Om de behandeling van agressieve lymfeklierkanker te kunnen versnellen, heeft het eigen laboratorium van het LUMC lichaamseigen afweercellen ontwikkeld. Dankzij deze innovatie op het gebied van kankertherapie kan de wachttijd voor een behandeling worden teruggebracht van vier weken naar zeven dagen.
De therapie die wordt ingezet bij de behandeling van agressieve lymfeklierkanker is de zogenoemde CAR-T-celtherapie. Hierbij wordt T-Lymfocyten gebruikt. Dit zijn genetisch gemodificeerde lichaamseigen afweercellen van de patiënt. Die worden vervolgens in de kankertherapie gebruikt om de kankercellen aan te vallen. Tot voor kort moest het LUMC deze T-lymfocyten extern laten ontwikkelen. Vanaf nu kunnen kan de genetische modificatie van die lichaamseigen afweercellen echter in het eigen laboratorium van het LUMC ontwikkeld worden. Bij de eigen productie van de CAR-T-celtherapie wordt gebruik gemaakt van het vakmanschap van het lab en een goede samenwerking tussen diverse afdelingen.
Werking CAR-T-celtherapie
De T-cellen worden door de afdeling Hematologie van het LUMC uit het bloed van de patiënt gehaald. Vervolgens worden de betreffende cellen zodanig gemodificeerd dat ze in staat zijn de kankercellen beter te herkennen en vernietigen. Die gemodificeerde cellen worden CAR-T-cellen genoemd. Deze cellen worden via een infuus toegediend aan de patiënt.
Bijna de helft van de patiënten (45%) die lijden aan een bepaalde vorm van agressieve lymfeklierkanker lijkt dankzij deze celtherapie te genezen. Voorheen werd deze agressieve lymfeklierkanker als uitbehandeld gezien. Met dit succes wordt CAR-T-celtherapie dan ook gezien als de grootste doorbraak van de afgelopen jaren in de behandeling van kanker.
"Tot voor kort vond de productie van CAR-T-cellen plaats in het laboratorium van een fabrikant. Dat had grote nadelen. Het heen en weer sturen van de cellen duurde ruim vier weken. Behalve tijdrovend was het proces ook duur: per behandeling liepen de kosten al gauw op tot zo'n 500.000 euro. Bovendien was de exacte samenstelling van het product alleen bekend bij de farmaceut, wat kon leiden tot onzekerheid over de kwaliteit bij zowel patiënt als arts", vertelt Joost Vermaat, internist-hematoloog van het LUMC.
Onderzoek en bijwerkingen
In het LUMC zijn tot nu toe tien patiënten succesvol met zelfbereide CAR-T-cellen behandeld. De komende maanden worden nog meer patiënten met deze nieuwe, versnelde, celtherapie behandeld. Die behandelingen worden in studieverband (o.a. Atalanta) uitgevoerd. Het LUMC stelt dat de nieuwe therapie, omdat deze erg intensief is, ook enkele nadelen kent. Zo hebben alle patiënten nog te maken met bijwerkingen die meestal goed te behandelen zijn, maar in sommige gevallen zijn die zo ernstig dat de patiënt op de intensive care beland.
"Gelukkig gaan de ontwikkelingen bij deze nieuwe behandelmethode razendsnel. We streven ernaar om de effectiviteit te vergroten, bijwerkingen te verminderen, nieuwe CAR-T-producten te ontwikkelen voor andere kankersoorten en om de zorg goedkoper te maken door zelf de productie te doen. Een ambitieuze doelstelling, maar wij hebben er vertrouwen in", aldus Vermaat. De afdeling Hematologie van het LUMC gaat verder met de doorontwikkeling van de CAR-T-celtherapie. Dat doen zij samen met het bedrijf Cellpoint/Galapagos.
Kostenbesparing
Uiteraard is het genezen van patiënten die tot nu toe uitbehandeld leken te zijn, de grootste doorbraak. Niet alleen het verkorten van de wachttijd is een belangrijk voordeel, maar ook het feit dat de behandeling slechts een week hoeft te duren en dat het LUMC door de eigen productie nu precies weet hoeveel en welke cellen worden teruggeven aan de patiënt, zijn grote voordelen.
Plus, doordat het LUMC de gemodificeerde lichaamseigen cellen voor de CAR-T-celtherapie nu in haar eigen laboratorium kan produceren, heeft dit ook een impact op de kosten voor deze behandeling. Het LUMC schat dat dit een kostenbesparing van zo'n 80.000 euro oplevert.
De (door)ontwikkeling van bestaande en nieuwe therapieen voor de behandeling van kanker is een belangrijk speerpunt bij het streven naar het verlengen van de levensduur en genezing van patiënten. Een mooi voorbeeld van een breed initiatief hiervoor is de Oncode Accelerator die werd opgericht door Oncode Institute, samen met andere initiatiefnemers. Oncode Institute verenigt ruim 800 topkankeronderzoekers van academische en medische instellingen in Nederland om baanbrekende innovaties op het gebied van de diagnose en behandeling van kanker te stimuleren. Oncode Accelerator bouwt voort op deze wetenschappelijke basis om impact te creëren voor kankerpatiënten.
