Met artificial intelligence, een hersenscan en klinische informatie is het mogelijk om binnen een week te voorspellen of antidepressivum (sertraline) bij patiënten met ernstige depressie goed werkt. Dit blijkt uit een onderzoek dat onlangs is gedaan door het Amsterdam UMC in samenwerking met Radboudumc. De resultaten zijn gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift American Journal of Psychiatry.
“Dit is belangrijk nieuws voor patiënten. Vaak duurt het wel 6 tot 8 weken voordat duidelijk is of een antidepressivum aanslaat”, zegt hoogleraar neuroradiologie bij het Amsterdam UMC, Liesbeth Reneman. Onderzoekers hebben een methode ontwikkeld waarmee voor patiënten kan worden voorspeld of een behandeling met het antidepressivum sertraline voor hen gaat werken. Dit kan al worden voorspeld voordat de eventuele behandeling start Behalve dat de nieuwe methode de individuele patiëntenzorg verbetert, draagt het ook bij aan de kostenbeheersing en deelname aan de maatschappij. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verwacht dat depressie in 2030 wereldwijd de grootste bron van ziektelast is.
Medicatie tevergeefs
De methode is gebaseerd op een studie die eerder in de Verenigde Staten is uitgevoerd. Bij die studie werden MRI-scans en klinische data afgenomen bij 229 patiënten met een matige tot ernstige depressie. De scans werden gemaakt een week vóór en één week na de start van de behandeling met sertraline of een placebo. De onderzoekers van Amsterdam UMC lieten op deze data een algoritme los. Daaruit bleek dat via het de wiskundige formule van het algoritme twee derde van de patiënten die normaliter tevergeefs wel de medicatie nemen, vooraf al kan worden geïdentificeerd.
Volgens de onderzoekers in Nederland is het dus mogelijk om met deze methode na een week al het aantal ‘foutieve’ medicatievoorschriften van sertraline kan worden voorkomen. Omdat het medicijn ook ongewenste bijwerkingen heeft, is dit een enorme verbetering van de kwaliteit van de patiëntenzorg.
Veel doorbloeding voorspellende waarde
Eric Ruhé, psychiater bij het Radboudumc, zegt over het algoritme dat het bij de eerste meting al aangaf dat veel doorbloeding in het deel van de hersenen waar emoties zitten van voorspellende waarde was of het medicijn zou werken. Bij de tweede meting die een week na de start van de behandeling plaatsvond, was de ernst van de klachten de graadmeter of de medicijnen goed werken. In de toekomst kan deze nieuwe methode de psychiater ondersteunen om de patiënten van een persoonlijker en effectiever behandelplan te geven.
Naast medicatie bij depressies is er onlangs ook een nieuw AI-model gepresenteerd dat kan voorspellen hoe bloedrukmedicatie aanslaat. Een nieuw Amerikaans algoritme kan per individuele patiënt adviseren welke medicatie in welke dosering het meest geschikt is voor mensen met hoge bloeddruk.
Algoritme voorkomt giswerk
Nu is het vaak nog gissen of het medicijnen gaat werken. De patiënt krijgt de voorgeschreven medicatie en na zes tot acht weken kan worden bekeken of het medicijn aanslaat. Wanneer de symptomen tegen die tijd nog niet zijn verminderd, krijgt de patiënt andere medicijnen tegen depressie om te bekijken of dat wel aanslaat. Deze cyclus dit herhaalt zich soms meerdere keren. Deze standaardmethode duurt vaak vele maanden.
Bij één op de drie depressieve patiënten is na de verschillende behandelstappen geen verbetering ontdekt. Daarom is er dringend behoefte aan een oplossing die een snellere bepaling van de effectiviteit van antidepressiva bij een ernstige depressie mogelijk maakt. De onderzoekers gaan de komende periode het algoritme verder verbeteren door extra informatie aan het algoritme toe te voegen. Ook loopt er klinische trial waarvan de data worden gebruikt voor verdere validatie van het algoritme.
