Hoewel technologie het potentieel heeft om een revolutie teweeg te brengen in de gezondheidszorg, is het slechts zo waardevol als het vertrouwen dat het creëert - concludeerden experts op de World Health Summit 2024 (13-15 oktober, Berlijn). Een samenvatting van de paneldiscussie ‘Navigating Trust in Healthcare: Human Connection in the Digital Age.’
Instabiel vertrouwen in stormachtige tijden
Digitale zorgstransformatie - noodzakelijk om de huidige uitdagingen in de gezondheidszorg aan te pakken - overlapt met geopolitieke en sociale spanningen, economische onrust, onzekerheid in verband met de opkomst van kunstmatige intelligentie en het algehele afnemende vertrouwen van het publiek in wetenschappelijke instellingen.
Sommigen hopen dat digitale zorg de gamechanger is die de gezondheidszorg democratiseert. Tegelijkertijd zijn sommigen sceptisch en halen het voorbeeld van de sociale media aan, die ook bedoeld waren om mensen samen te brengen, maar hebben geleid tot de polarisatie van de samenleving en de afbraak van vertrouwen.
“Gezondheid beweegt met de snelheid van vertrouwen” - Dr. Karen DeSalvo, Chief Health Officer bij Google, benadrukte het belang van vertrouwen als factor voor de toepassing van technologie in de gezondheidszorg. “AI kan ongelijkheden in stand houden als het niet zorgvuldig wordt beheerd en toegepast.” De risico's moeten ons er echter niet van weerhouden om digitale zorg te gebruiken om de toegankelijkheid te verbeteren, ongelijkheden te verminderen en patiënten en zorgverleners meer macht te geven. Wat we moeten doen is technologie zorgvuldig implementeren en beheren.
AI kan veel, maar dat hoeft nog niet
Dr. Alain Labrique, directeur van Digital Health & Innovation bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), zei dat AI een krachtig hulpmiddel is dat strikt toezicht vereist om de veiligheid, eerlijkheid en rechtvaardigheid te waarborgen. De WHO ziet het grote potentieel van AI om de gezondheidszorg te verbeteren door tekorten aan arbeidskrachten op te vullen en middelen optimaal te gebruiken. Maar omdat de technologie zich snel ontwikkelt, hebben veel landen moeite om de noodzakelijke regels en infrastructuur voor een effectief gebruik van AI bij te houden.
Michael Sen, CEO van de Fresenius Group, voegde hieraan toe dat de gezondheidszorg fundamenteel een “mens-tot-mens business” is, en benadrukte de rol van AI als een versterker van, in plaats van een vervanging voor, menselijk contact in de zorg. Een succesvolle toekomst voor digitale zorgszorg vereist een toewijding aan het onderhouden van menselijke contacten en een kader voor verantwoorde integratie van technologie.
Volgens Sen zal AI alles in de gezondheidszorg beïnvloeden, van chirurgische precisie tot het ontdekken van nieuwe medicijnen. “Het is een Promethean-moment”, vergelijkbaar met de komst van elektriciteit of het internet, met het potentieel om de zorgverlening op een ongekende schaal te transformeren. Hoewel AI de ontdekking van medicijnen zou kunnen versnellen en de patiëntenzorg zou kunnen verbeteren, zouden de meest ongelooflijke voordelen zinloos zijn als het vertrouwen niet wordt behouden.
Volgens Dr. Labrique begint de reis van AI in de gezondheidszorg met governance. De WHO helpt landen bij het opstellen van regelgevingskaders die ervoor zorgen dat digitale zorgsoplossingen veilig en rechtvaardig zijn en aansluiten bij de Sustainable Development Goals (SDG's) van de Verenigde Naties. Hij merkte op dat, hoewel meer dan 120 landen digitale zorgstrategieën hebben ontwikkeld, de behoefte aan gelijke toegang tot technologie cruciaal blijft.
Zijn rol - legde Dr. Labrique uit - is het overbruggen van de kloof tussen snelle digitale innovatie en de langzamere regelgevende processen die nodig zijn om patiënten te beschermen en ervoor te zorgen dat technologie iedereen ten goede komt. “Zonder robuust bestuur kan het vertrouwen in digitale zorg niet worden behouden.”
