Het UMCG ondersteunt de mogelijke komst van een AI-Factory in Groningen. Dat laat het universitair ziekenhuis weten op de eigen website. Zo’n AI Factory combineert opslag- en rekenkracht, toegang tot eigen databronnen en relevante kennisinstellingen en talent. Volgens Stephanie Klein Nagelvoort – Schuit, vicevoorzitter van de RvB van het UMCG, is het ontzettend belangrijk om een dergelijke faciliteit in de eigen regio te hebben.
Klein Nagelvoort – Schuit deed haar uitspraak tijdens een bezoek van Mirjam van ’t Veld en Cora-Yfke Sikkema, burgemeesters van Groningen en Oldambt, aan het UMCG. Samen met Bas Wallis de Vries(bestuurder Ommeland Ziekenhuis), UMCG-bestuurder Ate van der Zee en meerdere UMCG’ers die veel met AI werken, had zij een gesprek over de kansen van AI in de zorg en de meerwaarde die een AI-Factory in Groningen kan hebben.
Haalbaarheid AI-Factory
De Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) onderzoekt momenteel de haalbaarheid van zo’n AI-Factory in Groningen. Die biedt niet alleen mogelijkheden voor AI-ontwikkelingen in de zorg, maar ook voor andere sectoren en bedrijven. De provincie lijkt kansrijk: vanwege de bedrijven en kennisinstellingen in Noord-Nederland die hieraan kunnen bijdragen, de beschikbare energie en de mogelijke locaties.
Om de komst van de AI-Factory te realiseren, moet de regio samen met het Rijk een voorstel indienen bij de Europese Commissie. Die financiert de helft van de kosten van de AI-Factory, de andere helft is voor de regio en het Rijk. Binnenkort wordt besloten of er vanuit het Nij Begun-initiatief geld beschikbaar wordt gesteld voor de mogelijke komst van een AI-Factory naar Groningen, als financiële bijdrage vanuit de regio.
Heilloze richting
Hoe vertaalt dit zich naar de Nederlandse zorg? Nederland vergrijst, en omdat oudere mensen meer zorg nodig hebben, stijgen de zorgkosten en zijn er meer handen aan het bed nodig. “Maar de weg naar meer mensen aan het bed is een heilloze richting”, meent Wallis de Vries. “We hebben vooral slimmere zorg nodig.”
AI kan helpen om die slimmere zorg te realiseren en een AI-Factory kan dan weer helpen bij het realiseren van de benodigde AI-toepassingen. Zo’n AI-Factory bestaat in de woorden van Klein Nagelvoort – Schuit uit drie elementen: opslag- en rekenkracht van supercomputers, toegang tot databronnen waar we zelf van bepalen aan wie we die beschikbaar stellen én kennisinstellingen en talent om met deze data te werken. “De meerwaarde zit in de combinatie van deze drie elementen.”
De bestuurder van het UMCG vindt het ontzettend belangrijk om zo’n faciliteit in de eigen regio te hebben. Het vermindert bijvoorbeeld de afhankelijkheid van andere landen of big-techbedrijven, het trekt bedrijven aan die zich in Groningen willen vestigen om met ons samen te werken én het helpt om talentvolle mensen te behouden en aan te trekken. “Hiermee maak je jezelf onmisbaar voor Nederland en Europa en ben je the place to be op het gebied van AI en big data. Door hierop in te zetten, versterken we de zorg en kwaliteit van leven in onze regio.”
Belang AI in zorg
Enkele voorbeelden onderstrepen het belang van AI-toepassingen in de zorg. Zo vertelt adjunct-hoogleraar en afdelingshoofd Radiologie Derya Yakar hoe zij middels AI ziektebeelden kan detecteren en voorspellingen kan doen over wanneer patiënten welke behandeling nodig hebben.
Samen met het Radboud UMC voerde Yakar een onderzoek uit waarbij zowel AI als radiologen 10.000 MRI-beelden van patiënten met prostaatkanker bestudeerden. De kort-door-de-bocht conclusie: de computermodellen scoorden beter dan de radiologen. “We zijn zeker nog niet zover dat we volledig op de modellen kunnen vertrouwen”, benadrukt Yakar. “Het systeem ziet ook dingen over het hoofd. Maar als je een model goed traint en het dan op een dataset loslaat, heeft dat ontzettend veel waarde voor zowel de arts, die meer tijd overhoudt, als voor de patiënt, die beter geholpen wordt.”
