Acute nierschade die ontstaat tijdens ziekenhuisopnames wordt vaak te laat ontdekt en daardoor ook te laat behandeld. Daarom ontwikkelt dr. Christina Gant een speciaal computerprogramma (AKI-PATROL) dat artsen tijdig waarschuwt als er nierschade dreigt. Ze heeft hiervoor van de Nierstichting een speciale Kolff+ beurs ontvangen.
Acute nierschade ontstaat bij één op de vijf mensen die in het ziekenhuis belanden en dat is opvallend veel. Toch wordt de diagnose nog vaak gemist of wordt er te traag ingegrepen. Christina Gant, internist-nefroloog in opleiding aan het UMC Utrecht, legt op de website van de Nierstichting uit hoe dit komt.
“Medisch specialisten die mensen behandelen voor andere ziekten dan nierproblemen, zijn niet altijd gespitst op nierschade. Het gebeurt bijvoorbeeld dat de nierfunctie wel wordt gemeten, maar dat er pas dagen of maanden later actie wordt ondernomen. Dat is laat, want er kan dan al nierschade zijn ontstaan die vermijdbaar was geweest. Oók een verhoogd risico op acute nierschade vereist liefst meteen actie, maar die blijft nog steeds vaak achterwege. Er is dus meer kennis nodig over de risico’s van nierschade én over optimale nierzorg.”
Medicatiecheck
In het geval van acute of dreigende nierschade is het belangrijk dat de medicatie die iemand gebruikt goed wordt gecheckt. Zo nodig moeten met de medicijnen die de nierschade veroorzaken gestopt worden of moeten ze vervangen worden door ‘nierveilige’ alternatieven. Wanneer niet tijdig kan worden ingegrepen lopen mensen een sterk verhoogde kans op meer en zelfs blijvende nierschade. Uiteindelijk lopen betrokkenen zelfs een kans op nierfalen.
Gant wil artsen hier met haar computerprogramma alerter op maken. “Dit programma is een klinische beslishulp die automatische meldingen geeft bij een verhoogd risico op nierschade en bij acute nierschade. Het programma is inmiddels ontwikkeld en kan binnenkort worden getest. Dankzij de Kolff+-beurs kunnen we nu vaart maken.” Het vroeg vaststellen van nierschade is essentieel om andere, ergere, klachten en aandoeningen te voorkomen. Nierschade die onbehandeld blijft, kan onder andere leiden tot nierfalen en hart- en vaatziekten. In de praktijk blijkt dat veel patiënten pas klachten krijgen als de nierfunctie al gedaald is tot minder dan 25 procent.
Computerprogramma helpt beslissen
Het computerprogramma dat ze ontwikkeld heeft, geeft een melding als er bloeduitslagen zijn die wijzen op acute nierschade. Tevens krijgt de gebruiker een boodschap dat aanvullende diagnostiek en aanpassing van de behandeling mogelijk nodig zijn. Ook als iemand een verhoogd risico heeft op acute nierschade meldt de computer dit en geeft hij concrete adviezen om dit te voorkomen. Tevens verschijnt er een waarschuwing als een arts middelen voorschrijft die de nieren beschadigen.
Betreffende meldingen komen binnen in de ziekenhuisapotheek. De apotheker neemt vervolgens conctact op met de arts, die -indien medisch mogelijk - de behandeling kan aanpassen. “Uit eerder onderzoek weten we dat zo’n beslishulp de meeste nierschade voorkomt, als die concrete medicijnadviezen geeft”, aldus Gant. “En in Nederland bewaakt de apotheek het medicijngebruik. Bovendien bleek het ook praktisch het handigst om de AKI-PATROL te installeren in de apotheeksystemen.”
Strenge wetgeving
Het computerprogramma is inmiddels klaar en gaat nu de testfase in. Opvallend is dat Christina Gant één van de eersten in Nederland is die een dergelijke beslishulp realiseert. Ondanks het feit dat er steeds meer slimme EPD’s en ICT-opties zijn, blijft het namelijk complex om zo’n computerhulp te realiseren. Gant legt uit hoe dat komt: “Beslishulpen hebben zo hun uitdagingen, want ze vallen officieel onder de medische hulpmiddelen. En daarvoor gelden strenge, wettelijke regels bijvoorbeeld omtrent het beheer van alle data. Dat is natuurlijk super belangrijk, maar dat maakt het ook complex en kostbaar om zo’n computerprogramma daadwerkelijk te realiseren.”
Multidisciplinair
Wat het ontwerpen van zo’n computerprogramma extra ingewikkeld, maakt is dat er vele disciplines bij betrokken zijn. Bij AKI PATROL zijn bijvoorbeeld klinisch chemici betrokken, apothekers,
ICT-afdelingen, implementatiedeskundigen en – natuurlijk - internist-nefrologen. Gant kent zelf de beslisregels omtrent AKI heel goed en weet wanneer er risico is op nierschade en wat je dan moet doen. “Maar ik weet niet hoe je meldingen automatiseert in een patiëntendossier. ICT’ers weten dat wel, maar zij weten weer niet welke processen in de kliniek een geautomatiseerde oplossing nodig hebben. Het bouwen van bruggen tussen al die disciplines vind ik leuk.” Zo zorgde ze er bijvoorbeeld voor dat AKI-PATROL geschikt is voor de twee meest gebruikte ICT-ziekenhuissystemen. Op die manier kan deze innovatieve klinische beslishulp straks zelfs in 9 van de 10 Nederlandse ziekenhuizen worden gebruikt!
