Er zijn verschillende, digitale oplossingen die ervoor zorgen dat ouderen langer thuis kunnen wonen. Voorbeelden hiervan zijn medicijndispensers, personenalarmering en zorgrobots. Vilans is volop betrokken bij onderzoek naar de waarde van digitale en hybride zorgprocessen. Om de waarde van de toepassing van digitale zorg te bepalen, stelde Vilans in 2022 de Waardewaaier-methodiek op. Met deze methode kunnen onderzoekers nagaan welke bijdrage een hybride zorgproces levert aan de kwaliteit, toegankelijkheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van de geleverde zorg.
Het gaat hierbij onder meer om de kwaliteit van leven voor de cliënt, het werkplezier van de zorgwerknemers, de werkdrukverlichting en de versterking van het zelforganiserend vermogen van medewerkers en mantelzorgers. Onlangs zijn de onderzoeken die zijn uitgevoerd voor Anders Werken in de Zorg gepubliceerd.
Lotte Cornelisse is themacoördinator digitale zorg bij Vilans en vertelt dat de jaren onderzoek mooie uitkomsten heeft opgeleverd. “Tegelijkertijd gaan de ontwikkelingen snel en moeten we ook naar nieuwe innovaties onderzoek blijven doen om daar bewijs te vinden voor meerwaarde”, voegt Cornelisse toe. Dit start volgens haar al in de uitprobeerfase, waarin je alleen hypotheses hebt voor verwachte effecten. In deze trajecten zet je toepassingen in waarvoor nog geen bewijs is gevonden. “Daar ga je anders mee om dan wanneer er al geaccepteerd bewijs is”, voegt Cornelisse toe.
Consortium Waardebepaling
Vorig jaar is een landelijk Consortium Waardebepalend onderzoek opgezet, dat onafhankelijk waardebepalend onderzoek uitvoert. Meer dan twintig kennisinstellingen die praktijkgericht onderzoek doen naar de inzet van (digitale) technologische hulpmiddelen in de zorgsector, zijn daarbij aangehaakt. Namens Vilans is onderzoeker Henk Herman Nap daarbij betrokken. Hij is ook hoogleraar Value based digital care innovations aan de Eindhoven University of Technology.
Volgens Nap zijn er met het consortium grote stappen gezet. Zo hebben ze samen met de trekkers en ongeveer 35 onderzoekspartijen de methodiek voor uniforme waardebepaling verder doorontwikkeld, vond er matchmaking plaats tussen onderzoeksvraag en uitvoer. Ook hebben ze als consortium waardebepaling in een aantal maanden onderzoek gedaan naar bestaand bewijs binnen de VVT en GGZ voor onder meer: beeldzorg, hybride aanreiking van medicatie, planningssoftware, sensortechnologie en leefpatroonmonitoring, spraak gestuurd rapporteren. “We hebben kennisgenomen van de meerwaarde, maar ook van de kennishiaten. Er is dus zeker al veel onderzocht”, volgens Nap.
Geaccepteerd bewijs
Bij waardebepaling zijn veel stakeholders betrokken: van cliënten en zorgmedewerkers tot organisaties, zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten. Volgens Nap is het cruciaal om deze betrokkenen goed in kaart te brengen en om samen het meetplan te bepalen. Wat is van waarde voor hen? Uiteindelijk moet een waardebepaling uitmonden in ‘geaccepteerd bewijs‘. Verder wordt gekeken naar context, tijd, relevante en ethische waarden zoals de autonomie van cliënten. En ook is er oog voor de kosten en de baten van de betreffende digitale oplossing.
Een ander niet te onderschatten onderdeel bij de invoering van zorgtechnologie is volgens Vilans het verandermanagement. De adoptie en de acceptatie van technologie en training daarin zijn essentieel voor de zorgtransformatie. Ook is werklastenverlichting nodig, terwijl een minimale bezetting soms al lastig te realiseren is. Ze onderzoeken daarbij de impact van digitale zorg op de kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg, maar ook op de kosten en de duurzaamheid van zorg.
Toolkits
De implementatie en de opschaling van technologie in de langdurige zorg vraagt veel van zorgorganisaties. Het beïnvloedt aanzienlijk de zorgprocessen en de manier van werken. Hoe zorg je voor een effectieve inrichting? Hoe betrek je medewerkers hierbij? Welke valkuilen kun je vermijden? Dit verschilt per technologie en zorgproces.
Om zorgorganisaties hierbij te ondersteunen, hebben Waardigheid en trots voor de toekomst (W&tt, programma Vilans) en Zorgvernieuwing in Versnelling (ZVIV) vijf praktische implementatietoolkits ontwikkeld.
