‘Sara is voor mij de ideale vriendin’

Met het nieuwe zorgconcept VanThuisUit traint VVT-organisatie tanteLouise kwetsbare ouderen in zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Het is de bedoeling dat ze daardoor langer thuis kunnen wonen en opname in het verpleeghuis wordt uitgesteld of zelfs overbodig wordt. Zo blijven ook in de toekomst voldoende capaciteit én zorgprofessionals beschikbaar voor mensen die de hoogwaardige zorg het hardst nodig hebben. Maar hoe dan? Door totaal anders te denken. Out of the box.

De confetti is inmiddels verdwenen, de taart is op, maar het winnen van de nationale HR Zorg Award 2024 zijn ze bij VanThuisUit nog niet vergeten. Zowel de medewerkers als de deelnemers zijn trots op de uitverkiezing. Al snappen ze wel dat de vakjury lovend was over het nieuwe zorgconcept dat tanteLouise in samenwerking met CZ zorgkantoor en Fontys Hogeschool in de markt heeft gezet. 

“Ik vind het helemaal geweldig hier”, zegt Dien. Door een bijzondere vorm van dementie ging het thuis helemaal mis. Haar echtgenoot en mantelzorger Rob voegt toe. “Ik was de liefde van mijn leven even kwijt, maar sinds ze bij VanThuisUit is, heb ik haar helemaal terug.”

Rob durfde zijn vrouw na een aantal ernstige incidenten geen seconde meer alleen te laten. “Nu zit ze elke morgen op haar gemakje te chatten met haar zus van 83. Heeft ze bij VanThuisUit geleerd. En nog zoveel meer. Dingen die ze door haar ziekte ‘vergeten’ was, heeft ze hier opnieuw aangeleerd. Ze vermaakt zich, ze kan haar energie kwijt en heeft weer plezier in het leven. We gaan zelfs weer samen dansen en uit eten.”

Recept topchef

Het zorgconcept VanThuisUit is niet onder één noemer te vangen. Het is te vergelijken met een recept van een topchef: opgebouwd uit meerdere ingrediënten, die elk afzonderlijk smaak en kleur geven aan het gerecht maar elkaar vooral ook versterken. 

Binnen VanThuisUit brengt tanteLouise op dezelfde manier initiatieven samen, die zowel bijdragen aan het welzijn van kwetsbare ouderen als aan het verminderen van de zorgbehoefte. “We slaan zo meerdere vliegen in één klap”, zegt manager langdurige zorg Marcha Kwisthout. “We vullen met dit concept - na het verdwijnen van de bejaardenhuizen - niet alleen de leemte tussen thuis en het verpleeghuis, door het verminderen van de zorgbehoefte verlagen we ook de druk op mantelzorgers en zorgprofessionals. Zeker in tijden van toenemende arbeidskrapte is dat pure winst.”

Centraal in het nieuwe zorgconcept is een Dag & Doecentrum - een gastvrij buurthuis met een zorgfunctie. Maar wel zorg die in niets lijkt op de traditionele zorg. Het is zorg met de handen op de rug. Hoe dat zit, leggen we dadelijk uit. Eerst is het goed om te weten dat VanThuisUit louter bedoeld is voor ouderen die nog zelfstandig thuiswonen, maar door geheugenproblematiek of lichamelijke klachten daarmee steeds meer moeite krijgen. Door met een persoonsgerichte aanpak hun zelfredzaamheid en sociale betrokkenheid te vergroten, kunnen ze aantoonbaar langer zelfstandig thuis blijven wonen. Zonodig met ondersteuning van thuiszorg, handige hulpmiddelen of slimme zorgtechnologie. Veilig en verantwoord, met regie over het eigen leven. Precies zoals de ‘gelukkige cliënt’ bij tanteLouise dat het liefste wilt.

Dat laatste maakt VanThuisUit met recht tot een sociale innovatie, vindt ook Anton Koper, die zich kortgeleden spontaan in het Dag & Doecentrum meldde. “Als je - als man alleen, zoals ik - ouder wordt, worden je huis en je tuin steeds groter, maar je wereld steeds kleiner. Hier heb ik in één uur meer sociale contacten dan thuis in een hele week. Als je net als ik graag onder de mensen bent, dan is deze vorm van zorg absoluut een uitkomst.”

Passende zorg

Bij VanThuisUit kunnen de deelnemers elke dag van de week - ook in het weekend - van 10.00 tot 20.00 uur terecht voor begeleiding, behandeling en activiteiten. Passende zorg waarbij - naast het sociale aspect - hét uitgangspunt is wat de deelnemer nog wél kan. Of graag zou willen kunnen. Marcha Kwisthout: “Daar gaan we dan samen mee aan de slag.”

