Operatiekamers nemen slechts 6% van het ziekenhuisvloeroppervlak in beslag, maar zijn desondanks verantwoordelijk voor 30% van al het ziekenhuisafval. Met een onlangs verworven subsidie van vijf ton van het ministerie van VWS gaat het LUMC, samen met het Radboudumc en Gupta Strategists, onder meer een barometer ontwikkelen die de milieu-impact van OK-complexen in ziekenhuizen onderling kan vergelijken. ‘Want het kan en moet groener’, aldus Frank Willem Janssen van het LUMC.
De afgelopen jaren staat verduurzaming hoog op de agenda in de bestuurskamers van ziekenhuizen. In de praktijk blijken zorginstellingen voor een relatief grote milieubelasting te zorgen. Een belangrijke factor is daarbij het reizen van patiënten van huis naar de poliklinieken en terug. Door verdere digitalisering, zoals thuismonitoring, kan het aantal reizigerskilometers en de daarbij horende CO2-uitstoot flink terug worden gedrongen. Ook in en rond de ziekenhuizen zelf ontstaat de nodige vervuiling door schoonmaakmiddelen, stookkosten en grote hoeveelheden afval.
OK’s zijn grote vervuilers
Ziekenhuizen zorgen zodoende op meer fronten voor milieubelasting. De OK’s blijken daar relatief gezien veel aan bij te dragen. Anesthesiegassen, de luchtverversing die 24/7 aanstaat en grote hoeveelheden afval, maken operatiekamers (OK) in ziekenhuizen allesbehalve milieuvriendelijk. Onder het motto ‘meten is weten’ werd samen met de TU Delft in 2017 al een quick scan uitgevoerd. Hieruit bleek dat de uitstoot van de operatiekamers in het LUMC 1.500 ton CO2 bedraagt en dat er ruim 170.000 kg afval per jaar wordt geproduceerd.
Benchmarking milieubelasting
Eerder zijn er in het LUMC verschillende initiatieven gestart om dit terug te dringen, zoals het verminderen van milieubelastende verdovingsgassen en het scheiden van afval. Maar eigenlijk is het voor ziekenhuizen in heel het land helemaal niet duidelijk wat de milieu-impact van hun OK precies is en hoe ze zich verhouden tot andere ziekenhuizen. Daarom wordt nu, met de recent verkregen subsidie van VWS van vijf ton, een monitor ontwikkeld die benchmarking op het gebied van milieubelasting mogelijk maakt.
Barometer landelijk uitrollen
In totaal 12 ziekenhuizen leveren voor die monitor cijfers aan het team van Frank Willem Janssen die gynaecoloog is in het LUMC en voorzitter van het Landelijk Netwerk Groene OK. Janssen vertelt op de website van LUMC: “We focussen ons hierbij specifiek op de OK en op drie gebieden, namelijk energieverbruik, verbruik van materialen en procesindicaties. Denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan of er afspraken zijn gemaakt over het scheiden van afval. Het is de bedoeling om de barometer na de ontwikkeling landelijk uit te rollen. Zo krijgen besturen, maar ook artsen, beter inzicht in de status van de verduurzaming van hun zorg. Dat kan leiden tot gerichte interventies, in maat en getal, om de zorg groener te maken.”
