Een ding is zeker: de toekomst binnen de zorgverlening dient flexibel te zijn. Zoiets heeft de pandemie, waar we nu mee kampen, maar al te duidelijk laten zien. Het is om die reden nooit vooraf duidelijk of de zorgverlening opgeschaald moet worden met extra oppervlak of faciliteiten. Niemand wil namelijk dat ruimtes onbenut of leeg blijven – dat brengt onnodige kosten met zich mee. De zorg raakt hierdoor al gauw verder in de knel. Desalniettemin kan bestaand of nieuw vastgoed hierin de nodige verlichting bieden.
Er zijn inmiddels veel voorbeelden van huisvestingsoplossingen om de zorg op te schalen en de druk op te vangen. Neem de innovatieve, hybride operatiekamers van Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam (gebouwd door Jan Snel en Medexs). Of de talloze testlaboratoria, vaccinatie- en teststraten in de strijd tegen COVID-19. Deze tijdelijke locaties kunnen vaak binnen 24 uur opgezet worden. Deze locaties worden ook vlug weer ontmanteld om later, na grondige schoonmaak en inspectie, bij een nieuw project ingezet te worden.
Om de druk op te vangen, kunnen ziekenhuizen daarnaast kiezen om interne ruimtes een andere functie te geven. Hierbij maken ze gebruik van bestaand oppervlak en worden andere afdelingen tijdelijk opgeheven of verplaatst. Dit is een andere, tijdelijke oplossing om het hoofd te bieden aan de immense druk op de zorg. Het gevolg is dat de reguliere zorg wordt afgeschaald vanwege het gebrek aan personeel of passende ruimtes.
Buiten bestaande muren
Het opschalen van de zorg kan ook buiten de muren van het ziekenhuis worden gezocht, en wel in de vorm van tijdelijke of (semi)permanente ruimtes. Deze worden gekoppeld aan het bestaande gebouw om meer oppervlak te creëren. Praktijkvoorbeelden zijn: de centrale sterilisatieafdelingen (CSA’s), de MRI- of SEH-ruimtes, laboratoria en de hybride operatiekamers (OK’s). Stuk voor stuk brengen deze extra faciliteiten voordelen met zich mee om zorg te verlenen. Maar ook de manier waarop deze ruimtes worden gerealiseerd, biedt voordelen voor zorginstellingen.
De eerdergenoemde medische ruimtes komen namelijk tot stand met behulp van modulaire en geïndustrialiseerde bouw. Dit houdt in dat de ruimtes in de fabriek worden opgebouwd onder gecontroleerde omstandigheden. Daarna worden de ruimtes vrijwel volledig klaar richting de zorglocatie vervoerd. Op locatie wordt de ruimte gekoppeld aan de zorginstelling en gaan de technische experts aan de slag met onder andere het interieur, de luchtafvoer, de medische apparatuur en de benodigde verbindingen.
Minder overlast
Deze manier van bouwen betekent een drastische verlaging van de overlast: bijna alle werkzaamheden vinden in de fabriek plaats. Er wordt zo op de zorglocatie geen hinder ondervonden van bouwwerkzaamheden en de medische werkzaamheden kunnen gewoon plaats blijven vinden.
Het geïndustrialiseerde bouwproces zorgt daarnaast voor een aanzienlijke tijdwinst en een minimale foutmarge. Sommige projecten worden zelfs binnen een half jaar tijd gerealiseerd. Op die manier wordt het mogelijk om sneller een oplossing te bouwen en te verbinden aan bestaande zorginstellingen. Daardoor zijn ruimtes die hard nodig zijn binnen een korter tijdsbestek beschikbaar. Het geeft zorginstellingen de mogelijkheid om snel te reageren op veranderende omstandigheden.
Hybride OK
De hybride OK - zoals bij Franciscus Gasthuis & Vlietland - is een goed voorbeeld. Deze zorginnovatie op het gebied van (semi)permanente huisvesting maakt het mogelijk voor specialisten om tijdens de operatie de patiënt te scannen: de apparatuur die benodigd is voor deze ingrepen bevindt zich immers in dezelfde ruimte. Daardoor blijft alle logistiek binnen één gebied. Verschillende ingrepen worden gecombineerd tot ‘slechts’ één enkele operatie. Hierdoor hebben patiënten één in plaats van meerdere revalidatieperiodes.
Voor alle genoemde vormen van medische huisvestingsoplossingen geldt dat na de gebruiksduur vrijwel alle onderdelen kunnen worden ingezet bij een nieuw project. Daarmee zijn de modulaire medische ruimtes, naast sneller te realiseren met minder overlast, ook nog eens circulair. Het inzetten van tijdelijk of (semi)permanent vastgoed kan zo de nodige voordelen, ruimte én verlichting voor de zorg bieden.
