Het Zuid-Hollandse ZorgTech-programma stelt voor de derde maal subsidievouchers beschikbaar voor techbedrijven en zorgorganisaties die samen een technologische oplossing ontwikkelen binnen het sociaal domein. Dit domein omvat alle wettelijke taken van gemeenten op het gebied van zorg, werk, jeugdhulp, participatie en zelfredzaamheid. Er is 250.000 euro beschikbaar voor vijf projecten, met als belangrijke voorwaarde dat bij ieder project ten minste één gemeente betrokken is.
Het ZorgTech-programma is een initiatief van Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), InnovationQuarter, Medical Delta, TNO en de provincie Zuid-Holland. Doel is om technologische oplossingen in de zorg te stimuleren. Bedrijven, zorgorganisaties en gemeenten kunnen bij ZorgTech een voucher aanvragen voor financiële ondersteuning bij het opschalen van hun innovaties. Projectconsortia hebben hiervoor tot 30 juni 2021 de tijd.
Sterke groei aantal 65-plussers
Sinds 2015 hebben gemeenten zelf de verantwoordelijkheid om inwoners zelfredzamer te maken, om zo de druk op de gezondheidszorg te verlagen als gevolg van onder meer personeelstekorten en vergrijzing. De gemeenten Delft en Den Haag nemen daarom deel aan ZorgTech. Den Haag ziet het huidige aantal van 80.000 65-plussers de komende 20 jaar met ruim de helft toenemen. Voor Delft gelden vergelijkbare cijfers, stelt Bas Vollebregt, wethouder van onder meer Economie van deze gemeente.
De groep die aanspraak maakt op het sociaal domein neemt dus toe, het personeelstekort groeit net zo hard. Eén oplossing zien Vollebregt en zijn Haagse collega-wethouder Kavita Parbhudayal (Zorg, Jeugd en Volksgezondheid) in technologische innovaties. Dan moeten die wel het juiste antwoord geven op de hulpvraag van inwoners en zorgverleners, gecertificeerd zijn én bij de doelgroep terechtkomen. Dit maakt samenwerking tussen techbedrijven en kennisinstituten, zorgaanbieders en de overheid essentieel. Welke partijen elkaar kunnen helpen, verschilt van geval tot geval.
ZorgTech levert juiste contacten
ZorgTech moet de juiste partners met elkaar in contact te brengen. Ook gemeenten kunnen echter veel betekenen in het aanjagen van de juiste samenwerkingsverbanden, meent Parbhudayal. "Ondernemers, investeerders en kennisinstellingen brengen een enorme veranderkracht met zich mee. Door die te koppelen aan het sociaal domein, kunnen we de zorg slimmer en betaalbaarder inrichten. En zo mensen helpen langer en aangenamer zelfstandig te blijven."
De wethouder ziet het als overheidstaak om de match te maken tussen de technologie en het sociaal domein. "Daarmee willen we de zorg zodanig toegankelijk houden dat de groeiende groep hulpbehoevenden veilig thuis kan blijven wonen." En dat is nodig, want op dit moment woont nog bijna 95% van de Haagse ouderen zelfstandig thuis. "Zodra het percentage zelfstandige ouderen afneemt, en dat is te verwachten, stijgt het personeelstekort van zorg- en revalidatiecentra. Dat maakt dit probleem nog urgenter."
Meer werkgelegenheid
Technologische innovatie in het sociaal domein biedt ook kansen zoals meer werkgelegenheid volgens de Haagse wethouder. "Mensen hoeven minder snel naar een specialist, waardoor er meer zorgbanen op lager niveau ontstaan. Dat maakt de zorg als werkveld toegankelijker." En technologische oplossingen moeten worden gemaakt en onderhouden, waarvoor ook praktisch opgeleiden nodig zijn.
Ondanks de hoge urgentie en de positieve maatschappelijke effecten, verloopt implementatie van technologische zorginnovaties vaak moeizaam. Zo zijn zorgorganisaties vaak te kleinschalig om erin te investeren, is er onvoldoende bewijs van de effectiviteit, strenge regelgeving en complexe financieringsstromen. Ook is niet altijd duidelijk wat technologie waar in de zorgketen oplost en is het onderwerp binnen overheid en gezondheidszorg nog niet zo populair, ziet Parbhudayal. "Zeker nu de coronacrisis heeft gezorgd voor meer werkloosheid en tekorten in de begroting, staat innovatie bij de meeste bestuurders en zorgverleners niet bovenaan de prioriteitenlijst."
