Onderzoekers van het Eindhovense Santeon-ziekenhuis Catharina hebben de afgelopen maand een belangrijke stap gezet in het ontwikkelen van een slim voorspelmodel voor valpartijen. Het model kan helpen om te bepalen welke (oudere) patiënten op de afdelingen geriatrie en neurologie géén verhoogd valrisico hebben tijdens opname in het ziekenhuis. De komende maanden wordt bestudeerd of het model ook in de praktijk geschikt is.
De betrokken onderzoekers zijn al enkele jaren bezig met onderzoek naar het voorspellen van valpartijen bij opgenomen patiënten. Zij werkten eerst met een model dat ontwikkeld en getest werd op patiëntendossiers uit het verleden. Sinds 15 april is dat slimme voorspelmodel gekoppeld aan de live elektronische patiëntendossiers, vertelt geriater dr. Carolien van der Linden. “Het gaat om mensen die zijn opgenomen op de afdelingen geriatrie en neurologie. Twee keer per dag wordt voor hen een risicoscore berekend. Die zegt hoe groot of klein de kans is dat zij gaan vallen.”
Praktische geschiktheid voorspelmodel
De komende vier maanden gaan de onderzoekers – naast Van der Linden ook arts-assistent Wendy Leurs en verpleegkundig onderzoeker Marjolein Groeneveld - samen met het AI Expertisecentrum van het ziekenhuis bepalen of het voorspelmodel op basis van de nieuwe data geschikt is voor praktische voorspellingen. Het voorspelmodel draait in deze periode slechts op de achtergrond, om te kunnen zien of het ook werkt op live data om een val te kunnen voorspellen.
Het huidige onderzoek wordt gefinancierd vanuit het Catharina Onderzoeksfonds. Na afronding ervan moet er eerst vervolgonderzoek komen. Een praktische toepassing voor ziekenhuizen of partijen als VVT-instellingen zal dus nog op zich laten wachten, stelt Van der Linden.
Werklast verpleging verlagen
Het model moet vooral voorspellen welke patiënten niet gaan vallen. De insteek van de onderzoekers is dan ook om de werklast voor de verpleging te verlagen en alarmmoeheid te voorkomen. Nu krijgt bijna elke patiënt op de afdeling geriatrie een bewegingssensor. Er gaat een alarm af als iemand valt, maar het is ook vaak vals alarm, omdat er bijvoorbeeld een deken beweegt of de patiënt zijn zakdoek laat vallen. Van der Linden: “Daardoor kan de scherpte van de verpleegkundigen afnemen. Waar we naartoe willen: minder patiënten met een sensor zonder dat er meer mensen vallen.”
Ook als het succes wetenschappelijk aangetoond wordt, moet het voorspelmodel niet alles bepalend worden, meent Van der Linden. “De boodschap aan verpleegkundigen is en blijft: gebruik zelf je gezond verstand. Het moet iets zijn dat ondersteunend is in hun besluitvorming voor valpreventieve maatregelen. Gelukkig willen zij dat juist zo gebruiken. Wat we de komende maanden ook gaan onderzoeken is of verpleegkundigen op het model durven te vertrouwen.”
Groei van het model
Het slimme voorspelmodel is inmiddels gebaseerd op een aantal woorden die verpleegkundigen opschrijven in vrije tekst van patiëntendossiers. Voorbeelden zijn ‘ontslag’, ‘normaal’ en ‘spontaan’. Ook de leeftijd van de patiënt en het gebruik van verschillende soorten medicatie zijn toegevoegd aan het model. Daarmee is het model uitgebreid ten opzichte van twee jaar geleden, toen het puur om textmining – het gebruik van woorden – ging.
Van der Linden ziet als stip op de horizon het gebruik van het voorspelmodel in alle Nederlandse ziekenhuizen, met mogelijk ook toepassing in verzorgings- of verpleeghuizen en door de thuiszorg. Nog mooier zou zij het vinden als het model gebruikt kan worden voor andere aandoeningen of risico’s. “Er zijn al diverse artsen in dit ziekenhuis en elders in het land die onderzoeken of textmining ook te gebruiken is voor hun expertise.”
De Technische Universiteit Eindhoven was betrokken bij het onderzoek naar het voorspelmodel. De TU/e kijkt vooral naar hoe alle signalen die het voorspelmodel genereert, eruit kunnen komen te zien. En bij wie en op welke manier ze terecht komen. En idealiter zouden de alarmsignalen voor patiënten met een hoog valrisico anders zijn dan patiënten met een laag valrisico. Zodat het nóg duidelijker wordt dat er nood aan de man is, stelt Van der Linden tot slot.
Bredere inzet AI
Het Catharina Ziekenhuis heeft de afgelopen jaren steeds vaker AI-technologie ingezet, voor betere behandelingen of diagnostiek. Zo onderzocht een team van cardiologen in 2022 of het met behulp van kunstmatige intelligentie mogelijk is hartfalen te diagnosticeren uit een enkel hartfilmpje. Een ontwikkeling die, als hij succesvol zou zijn, kunstmatige intelligentie naar de spreekkamer van de cardioloog brengt. Verder begon het ziekenhuis in juni 2022 met AI-gegenereerde planning voor de bestraling van borstkanker. Dit initiatief is gebaseerd op een afstudeeropdracht van PDEng-student Nienke Bakx van de TU/e, waarbij zij onderzoek deed naar het gebruik van kunstmatige intelligentie voor het maken van bestralingsplannen bij borstkankerpatiënten.
