Het eerste organoïdemodel van het menselijke bindvlies is een feit. Onderzoekers van de Organoid Groep (Hubrecht Institute) ontwikkelden samen met Maastrichtse wetenschappers dit model dat tranen kan nabootsen. De onderzoekers ontdekten via het nieuwe model een nieuw celtype in dit weefsel: tuftcellen. Deze cellen spelen waarschijnlijk een rol bij allergieën. De organoïden bootsen de functie na van het menselijke bindvlies, een weefsel van het oog dat betrokken is bij de productie van tranen.
Het organoïdemodel kan nu worden gebruikt om medicijnen te testen voor verschillende ziektes die het bindvlies aantasten. Het onderzoek is op 11 januari 2024 gepubliceerd in Cell Stem Cell.
Organoïden voor traanproductie
Om meer inzicht te krijgen in de samenstelling en de werking van het bindvlies, begon de Organoid Groep met het ontwikkelen van het eerste menselijke model van dit type weefsel. Ze gebruikten cellen uit echt menselijk bindvlies en lieten deze in een petrischaaltje uitgroeien tot 3D structuren. Deze mini-structuren (organoïden) functioneren als echte menselijke bindvlies. Vervolgens onderzochten ze hoe het bindvlies betrokken is bij de productie van tranen. Ze ontdekten dat het bindvlies antimicrobiële componenten aanmaakt en daardoor op meer manieren bijdraagt aan de traanproductie dan alleen door het aanmaken van slijm.
Om zichzelf te beschermen tegen verwondingen en infecties produceren onze ogen traanvocht. Het bindvlies – een weefsel dat ook wel de conjunctiva wordt genoemd en dat het wit van het oog en de binnenkant van de oogleden bedekt – is gedeeltelijk verantwoordelijk voor de productie van deze tranen. Dit doen ze door slijm af te geven in de traanproductie. Dit slijm zorgt er vervolgens voor dat de tranen aan het oogoppervlak blijven kleven en zo beschermt tegen ziekteverwekkers.
Onderzoek niet goed mogelijk
Verschillende ziektes en aandoeningen tasten het bindvlies aan, zoals droge ogen, kanker, allergieën en infecties. In ernstige gevallen kan het niet goed functioneren van dit weefsel leiden tot blindheid. Tot nu toe bestond er geen goed model van het menselijk bindvlies. Dat beperkte het onderzoeken van de functie van bindvlies tijdens ziekte en gezondheid. En omdat onderzoek voorheen niet goed mogelijk was, beperkte het ook de behandelingsmogelijkheden voor ziektes die de conjunctiva aantasten.
Medicijnen
Het nieuw ontwikkelde organoïdemodel maakt de weg vrij voor onderzoek naar ziektes die het bindvlies aantasten. Onderzoekers kunnen het model gebruiken om bijvoorbeeld medicijnen voor allergieën of droge ogen te testen. Op de lange termijn zou het zelfs mogelijk kunnen zijn om vervangend bindvlies te maken voor mensen met oogbrandwonden, oogkanker of misschien zelfs genetische aandoeningen.
ORCAU bundelt werk Bij medisch onderzoek wordt steeds vaker gebruik gemaakt van zogeheten ‘organoïden’. Dit zijn complexe, driedimensionale celkweken die nog veel verschillende kanten kunnen opgroeien. Om te vooromen dat allerlei onderzoeksgroepen opnieuw het wiel uitvinden in het proces van organoïden, heeft het Amsterdam UMC onlangs een speciaal centrum opgericht om het werk aan organoïden te bundelen: het ORCAU.
