Beslissers in de zorgsector verwachten dat de digitale transformatie van hun sector de komende jaren in drie stappen plaatsvindt. Momenteel wordt er vooral veel geïnvesteerd in vormen van telezorg, zoals zorg/monitoring op afstand en teleconsulten. Dit is mede een gevolg van de coronacrisis. In de komende jaren verschuiven de investeringen in digitalisering echter naar toepassen van AI-technologie zoals machine en deep learning. Dat blijkt uit de gistermiddag gepubliceerde Future of Health Index van Philips.
Uit deze jaarlijkse studie onder 2.800 zorgbeslissers uit 14 landen komt verder naar voren dat naast digitale transformatie ook duurzaamheid, ondanks de coronacrisis, hoog op de agenda staat. Dit was een verrassende uitkomst, stelt Jan Kimpen, Philips Chief Medical Officer, omdat de beslissers ondervraagd werden te midden van de coronacrisis. Duurzaamheid betreft zowel digitale ondersteuning van het blijvend leveren van kwalitatief hoge zorg als een kleinere CO2-footprint.
Gebrek aan interoperabiliteit
Tijdens de presentatie was onder meer Wim van Harten, bestuursvoorzitter van het Arnhemse Rijnstate, te gast. Van Harten stelde net als Philips-CMO Kimpen dat gebrek aan interoperabiliteit nog altijd een belangrijk obstakel is voor het opschalen van digitale zorg. Rijnstate werkt op de locatie in Elst samen met technologiepartners en de TU Twente aan een polikliniek van de toekomst. verder noemde Van Harten de grote verschillen in digitale geletterdheid en toegang tot basisvoorzieningen zoals internet nog uitdagingen om iedereen goede digitale zorg te bieden.
"Leiders in de gezondheidszorg hebben uit de eerste hand gezien welke rol digitale gezondheidstechnologie de afgelopen maanden heeft gespeeld, waardoor de zorg in uiterst moeilijke omstandigheden kon worden gewaarborgd", aldus Kimpen in het voorwoord van de Nederlandse versie van de Future health Index. "Velen kijken daarom ook kritisch naar de technologische mogelijkheden van hun eigen instelling bij het overwegen van volgende stappen. Voor de digitale transformatie zullen slimme samenwerkingsverbanden en zinvolle partnerschappen cruciaal zijn."
Zorg op afstand topprioriteit
Crisisrespons en een verschuiving naar zorg op afstand (genoemd door 71%) behoren tot de topprioriteiten van leiders in Nederlandse ziekenhuizen en zorginstellingen, ten koste van hun doelstellingen van vóór de pandemie. Over drie jaar zal de aandacht voor zorg op afstand echter sterk dalen in Nederland. Slechts 7 procent van de beslissers noemt het dan nog een topprioriteit, tegen 20 procent gemiddeld. Mogelijk komt dit omdat Nederland verder dan gemiddeld is met initiatieven voor zorg op afstand.
Ondanks uitdagingen veroorzaakt door de Covid-19 pandemie, zoals een stuwmeer aan uitgestelde verwijzingen en behandelingen, zijn beslissers in de gezondheidszorg in Nederland optimistisch over de toekomst. Zij hebben vertrouwen in het Nederlandse gezondheidssysteem. Tegelijk blijven ze gefocust op noodzakelijke plannen voor na de pandemie.
Value based care
Ook value based care blijft een aandachtspunt voor Nederlandse leiders in de gezondheidszorg. Bijna twee keer zoveel beslissers in de studie maken plannen om in de toekomst value based (health)care te leveren als het gemiddelde van de ondervraagde leiders in de 14 landen. Bovendien werkt 18 procent van de Nederlandse leiders al met value based care-modellen of is op zoek naar nieuwe betalingsmodellen.
Volgens Nederlandse deskundigen op het gebied van value based care belemmerden onderliggende problemen in het Nederlandse zorgstelsel zoals slecht geïnformeerde patiënten en medewerkers en onvoldoende kennis over de definitie van patiëntwaarde de afschaffing van betalingsmodellen op basis van volume.
De reden waarom Nederlandse leiders in de gezondheidszorg zich steeds meer richten op value based care zijn wellicht de hoge kosten van de Nederlandse gezondheidszorg in relatie tot vergelijkbare landen. In 2018 en 2019 besteedde Nederland 10 procent van zijn bruto binnenlands product (bbp) aan gezondheidszorg, waarmee het land op de tiende plaats staat in Europa. 21 andere Europese landen geven minder uit.
