Gaat digitale coach helpen bij zelfzorg voor zorgprofessionals?

Artsen en verpleegkundigen werken onder enorme stress en tijdsdruk. Helaas zal deze situatie niet snel verbeteren. Zelfzorg blijft dus van cruciaal belang. Idealiter zou het persoonlijk, plezierig en interactief moeten zijn om gezonde gewoonten te helpen ontwikkelen om emotioneel welzijn op het werk te cultiveren. We spraken in dit kader met Pauline Bewerunge en Matinuch Ouyyamwongs, medeoprichters van HeyOtters, een app voor geestelijke gezondheid voor gezondheidswerkers. De app zal later dit jaar gelanceerd worden.

Waarom een app voor mentale gezondheid voor zorgmedewerkers?

“Ongeveer twee jaar geleden hebben we elkaar ontmoet en ontdekt dat we een gemeenschappelijke interesse in mentale gezondheid delen. Met als doelstelling: om een positieve impact te hebben op het leven van anderen. We hebben allebei van dichtbij gezien hoe het werken in medische beropen de gezondheid van zorgproffessionals beinvloed. En ook hoe burn-outsymptomen onopgemerkt het leven kunnen binnensluipen.”

“Toen we ons realiseerden dat dit een wereldwijd probleem is dat niet alleen van invloed is op het leven en geluk van zorgprofessionals, maar ook op de kwaliteit van de behandeling van patiënten, wisten we dat we iets moesten veranderen.“

In 2022 stelde 46 procent van de zorgprofessionals zich vaak of heel vaak opgebrand te voelen. Het is dus essentieel om eerst het systeem te veranderen om het werk in de zorg evenwichtiger te maken. Is een app voor geestelijke gezondheid dan een oplossing?

“De term 'burn-out' werd populair in de jaren 1970, met symptomen die werden waargenomen bij onder andere professionals in de zorg. Mensen die zich dagelijks bezighouden met personen die fysiek en/of emotioneel lijden, heftige gesprekken moeten voeren en regelmatig getuige zijn overlijden van patienten. De inherent emotioneel belastende en potentieel traumatiserende aard van het werk van zorgprofessionals bestond al lang voor de coronapandemie, maar werd er wel door verergerd.”

“Bovendien is één van de belangrijkste factoren die bijdragen aan burn-out een gebrek aan medeleven en ondersteuning op de werkplek. In dat licht verergerde de pandemie, samen met problemen als onderbetaling, tijdsdruk en onderbezetting, deze uitdagingen. Ook het digitaliseren en implementeren van nieuwe processen kost tijd en kan mentaal belastend zijn. Wie begeleidt en ondersteunt zorgprofessionals bij deze veranderingen? Systemische veranderingen zijn hard nodig, maar er is nú dringend behoefte aan toegankelijke ondersteuning op het gebied van mentale gezondheid. De HeyOtters-app vult hopelijk deze leemte op door dergelijke ondersteuning te bieden.“

Je had een ‘klassieke’ app voor geestelijke gezondheid kunnen maken, maar koos voor een digitale metgezel met gamification-elementen. Waarom?

“Het dagelijkse werk kan zwaar zijn en mist vaak vreugde en lichtheid, vooral voor gezondheidswerkers. Daarom hebben we gekozen voor een digitale companion met gamification-elementen: het moet interactie makkelijk en speels maken.”

“Deze aanpak moet het leren van psycho-educatie en stressmanagementtechnieken verbeteren door ze interactief en toegankelijk te maken. Het moedigt gezonde gewoonten aan door doelen te stellen en positief gedrag te belonen, zodat zelfzorg en persoonlijke ontwikkeling niet als extra werk aanvoelen. Bovendien krijgen we meer inzicht in de uitdagingen en problemen waarmee zorgprofessionals worden geconfronteerd, waardoor we continu oplossingen kunnen vinden en verbeteren. Zo kunnen we een gepersonaliseerde metgezel bieden die past bij hun individuele behoeften en voorkeuren.“

Wat is er nieuw en anders in de HeyOtters in vergelijking met standaard- apps voor mentale gezondheid?

“Ten eerste richten we ons op zorgprofessionals en hun specifieke uitdagingen. Waarom is dit nieuw? Er is momenteel geen bestaande en schaalbare oplossing om zorgprofessionals effectief en op lange termijn te ondersteunen.”

“Ten tweede zijn we van mening dat een app voor mentale gezondheid er niet uit hoeft te zien en aan te voelen als een medisch product. We willen een nieuwe vibe brengen in de manier waarop mentale gezondheid wordt waargenomen. Bovendien onderscheidt HeyOtters zich door in te spelen op de unieke stressfactoren en eisen waarmee zorgprofessionals worden geconfronteerd. Factoren die vaak over het hoofd worden gezien door standaard apps voor mentale gezondheid.”

