In de afgelopen jaren heeft digitalisering ook een centrale rol opgeëist in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). De belofte van deze digitale omslag was groot, maar volgens Sjoerd van Breda, lid van de raad van bestuur en CFO van de Parnassia Groep, blijkt dat de winst van digitalisering in eerste instantie anders uitpakt dan was verwacht. De nadruk lag aanvankelijk op efficiëntie, maar de voordelen van digitalisering blijken vooralsnog vooral elders te liggen.
Moderne digitale cliëntsystemen, up-to-date EPD's, e-health toepassingen, digitale behandelopties, aanmeldzuilen en apps die cliënten ondersteunen. De GGZ heeft het allemaal in huis, want de afgelopen jaren is er een behoorlijke digitaliseringsslag gemaakt.
Online behandelingen
In de praktijk pakken de verwachte voordelen echter wel anders uit dan was voorspeld, vertelt Sjoerd van Breda eerlijk in een interview ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van deze GGZ-organisatie. "Zo verwachtten we met digitaal behandelen direct meer cliënten te kunnen behandelen en dat een behandeling korter zou zijn. De 'winst' blijkt nu nog op andere aspecten te zitten; bijvoorbeeld op de significant hogere waardering die cliënten geven aan een 100%-online behandeling. Of de meerwaarde die collega’s ervaren omdat ze locatieonafhankelijk en meer flexibel en zelfs thuis kunnen werken. En dan zie je, terugkijkend, dat de focus op specifieke aannames ons mogelijk eerder afgeleid hebben van een goed resultaat, dan dat het ons verder heeft geholpen. Daar moeten we van leren zonder onze ambitie om de GGZ, voor mensen die dat nodig hebben, toegankelijk te houden en uit het oog te verliezen."
Digitalisering GGZ vraagt lange adem
"De verwachting was dat draagvlak onder behandelaars en cliënten om te kiezen voor een online behandeling snel zou komen," vervolgt Van Breda. Maar in werkelijkheid blijkt dit een langere adem te vragen. De voordelen leken overduidelijk: meer flexibiliteit en afwisseling voor behandelaars door bijvoorbeeld te kiezen om deels online en deels face to face te behandelen, en voor cliënten om een behandeling te volgen in hun eigen tijd en eigen omgeving. Maar zo'n verandering vraagt tijd. Gelukkig zien we steeds meer collega’s die het werken op een polikliniek combineren met werken bij een team dat vooral online behandelt. We vinden het als werkgever belangrijk om dat zo goed mogelijk te faciliteren."
Er liggen naast de uitdagingen die Van Breda schetst ook nog enkele andere voetangels en klemmen op de weg naar verdere digitalisering. Uit onderzoek blijkt dat, ondanks de digitale vooruitgang, de gegevensuitwisseling in de GGZ een bottleneck blijft. Met name data-analyse, snellere diagnostiek en preventie met behulp van kunstmatige intelligentie vereisen verbeterde gegevensuitwisseling en -beheer. GGZ-instellingen en zorgverleners hebben trouwens wel degelijk stappen gezet in digitale gegevensuitwisseling, maar er is nog werk aan de winkel. Zeker is wel dat nieuwe technologieën, zoals e-health, digitale platforms, AI en zorg op afstand de nodige potentie hebben.
Slimme digitale oplossingen
Er zijn dan ook volop digitale kansen en Van Breda noemt dan ook graag een aantal goed werkende digitale tools. “PsyQ Online, Youz Online en Indigo Online zijn voorbeelden van GGZ-organisaties die 100% online behandelingen aanbieden, variërend van volwassenen met depressieve stoornissen tot kinderen en jeugdigen met diverse behoeften. Ze richten zich op basiszorg en bieden zelfs blended behandelingen aan, afhankelijk van de voorkeur van de cliënten. Een ander voorbeeld is Krachtplan, een app die cliënten helpt bij het monitoren van gewoonten, gevoelens en gedachten om patronen te ontdekken en inzichten te verkrijgen. Ook wordt er geëxperimenteerd met deep fake/memory, waarbij cliënten positieve ervaringen beleven in virtuele situaties om van hun angsten af te komen.”
Sjoerd van Breda ziet tot slot ook een mooie toekomst voor digitale opties met betrekking tot patroonintakes en gepersonaliseerde behandelingen. Hierbij worden gegevens gebruikt om de behoeften van individuele patiënten beter te begrijpen en de behandelingen effectiever te maken.