Vertrouwen in zorgstelsel
94 procent van de ondervraagde beslissers vertrouwt erop dat het Nederlandse zorgsysteem ondanks zwakke plekken zoals hoge werkdruk en gebrek aan personeel ook in de toekomst nog kwaliteitszorg kan leveren. Een kleinere 71 procent verwacht dit van de eigen zorginstelling. Ook de overheidsrol in het versterken van de weerbaarheid van het zorgstelsel wordt vooral als positief beschouwd (81%).
De COVID 19 pandemie heeft de inzet van e-health in Nederland versneld. Uit een survey onder huisartsen in Nederland bleek dat 72 procent eind april 2020 gebruik maakte van videoconsulten. De coronapandemie heeft digitale ontwikkelingen enorm versneld, merkt ook Van Harten.
Versnelde digitale transformatie
"We hebben twee jaar geleden een digitale strategie geformuleerd. met name de tijdlijn hebben we moeten herzien. Eén van onze doelen was om van 750 bedden voor een regio van een half miljoen inwoners naar een half miljoen virtuele bedden te gaan. Met digitaal ondersteunde zorg moeten mensen vaak ook thuis behandeld kunnen worden. We hadden hiervoor vijf jaar ingepland. Die digitale transformatie ging het afgelopen jaar echter veel sneller. Zo hebben we nu al 10 procent van onze Covid-19 patiënten thuis behandeld via onze virtual ward."
Ook wordt business information via dashboarding veel meer toegepast om betere inzichten te krijgen in bijvoorbeeld de capaciteit van het ziekenhuis. Zo werd vorig jaar - versneld als gevolg van de coronacrisis - het virtueel zorgcentrum geopend. Daar wordt via een dashboard continu de capaciteit van het ziekenhuis gemonitord. Indien nodig kan daar ook direct op gereageerd en gehandeld worden. Hij merkt echter dat ondanks veel stappen in de goede richting, gebrek aan interoperabiliteit een obstakel blijft voor digitalisering. Kimpen van Philips stelt dat dit al sinds de eerste versie van de Future Health Index, zes jaar geleden, hoog op de lijst van uitdagingen staat.
Digitale transformatie in drie stappen
In hun aanpassingen aan de immense veranderingen van het afgelopen jaar lijken leiders in de gezondheidszorg in Nederland te kiezen voor drie stappen in de aanpak van de digitale transformatie:
- Investering op korte termijn in e-health om de zorgverlening tijdens de pandemie te ondersteunen. Door belangrijke beleidswijzigingen en overheidsinitiatieven werd een snelle invoering mogelijk.
- Investeringen in kunstmatige intelligentie (AI) voor intensiever gebruik in de toekomst, nu leiders op zoek zijn naar geavanceerde technologieën om de operationele efficiëntie en de zorgresultaten op de langere termijn te verbeteren.
- Partnerschap en samenwerking met andere ziekenhuizen en zorginstellingen, IT-bedrijven voor de gezondheidszorg en andere bedrijven in de sector om het gebruik van deze technologieën te vergemakkelijken.
AI wordt topprioriteit
Hoewel AI op dit moment geen topprioriteit is, wordt dit in de toekomst naar verwachting een belangrijk investeringsgebied. Voorspellende technologieën in de gezondheidszorg, zoals AI-variant machine learning, worden als bijzonder belangrijk beschouwd. Grofweg twee derde van de Nederlandse leiders in de gezondheidszorg zien deze als een gebied waarin het meest moet worden geïnvesteerd om kwalitatief goede zorg te blijven leveren.
Ongeveer driekwart van de Nederlandse leiders in de gezondheidszorg zegt dat ze over drie jaar het liefst zien dat hun ziekenhuis of zorginstelling specifiek in AI technologie investeert. Overheidsinitiatieven zorgen waarschijnlijk voor een snellere adoptie. Zo ontwikkelt VWS momenteel een handboek voor AI-implementatie in de zorgsector.
Beslissers verwachten allerlei voordelen van AI. Ze zijn met name geïnteresseerd in toekomstige investeringen in AI-mogelijkheden die de operationele efficiëntie optimaliseren (47%) en diagnostiek integreren (41%). In AI-toepassingen om behandelresultaten te voorspellen verwacht 29 procent over drie jaar te investeren; bij klinische beslisondersteuning is dit 21 procent.
Ongeveer een derde van ondervraagde Nederlandse beslissers meent als derde stap in digitale transformatie dat strategische partnerschappen en samenwerkingsverbanden noodzakelijk zijn om met succes digitale gezondheidstechnologieën te implementeren. Zij achten dit van cruciaal belang voor interoperabiliteit (26%), voor interne cultuurverandering (18%) of voor investeringen in de technologische infrastructuur (11%).
