Het zichtbaar maken van psychiatrische aandoeningen in de hersenen heeft uiteindelijk als doel om gerichtere en persoonlijkere behandelingen voor patiënten mogelijk te maken. Ziekten als depressie, schizofrenie en autisme, hebben elk een kenmerkende neurologische signatuur. Dit impliceert dat de hersenfunctie van mensen met deze aandoeningen verschillend is, wat resulteert in diverse vormen en groottes van hersenen.
De traditionele aanpak om hersenveranderingen te onderzoeken was gebaseerd op groepsgemiddelden van patiënten met dezelfde aandoening. Die benadering is echter beperkt omdat deze geen inzicht biedt in de unieke hersenpatronen van individuele patiënten.
Standaardmodel hersengrootte
Bij het onderzoek werd gewerkt met een innovatieve methode, die is ontwikkeld door onderzoekers van Radboudumc en Monash University. Het gaat om een gedetailleerde analyse van individuele hersenen, waarbij gebruik wordt gemaakt van nieuwe statistische technieken ontworpen door Andre Marquand van Radboudumc, die recentelijk nog benoemd werd tot hoogleraar Computational Psychiatry aan Radboudumc en Radboud Universiteit.
Het nieuwe onderzoek samen met Monash University heeft als startpunt een standaardmodel van hersengrootte op basis van leeftijd en geslacht, waarna afwijkingen van dit model worden berekend. Deze benadering is vergelijkbaar met groeidiagrammen in de kindergeneeskunde, waarbij individuele verschillen worden geïdentificeerd.
Psychiatrische aandoening zichtbaar
Bij elke psychiatrische aandoening identificeerden de onderzoekers niet alleen afwijkingen in hersenvolume, maar ook andere verschillen. Bijzonder is dat ze binnen dezelfde aandoening maar bij 7 procent van de mensen een grote afwijking in hetzelfde hersengebied zagen. “Omdat de onderlinge verschillen binnen dezelfde aandoening zo groot zijn, is het moeilijk om een behandeling of oorzakelijke mechanisme aan te wijzen door alleen naar het groepsgemiddelde te kijken”, zegt Alex Fornito. “Bovendien kan het ook verklaren waarom mensen met dezelfde diagnose onderling toch sterk kunnen verschillen in symptomen en behandelresultaten.”
Hersenveranderingen beter begrijpen
Verdere analyse onthulde dat hersengebieden met afwijkingen vaak samenwerken in netwerken. Wanneer een gebied disfunctioneert, heeft dit gevolgen voor het hele netwerk. Elke aandoening wordt gekenmerkt door een uniek netwerk, wat verklaart waarom symptomen en behandelresultaten variëren. Het onderzoeksteam gebruikte de inzichten om potentiële behandelpunten te identificeren en te komen tot meer diverse en specifieke behandelingsmogelijkheden. De locatie van een aandoening in de hersenen kan variëren, wat wijst op meerdere onderliggende mechanismen voor dezelfde diagnose. Deze nieuwe benadering benadrukt zonder meer de behoefte aan geïndividualiseerde behandelplannen.
De ontwikkelde aanpak biedt een beter begrip van hersenveranderingen op verschillende niveaus, van specifieke regio’s tot grootschalige hersencircuits en netwerken. Dit leidt tot een verhoogd inzicht in hoe de hersenen van individuen met psychiatrische aandoeningen worden beïnvloed. De bevindingen van dit onderzoek, geleid door Marquand, Segal en Fornito, markeren zodoende een keerpunt in het begrijpen van psychiatrische aandoeningen. Door het unieke karakter van hersenveranderingen binnen dezelfde diagnose te identificeren, wordt mogelijk de deur geopend naar op maat gemaakte behandelingen en betere resultaten voor individuele patiënten.