"Er is nú dringend behoefte aan toegankelijke ondersteuning van mentale gezondheid"

“Traditionele apps geven algemeen advies dat mogelijk niet volledig aan hun specifieke behoeften voldoet. HeyOtters maakt content en tools specifiek voor hen op maat en biedt relevantere en effectievere ondersteuning. Bovendien creëren we een community voor zorgprofessionals, waarbij we collegiale ondersteuning faciliteren en best practices delen. Deze aanpak bevordert solidariteit en begrip, die cruciaal zijn voor degenen die voor anderen zorgen. HeyOtters moet zo een alomvattende en empathische oplossing zijn voor hun mentale welzijn.“

Hoe werkt het precies? 

“Je staat op, haast je naar je werk; je gaat een dag tegemoet waarop je nauwelijks tijd hebt om je bewust te zijn van je eigen behoeften, laat staan om die behoeften te verzorgen. HeyOtters helpt zorgprofessionals om meer zelfbewustzijn te krijgen, manieren te verkennen om met stress om te gaan en deze tools in hun dagelijks leven te implementeren. Iets wat allemaal niet wordt (aan)geleerd in het reguliere onderwijs. HeyOtters ondersteunt dagelijkse gewoonten en synchroniseert met de werkkalender om nieuwe gewoonten binnen het schema te implementeren, werkadvies te geven, te helpen bij communicatie en een community te bieden voor het delen van best practices en collegiale ondersteuning.“

Ik moet dit vragen: waarom de otter?

“Otters zijn zeer loyale metgezellen; ze paren voor het leven en houden elkaar vast terwijl ze op het water drijven. We willen metaforisch de handen van zorgprofessionals vasthouden tijdens hun stressvolle werkdagen (of achter hen staan als ze hun handen nodig hebben voor andere taken). We begeleiden hen en streven ernaar lichtheid, gemak en plezier in hun dagelijks leven te brengen terwijl ze hun tijd en energie besteden aan het welzijn, de gezondheid of zelfs het reddenn van levens van andere mensen.”

Zijn zorgprofessionals er zich van bewust dat ze risico lopen op een burn-out en voor zichzelf moeten zorgen? 

“Er is geen duidelijk begrip van wat burn-out werkelijk betekent, hoe de symptomen eruit zien en aanvoelen, of hoe je tekenen van uitputting bij jezelf kunt herkennen voordat het te laat is. In de gezondheidszorg komen vaak verschijnselen voor zoals secundair trauma, moreel letsel en compassiemoeheid, die een burn-out kunnen vergezellen of verergeren. Er is weinig kennis over deze problemen en, belangrijker nog, hoe je bewust kunt omgaan met de situaties die ze creëren. Hoewel het begrijpen van deze verschijnselen kan helpen om iemand te waarschuwen wanneer een burn-out op de loer ligt, is het niet opgenomen in de opleiding van verpleegkundigen of artsen.”

Hoe stellen jullie je de balans tussen werk en privéleven voor werknemers in de gezondheidszorg voor? Is zo’n balans wel mogelijk? 

Werk is een belangrijk onderdeel van het leven, vooral gezien de tijd die mensen in de zorg aan hun werk besteden. Voor een evenwichtiger leven hebben we een verandering nodig in de cultuur en structuren van werk(plekken), vooral in de gezondheidszorg. Wij geloven dat dit alleen mogelijk is met een tweerichtingsbenadering. Aan de ene kant moeten individuen worden uitgerust met de kennis en tools om beter voor zichzelf te zorgen – net zoals ze dat voor anderen doen, door zelfcompassie te leren en grenzen te stellen.”

“Tegelijkertijd moet het management actie ondernemen en actief vorm geven aan een ondersteunende en waarderende werkomgeving. Investeren in het welzijn van medewerkers is verplicht. Uiteindelijk bepaalt de collectieve inspanning van individuen op de werkplek de gezondheid en vitaliteit ervan. Daarom draagt elk individu een verantwoordelijkheid en heeft daardoor ook de kans om bij te dragen aan een gezonde en fijne werkplek en  veilige werkcultuur.”

Wat zijn jullie plannen voor het ontwikkelen en opschalen van HeyOtters? 

“We richten ons op drie hoofdgebieden. Ten eerste creëren en verbeteren we HeyOtters op basis van het laatste onderzoek - en in co-creatie met zorgmedewerkers - waarbij we functies verbeteren op basis van hun feedback. Ten tweede bouwen we aan een gemeenschap en een gebruikersbestand en willen we HeyOtters bekend maken door middel van aanbevelingen van collega's. We streven er in dit kader ook naar om het stigma van psychische problemen met grootschalige campagnes aan te pakken, waardoor taboes, schaamte en onwetendheid rond dit onderwerp worden verminderd.

“Ten derde vormen we strategische partnerschappen met zorginstellingen, beroepsverenigingen en organisaties in de geestelijke gezondheidszorg en werken we samen met werkgevers om HeyOtters te integreren in welzijnsprogramma's op de werkplek.”