Verkeerde informatie kan levens kosten
Wanneer gezondheidsinformatie gemakkelijk toegankelijk maar vaak onbetrouwbaar is, is een andere uitdaging het bestrijden van desinformatie die het vertrouwen ondermijnt. Google maakt bijvoorbeeld gebruik van AI om bij zoekopdrachten en op platforms zoals YouTube voorrang te geven aan geloofwaardige bronnen. Dr. DeSalvo merkte op dat in landen waar de gezondheidszorg schaars is, online informatie van hoge kwaliteit van cruciaal belang is. Ze erkende echter dat zelfs de meest geavanceerde algoritmen een kader van menselijk toezicht en partnerschap nodig hebben om ervoor te zorgen dat ze hun beoogde rol vervullen als hulpmiddelen voor ondersteuning in plaats van als uiteindelijke autoriteiten.
Dr. DeSalvo - zelf arts - benadrukte het belang van de relatie tussen patiënt en zorgverlener. “Hoe krachtig technologie ook wordt, het menselijke element in de gezondheidszorg kan niet worden vervangen,” merkte ze op. Voor Google is het doel om accurate gezondheidsinformatie te bieden en de relatie tussen arts en patiënt te versterken door betrouwbare bronnen aan te bieden die patiënten kunnen vertrouwen. Verkeerde informatie, zo stelde ze, blijft een belangrijk obstakel en Google's aanpak is om nauw samen te werken met volksgezondheidsinstanties en experts om dit effectief te bestrijden.
Patiëntresultaten op één, technologie op twee
Marelize Gorgens, hoofd van het Digital and AI for Human Capital-programma bij de Wereldbank, benadrukte het potentieel van digitale zorgtools om ongelijkheden in de gezondheidszorg aan te pakken, vooral in omgevingen met weinig hulpbronnen. Toch waarschuwde ze dat digitale zorg net zo goed deze kloven kan vergroten als het zonder vooruitziende blik wordt geïmplementeerd. “Het doel is om gezondheidsverschillen te overbruggen, maar dit vereist meer dan alleen toegang tot digitale hulpmiddelen - het vereist contextgevoelige oplossingen en investeringen in digitale geletterdheid,” aldus Gorgens.
Een van de goede praktijken die de expert van de Wereldbank naar voren bracht, is een recent project in Afrika bezuiden de Sahara waarbij telehealth en mobiele gezondheidstools de kindersterftecijfers aanzienlijk omlaag brachten, ook al ging dit succes gepaard met uitdagingen, zoals hoge kosten, infrastructurele beperkingen en een gebrek aan digitale vaardigheden in veel gebieden.
Voor Gorgens is technologie een krachtig middel, maar ze herinnerde eraan dat het “noch goed noch slecht is en nooit neutraal”. Ze riep op tot voortdurende evaluatie van digitale zorgstools en waarschuwde voor “digitale experimenten” die innovatie voorrang geven boven patiëntresultaten.
Hoe de mensheid te behouden als technologie overal is
“Hoewel jongere generaties zich misschien meer op hun gemak voelen met digitale hulpmiddelen, bestaat het risico dat technologie de fundamentele menselijke aspecten van gezondheidszorg ondermijnt als er niet zorgvuldig mee wordt omgegaan,” aldus Prof. Dr. Liam Smeeth, directeur van de London School of Hygiene & Tropical Medicine (LSHTM). Hij benadrukte het belang van kritisch denken, empathie en beoordelingsvermogen - kwaliteiten die centraal moeten blijven staan in het onderwijs in de gezondheidszorg.
Volgens het principe dat AI en machine learning zorgprofessionals moeten verbeteren in plaats van vervangen, pleit Prof. Smeeth voor een model van augmented intelligence in plaats van kunstmatige intelligentie. Het doel is om de besluitvaardigheid van artsen te verbeteren door zorgprofessionals te trainen in het gebruik van digitale hulpmiddelen in combinatie met het versterken van essentiële vaardigheden zoals kritisch denken, empathie en het opbouwen van relaties met patiënten.
In deze tijd van AI en digitale ontwikkelingen in de gezondheidszorg moet de mens centraal blijven staan. Terwijl gezondheidszorgsystemen en -organisaties doorgaan met het integreren van geavanceerde technologieën, moet de prioriteit zijn om ervoor te zorgen dat ze de menselijke verbinding in de medische zorg versterken en niet vervangen. Levens en vertrouwen staan op het spel. De inzet voor empathie, rechtvaardigheid en ethisch toezicht zal het werkelijke succes van de digitale transformatie van de gezondheidszorg bepalen.
Volgend congres voor de digitale transformatie van de zorg: ICT&health World Conference, 28–30 januari 2025, in Nederland.
