelen in de eigen gezondheid, ziekte en behandeling. Waar dat zinvol en wenselijk is zou het zo moeten zijn dat zij zelf meer verantwoordelijkheid kunnen nemen.” De patiënt kan bijvoorbeeld meer zelf doen door zelfdiagnostiek, waardoor de het hele zorgproces als minder belastend wordt ervaren en hij zich verantwoordelijker voelt doordat hij een beter beeld heeft van zijn gezondheid. Deze andere benadering brengt de zorg dichterbij de patiënt, verbetert de kwaliteit van zorg en ontlast de zorgverlener.
Donec venenatis vulputate lorem. Donec vitae sapien ut libero venenatis faucibus. Donec elit libero, sodales nec, volutpat a, suscipit non, turpis. Donec sodales sagittis magna. Mauris sollicitudin fermentum libero.
Dataïsme
Smartphones, smartwatches, smartringen of hoe al die slimme apps en tools die 24 uur per dag van alles en nog wat over ons lijf bijhouden en er met behulp van zelflerende algoritmes adviezen aan verbinden ook mogen heten. Ze zijn in navolging van webwinkels, scanapparaten en online chatbots niet meer uit onze samenleving weg te denken. Meten is weten.
We leven niet meer alleen mét informatie communicatie technologie (ICT), we zijn in toenemende mate onderdeel van de systemen, ook in de gezondheidszorg. Volgens onderzoeksbureau Multiscope gebruiken inmiddels 6 miljoen Nederlanders apparaten of apps om beweging, voeding of andere data over het lichaam te verzamelen. De vraag is of ze de diagnostische pretenties waarmaken en de gebruikers echt helpen om gezond(er) te blijven.
Om te beginnen zijn veel van de apparaten en apps niet deugdelijk gevalideerd, waardoor de gepresenteerde data niet betrouwbaar zijn. Daarnaast roepen ze allerlei nieuwe zorgvragen op die in veel gevallen medisch irrelevant zijn en leiden tot overdiagnostiek. En extra werk met zich meebrengen voor de huisarts die het al zo druk heeft.
Dat laat onverlet dat de nieuwe technologie ook kansen biedt. Bijvoorbeeld voor mensen met een chronische aandoening. Denk aan de handige, gebruikersvriendelijke apparaatjes waarmee patiënten zelf bloed- of ademanalyses kunnen uitvoeren. Mits betrouwbaar en op de juiste manier gebruikt, maken de apparaten en apps hen zelfredzamer en ontlasten ze de huisarts, zodat hij meer tijd heeft voor patiënten die zijn persoonlijke aandacht nodig hebben. Ook buiten de techniek liggen er verbeterkansen, onder andere op het gebied van communicatie en (data)uitwisseling.
iDx, wat en wie?
iDx doet en stimuleert onderzoek náár en adviseert óver de ontwikkeling en implementatie van innovatieve diagnostiek in de huisartsengeneeskunde. Hiermee draagt iDx bij aan een betere volksgezondheid en een effectiever, inclusiever en menselijker zorgsysteem.
iDx wil onafhankelijk kennispartner en aanspreekpunt zijn voor onderzoekers, ontwikkelaars, bedrijven en beleidsmakers die bezig (willen) zijn met het verbeteren van diagnostiek en het diagnostisch proces. Alle bestaande en nieuw opgedane kennis komt algemeen beschikbaar voor partners en geïnteresseerden.
“Naast onderzoek en advies brengt iDx betrokken mensen en partijen samen”, stelt Cherelle de Graaf.”We willen een kweekvijver zijn van talent en goede ideeën. Jaarlijks maken we ruimte om kansrijke projecten, nieuwe makers en ontwikkelaars te ondersteunen. Samenvattend zijn we bij iDx op zoek naar een andere benadering van diagnostiek, door data op de juiste waarde te schatten, diagnostiek op het juiste moment en de juiste plek in te zetten en het proces efficiënter en effectiever te organiseren. Vanuit de overtuiging dat goede diagnostiek het vertrekpunt is van weloverwogen beslissingen over ziekte, gezondheid en passende zorg.”