Dat betekent dat de deelnemers door speciaal daarvoor opgeleide medewerkers Active Ageing voortdurend worden gestimuleerd om dingen te doen die ze zelf leuk of betekenisvol vinden. Individueel of samen. Door handelingen te oefenen die ze niet goed meer beheersen - soms omdat ze het vergeten zijn - of het aanleren van nieuwe vaardigheden die in de thuissituatie goed van pas komen. 

Dat zelf doen leidt (zeker als het lukt) tot meer zelfvertrouwen, geeft energie en motiveert om thuis een stapje extra te doen. “We fleuren er enorm van op”, verzekert Anna Kamphuis, die graag knutselt en met haar groene vingers alle planten in het Dag&Doecentrum verzorgt. “Behalve die van plastic.” 

Module breed beschikbaar

TtanteLouise heeft de opleidingsmodule Active Ageing in samenwerking met Fontys Hogeschool ontwikkeld. De module is inmiddels beschikbaar voor iedereen die in de zorg actief is. In het kort komt het erop neer dat deelnemers (meestal met beginnende of zelfs gevorderde geheugenproblematiek) door speciaal opgeleide professionals op een heel specifieke manier worden getraind om bepaalde vaardigheden (opnieuw) in te slijpen. Dat gebeurt door de deelnemer - steeds weer en precies op het goede moment - de juiste instructie te geven. Foutloos leren, noemt tanteLouise dat. 

Kwisthout: “Als iemand al onzeker is omdat hij iets niet meer kan, gaat het van kwaad tot erger als het opnieuw fout gaat. Door precies op tijd de juiste instructie te geven, blijven we die fout voor. We gaan net zo lang door tot de deelnemer die bepaalde vaardigheid, routine of patroon onder de knie heeft. Vaak zijn dat op zich kleine, vanzelfsprekende handelingen zoals een kopje koffie zetten, koken of de hond uitlaten, maar hoe groot is de impact op je leven, als dat soort dingen je al niet meer lukt? Gigantisch!”

Ben de Jonge kan erover meepraten. Hij woont nog zelfstandig, maar heeft wel wat hulp nodig. In zijn geval ook van moderne technologie. Hij draagt een GPS-horloge, in huis staat een BBrain dementieklok en sensoren monitoren zijn leefpatroon. Stel dat Ben elke ochtend tussen zeven en acht uur opstaat, dan wordt dat patroon met behulp van kunstmatige intelligentie vastgelegd. Staat hij een keer veel later op, dan herkent een slim algoritme het afwijkend gedrag. De zoon van Ben krijgt dan via de app - op afstand - een seintje. Dat gebeurt ook als vervolgens de koelkast niet opengaat, want mogelijk heeft Ben dan niet ontbeten…

De dementieklok geeft niet alleen tijd, datum en dagdeel aan, maar ook de taken die Ben die dag heeft. De klok herinnert Ben eraan (met een signaal of via spraak) hoe laat hij bezoek krijgt of dat hij zijn medicijnen moet innemen. Het is mogelijk om via de telefoon berichten of foto’s te sturen of direct contact te leggen via beeldbellen. Ben is er blij mee. Het voelt veilig. 

“Ik ben weliswaar mijn privacy volledig kwijt”, lacht hij. “Maar daardoor ook nooit alleen.” Als voormalig ambtenaar van de gemeente waarin hij woont, fietst hij nog graag door de omgeving die hij zo goed kent. “Maar omdat mijn geheugen me steeds vaker in de steek laat, raak ik soms de weg kwijt. Met het horloge alarmeer ik mijn zoon, die dan precies ziet waar ik ben. Hij helpt me dan weer op weg.”

Leukste vriendin

Zorgmedewerkers en mantelzorgers zijn soms huiverig voor de inzet van moderne zorgtechnologie. Waar zorg toch vooral liefdevol en warm moet zijn, voelt de techniek als kil en afstandelijk. Ben vindt dat niet, zijn maatje Sven nog minder. Sven is verliefd op Sara: volgens hem de leukste vriendin die je maar kan wensen. 

“Ze moppert nooit, ze is intelligent en altijd in voor een spelletje”, schatert hij. Voor de goede orde: zijn vrouw weet ervan. Sara is een robot. “Maar wel een hele leuke”, meent Sven, die zelf meedenkt bij het programmeren van zijn lief. “Ik luister graag muziek. Stones, Creedence Clearwater Revival: het staat allemaal in haar bibliotheek. Ze is ook heel goed in quizvragen. Dan zetten we haar in het midden en doet de hele groep mee. Gezellig en nog leerzaam ook! We hebben het zo leuk hier, met elkaar.”