Aanpak gezondheidsverschillen
Wallis de Vries (Ommelander Ziekenhuis) schetst verder de koppeling tussen AI-ontwikkelingen en het Ommeland. Tussen regio’s, tussen steden en dorpen, maar ook binnen één dorp of stad zijn er grote gezondheidsverschillen tussen mensen. Dat geldt zeker ook in Noord- en Oost-Groningen. Data kunnen helpen om inzicht te krijgen in de verschillen én ze aan te pakken, bijvoorbeeld met preventief gedrag.
De bestuurder ziet mede daarom graag Noord- en Oost-Groningen de toepaslocatie worden van veel onderzoek dat met behulp van AI gedaan kan worden. “Het Ommeland moet dé plek worden waar we AI in de zorg testen, toepassen en opschalen om zo de impact te maken die broodnodig is.”
Koplopers op AI-gebied
Het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg en Waalwijk en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) werden in het voorjaar van 2024 door het Actie Leer Netwerk (ALN) benoemd tot Koploper op het gebied van AI. De twee ziekenhuizen kregen deze erkenning omdat ze destijds als eerste ziekenhuizen buiten de VS generatieve kunstmatige intelligentie (AI) inzetten om de werkdruk van medewerkers te verlichten.
Onder de noemer ‘Kunstmatige intelligentie in het epd vermindert de administratielast’ integreren het ETZ en het UMCG AI in het elektronisch patiëntendossier (EPD). De generatieve AI schrijft conceptantwoorden op vragen van patiënten, die zorgverleners vervolgens alleen nog maar hoeven te checken en te versturen. Dit scheelt het ziekenhuis veel tijd en administratie en verzekert patiënten toch van een goede zorg. Het AI-gegenereerde antwoord wordt altijd gecheckt door de arts, die – waar nodig – via een link in het antwoord nog de juiste dossierstukken erop na kan slaan. Ook is het antwoord aanpasbaar of te vervangen.
Samen werken aan AI
In december 2024 verscheen in ICT&health magazine editie 6 een uitgebreid artikel over het werk van het applied AI accelerator lab van UMC Groningen. Hier werken onderzoekers, tech-deskundigen en clinici samen aan toegepaste oplossingen met AI om het werk van zorgprofessionals lichter én leuker te maken. Voor het eigen ziekenhuis, maar ook met het oog op opschalen naar de bredere gezondheidszorg, zo stelde kartrekker Bart Scheerder: “Deze technologie is zó beloftevol: we helpen de zorg pas echt verder als we hier samen aan werken.”
VWS-minister Fleur Agema noemt generatieve (gen) AI al langer een oplossing voor het personeelstekort in de zorg. De vraag is alleen: op welke manier landt deze nog relatief nieuwe technologie in de ziekenhuizen? Met die vraag houdt het Groningse applied AI accelerator lab zich bezig. Bart Scheerder is als business developer AI bij UMCG Innovation Center kwartiermaker van het lab. “De wijze waarop iemand werkdruk of juist werkplezier ervaart, is subjectief”, stelt hij. “Het zijn zachte waarden. Als je het aanpakt, levert het niet meteen financiële baten op. Dat gebeurt pas op langere termijn, bijvoorbeeld door minder burnouts.”
Nut van AI
Een interessant voorbeeld van het nut van AI volgens Scheerder: hoeveel medisch specialisten zitten niet om tien uur ‘s avonds hun afspraken op de poli van de dag erna voor te bereiden? Scheerder: “Bij ons heel veel. We zien dan een piek in het aantal inlogs in ons EPD.”
Door AI in te zetten kunnen samenvattingen razendsnel gemaakt worden. Het lezen daarvan en eventueel nog wat verdere naslag kost de artsen daardoor veel minder tijd. “Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis en UMCG hebben een studie gedaan waarin we artsen een samenvatting lieten schrijven van een dossier, wat gemiddeld zeven minuten kostte”, vervolgt Scheerder. “AI kan dit in vijftien seconden, en de kwaliteit doet niet onder voor een arts.”
