Na het rapport ‘Leren van andere landen’, heeft Nictiz nu een kijkje in de keuken genomen bij andere sectoren: de financiële en de onderwijssector. Het hieruit volgende rapport, ‘Leren van andere sectoren’1, gaat diep in op de vraag hoe deze sectoren op het gebied van standaardisatie hun uitdagingen aanpakken. Zo is onderzocht welke architectuur-, governance- en technische oplossingen men in deze sectoren toepast. Die oplossingen bieden interessante inzichten in de uitdagingen waarvoor men staat bij de uitwisseling van digitale gezondheidsinformatie.
Aan de hand van beschikbare informatie werd in eerste instantie een ruim aantal sectoren globaal geanalyseerd. Dit om te kijken welke sectoren het beste aansluiten bij de zorgsector om leerpunten uit te formuleren. Daarna vond een verdieping plaats in de financiële sector, vanwege de succesvolle standaardisaties in deze sector en de diverse drijfveren die daaraan ten grondslag liggen.
Ook de onderwijssector bleek interessant. Dit vanwege de rol die SURF, de ICT-coöperatie van onderwijs en onderzoek, speelt op het gebied van digitale informatievoorziening en de coöperatieve aard van de organisatie. De oplossingen in beide sectoren zijn niet zomaar een-op-een over te nemen in de zorgsector. Daarvoor is het netwerk van afhankelijkheden te complex. Maar dat de zorg veel kan leren van de andere sectoren is evident.
Belangrijkste uitdagingen
In de notitie Versnelling en Verbetering digitale communicatie in de zorg (Moors & Huisman, 2021)2 zijn de belangrijkste uitdagingen geïnventariseerd op het gebied van digitale uitwisseling van zorgdata. Met deze uitdagingen als uitgangspunt is Nictiz in interviews met diverse individuen uit de financiële en onderwijssector leerpunten gaan verzamelen.
Met behulp van diverse klankbordsessies is men uiteindelijk gekomen tot een selectie van twee relevante stellingen (met bijhorende leerpunten). Deze stellingen zijn vervolgens getoetst bij verschillende belanghebbenden uit het zorgveld om tot een concrete vertaalslag te komen voor de Nederlandse zorg.
Stelling 1: zorginstellingen zouden er goed aan doen een alliantie te vormen met als collectief doel de databeschikbaarheid in de zorg te bevorderen.
Op basis van de leerpunten uit de financiële en onderwijssector en de bediscussiëring van deze stelling, volgt dat binnen de zorg overeenstemming bestaat over het potentieel van een dergelijke alliantie. De praktijk leert echter dat het bereiken van consensus over de exacte vormgeving complex kan zijn. Dat komt mogelijk door het streven naar een universele one-size-fits-all-oplossing en die is er niet.
Ons voorstel is dan ook een voorbeeld te nemen aan de twee genoemde sectoren: een geleidelijke benadering hanteren en starten met één specifieke dienst bij de ontwikkeling van een nationaal agentschap. Zorg daarbij voor een samenwerkende coalitie op basis van de benodigde kennis en inhoud, En laat die zich beperken tot één specifieke dienst, zodat de verantwoordelijkheid niet te groot wordt.
Stelling 2: het vastleggen van gezamenlijke drijfveren waaruit doelen, principes en ontwerpkaders voortkomen zorgt niet alleen voor een stip op de horizon, maar ook voor een langdurige samenwerking.
In de gevoerde gesprekken met belanghebbenden uit het zorgveld hebben we achterhaald of partijen het duidelijk vinden wat de drijfveren, doelen, principes en ontwerpkaders zijn. En waar hun specifieke urgentie ligt op het gebied van organiseren van haar ICT-voorzieningen. Het korte, ongenuanceerde antwoord is dat dit niet altijd duidelijk is.
Op basis van de leerpunten uit de financiële en onderwijssector zijn we tot het advies gekomen om twee belangrijke handvatten te realiseren. Ten eerste een overzicht van alle (relevante) onderzoeken die momenteel lopen op het gebied van ICT-voorzieningen in de gezondheidszorg. En ten tweede een roadmap voor de Nationale Visie en Strategie waarin voor zorgaanbieders duidelijk wordt wat precies wordt opgeleverd, wie dit doet en hoe hierop governance wordt gevoerd. Daarbij is ook het advies om tijdens het uitdragen van de visie ook aandacht te besteden aan het vervolgproces, dus wat er wordt opgeleverd tijdens het uitwerken en realiseren van de visie.
Flinke vooruitgang
De afgelopen jaren is al flinke vooruitgang geboekt in het gezondheidsinformatiestelsel. In de Nationale Visie en Strategie op het gezondheidsinformatiestelsel bijvoorbeeld, staan de basisprincipes, kernwaarden, het belang en de impact van het adopteren daarvan.
Laten we in de verdere uitwerking en aanpak van databeschikbaarheid in de zorg leren van de sectoren die al veel ‘leergeld’ hebben betaald om dit te realiseren. Zo zou het veld bijvoorbeeld geholpen zijn bij duidelijkheid over welke concrete producten en diensten publiek georganiseerd worden en de ruimte die zij hebben om elf voor oplossingen te zorgen. Wanneer we dit doen in de zorgsector, dan kunnen we er zeker van zijn dat ook de zorgsector grote stappen zal zetten wat betreft databeschikbaarheid.
