VO2max werd vroeger alleen gemeten in sportlaboratoria, maar kan nu continu worden gemeten door bijna elke nieuwe smartwatch. Na verschillende wetenschappelijke onderzoeken die een verband suggereren met de levensverwachting, heeft de ‘longevity community’ VO2max uitgeroepen tot een belangrijke parameter voor een langer leven. Maar, klopt dat wel?
VO2max, een belangrijke parameter voor sporters
VO2max, of maximale zuurstofopname, is de hoogste snelheid waarmee het hart, de longen en de spieren efficiënt zuurstof kunnen gebruiken tijdens het sporten. Het wordt vaak gebruikt om de aerobe capaciteit van een individu te meten en is lange tijd een kritieke metriek geweest voor atleten om cardiorespiratoire fitheid te beoordelen. Hogere VO2max-niveaus duiden op een superieure fysieke fitheid, die op zijn beurt het vermogen van het lichaam om te gaan met fysiologische stressfactoren, waaronder ziekten, kan verbeteren.
VO2max is tegenwoordig een gouden standaard voor het meten van fitheid en is al meer dan 100 jaar een belangrijke parameter voor atleten. Hoe hoger de VO2max, hoe beter de aerobe prestaties, hoewel de waarden variëren afhankelijk van factoren zoals geslacht, leeftijd en fysiek activiteitsniveau. Er is een natuurlijke afname in VO2max met de leeftijd, maar regelmatige training van het uithoudingsvermogen kan deze meting aanzienlijk verbeteren - tot wel 15-20% - afhankelijk van de intensiteit en consistentie van de training.
Tot voor kort kon VO2max alleen worden gemeten in een laboratorium met loopband- of fietsergometertests, die meestal werden uitgevoerd op atleten of personen met ademhalings- of cardiovasculaire aandoeningen. De opkomst van smartwatches en fitnesstrackers heeft deze metriek echter breed toegankelijk gemaakt, waardoor continue monitoring ook buiten het laboratorium mogelijk is.
VO2max-metingen van smartwatches
Smartwatches van merken als Apple, Garmin, Samsung en Polar bevatten standaard VO2max-schattingen. Met behulp van hartslag- en bewegingssensoren volgen deze apparaten verschillende fysieke activiteiten zoals hardlopen, zwemmen, fietsen en wandelen om VO2max-niveaus te schatten.
Omdat elke smartwatch gekoppeld is aan het account van een gebruiker, kan het apparaat, dat details zoals leeftijd en geslacht kent, niet alleen de zuurstofopnamecapaciteit berekenen, maar ook aangeven in welk fitnessbereik de gebruiker valt. Garmin smartwatches geven bijvoorbeeld een schatting van de biologische leeftijd op basis van de gemiddelde VO2max-bereiken voor specifieke demografische gegevens.
Hoe nauwkeurig zijn deze metingen?
VO2max-monitoring in een smartwatch is niet zo betrouwbaar als resultaten verkregen in laboratoriumomstandigheden. De foutmarge varieert per fabrikant, maar ligt meestal tussen 3% en 8%. Is dat een significante fout? Een afwijking van 5% betekent dat een VO2max-waarde van 50 op een smartwatch waarschijnlijk binnen het bereik van 47 tot 52 valt. Voor de algemene bevolking is een nauwkeurige schatting vaak voldoende om fitnesstrends en vooruitgang in de loop van de tijd bij te houden.
Het verband tussen VO2max en levensduur
De wijdverspreide beschikbaarheid van VO2max-gegevens via smartwatches heeft onderzoekers in staat gesteld om de relatie met een lang leven te onderzoeken. In 2018 meldde een onderzoek gepubliceerd in JAMA dat personen met de laagste VO2max-waarden een vier keer zo hoog risico op sterfte hadden in vergelijking met personen met de hoogste waarden. De onderzoekers suggereerden dat VO2max een van de belangrijkste voorspellers van levensduur zou kunnen zijn.
Volgens Dr. Peter Attia, een toonaangevende langlevengoeroe en auteur van de bestseller Outlive: The Science and Art of Longevity, “zien we een heel duidelijke trend als we kijken naar de VO2 max in relatie tot sterfte door alle oorzaken.” Dr. Attia beweert dat “het simpelweg verhogen van je VO2 max van ‘laag’ (onderste 25e percentiel) naar ‘onder het gemiddelde’ (25e tot 50e percentiel) geassocieerd is met 50% minder sterfte door alle oorzaken. Als je van 'laag' naar 'bovengemiddeld' (50e tot 75e percentiel) gaat, ligt de risicoreductie dichter bij 70%.”
Veel soortgelijke meningen hebben de overtuiging versterkt dat het verbeteren van de VO2max een prioriteit zou moeten zijn voor mensen die streven naar een lang leven. En inderdaad, veel artikelen lijken dergelijke aannames te bevestigen.
Een onderzoek gepubliceerd in het British Journal of Sports Medicine ontdekte dat cardiorespiratoire fitheid, gemeten via VO2max, een sterkere voorspeller was van cardiovasculaire gezondheid en een lang leven dan body mass index (BMI). De studie gaf aan dat personen met hoge VO2max-waarden een lager sterfterisico hadden, ongeacht hun BMI.
Bovendien bleek uit de studie Survival of the Fittest: VO2max, a Key Predictor of Longevity?, gepubliceerd in Frontiers of Bioscience, dat VO2max een cruciale determinant is van de toekomstige levensverwachting bij zowel gezonde mensen als mensen met hart- en vaatziekten. Andere onderzoeken erkennen echter dat VO2max weliswaar een robuuste indicator is van cardiovasculaire fitheid, maar niet noodzakelijkerwijs de enige determinant van een lang leven.
Verder onderzoek is nodig
Hoewel tal van onderzoeken wijzen op een sterke relatie tussen VO2max en levensduur, is voor sluitend bewijs uitgebreid langetermijnonderzoek nodig. De integratie van VO2max-monitoring in wearables voor consumenten heeft onderzoekers pas onlangs substantiële datasets opgeleverd, waardoor verdere observationele onderzoeken over langere perioden nodig zijn.
Eén onbetwistbaar feit blijft: regelmatige lichamelijke activiteit vermindert het risico op vroegtijdige sterfte en hart- en vaatziekten aanzienlijk. VO2max is een waardevolle metriek voor het volgen van verbeteringen in fitheid en het beoordelen van de cardiovasculaire gezondheid. Mensen kunnen hun VO2max verbeteren met regelmatige aerobe oefeningen zoals hardlopen, zwemmen en fietsen. VO2max mag echter niet de enige focus zijn van een gezondheidsbewuste levensstijl, omdat het algehele welzijn ook afhangt van factoren zoals goede voeding, goede slaap, stressmanagement en het vermijden van schadelijke gewoonten.
Het meten van VO2max biedt een inzichtelijke metriek voor het beoordelen van cardiorespiratoire prestaties en het bijhouden van fitnessverbeteringen. Om het VO2max-niveau te verhogen, moeten mensen de trainingsintensiteit geleidelijk verhogen en geavanceerde technieken zoals intervaltraining toepassen. Gezien de individuele verschillen in leeftijd en gezondheidstoestand moeten significante wijzigingen in trainingsschema's echter onder toezicht van een medisch professional worden uitgevoerd.
Hoewel VO2max een essentiële indicator is voor fitheid en het potentieel om lang te leven, vereist welzijn een allesomvattende aanpak die meerdere gezondheids- en levensstijlaspecten omvat. Nogmaals, er is niet één gulden middenweg, omdat gezondheid een complex systeem van onderling verbonden factoren is.