Aanjagersrol ZorgTech
Om meer ruimte en aandacht voor innovatie te creëren, werken gemeenten als Den Haag en Delft zoveel mogelijk op regionaal niveau: bij inkoop van innovaties, met jeugdzorgorganisaties en de GGD. Vollebregt (Delft) hierover: "Het loont om krachten te bundelen. Gemeenten kampen met dezelfde problemen, en technologie ontwikkelt zich razendsnel. Dat kun je alleen maar bijbenen door je kennis en netwerk te delen. ZorgTech speelt daarin een belangrijke aanjagersrol."
Binnen de gemeenten zelf zijn ook nauwere banden nodig om techbedrijven verder te helpen. Een apart programma kan daar verandering in brengen. Dat bewijst onder meer het Actieprogramma Zorg en Innovatie van de gemeente Den Haag, stelt Vollebregt. Met dit programma probeert Den Haag onder meer de zelfredzaamheid van ouderen vergroten middels technologie. Onderdelen van het programma zijn een modelwoning (ervaarwoning iZi Gezond Lang Thuis) en living labs.
Interessanter dan de overheidsbanden vindt Vollebregt de consortia buiten de gemeente: die tussen zorgaanbieders en bedrijven. "Zulke ontmoetingen stimuleren we door bijeenkomsten te organiseren waar vraag en aanbod samenkomen, en door ons aan te sluiten bij programma’s als ZorgTech die hetzelfde doen."
Blijvende plek in zorg
Parbhudayal vindt de heupairbag van de Haagse startup Wolk een mooi voorbeeld van een innovatie die dankzij nauwe samenwerking tussen een techbedrijf en de gemeente kans heeft op een blijvende plek in de gezondheidszorg. De airbag beschermt ouderen tegen heupletsel bij een val. "Dat voorkomt heupoperaties en speelt daarmee in op onze taak om preventief te werken. Als je een tiende van de operaties voorkomt, levert dat de zorg enorme voordelen op."
Inmiddels is met een pilot aangetoond dat de innovatie 80 procent van de valbreuken voorkomt. Door die bewezen effectiviteit is zorgverzekeraar VGZ van plan de airbag deels te vergoeden. Ook onderstrepen de resultaten van zo’n pilot het economisch en maatschappelijk rendement. Zonder nauwe samenwerkingsverbanden met de overheid en zorgorganisaties is het voor veel bedrijven, zeker startups, nog lastig om die effectiviteit aan te tonen en dus een contract met zorgverzekeraars te bemachtigen.
Een oorzaak van eerdergenoemde moeizame implementatie is de beperkte bereikbaarheid van het gemeentelijk sociaal domein. Vollebregt: "Juist daarom moedig ik ondernemers aan te blijven aankloppen bij ons en onze ZorgTech-partners. Het gaat niet alleen om de voucher en de financiële hulp, maar vooral om de samenwerkingsverbanden. Ik ben net zo trots op de bedrijven die helaas geen voucher wisten te bemachtigen, maar dankzij hun aanvraag toch in contact zijn gekomen met samenwerkingspartners en op die manier hun project hebben voortgezet."
Faciliterende rol gemeenten
Voor de doorontwikkeling en verspreiding van innovaties onder de doelgroep blijft volgens de wethouders de faciliterende rol van gemeenten onmisbaar. Op dat gebied kunnen ze veel van elkaar leren. Zo noemt Vollebregt het zorginnovatieprogramma van Den Haag inspirerend en ‘zeker niet vanzelfsprekend’ voor een gemeente. Delft heeft een voortrekkersrol als het aankomt op de beginfase: de technologische vernieuwing zelf. Met incubators als YES!Delft, waaruit veel bedrijven en innovaties voortkomen, loopt de stad volgens Vollebregt voorop als het gaat om regionale en branche-overstijgende samenwerking.
